Dzielnica policyjna w Warszawie (1939–1945): Różnice pomiędzy wersjami

[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
Usunięta treść Dodana treść
m drobne redakcyjne
Romi (dyskusja | edycje)
m drobne techniczne
Linia 1:
[[Plik:Warsaw 1944 by Bałuk - 26154.jpg|thumb|thumb|[[Aleja Jana Christiana Szucha w Warszawie|Aleja Szucha]] zagrodzona szlabanem. Lipiec 1944]]
'''Dzielnica policyjna w Warszawie (1939-19451939–1945)''' – nazwa w czasach [[Okupacja niemiecka w Polsce 1939-1945|okupacji niemieckiej]] fragmentowi [[Warszawa|warszawskiej]] dzielnicy [[Śródmieście Południowe (Warszawa)| Śródmieście Południowe]] (rejon [[Aleja Jana Christiana Szucha w Warszawie|al. Szucha]]), gdzie ulokowane były najważniejsze placówki [[III Rzesza|niemieckiej]] policji i służb bezpieczeństwa na terenie miasta. Był to jeden z dwóch rejonów Warszawy posiadających status ''[[Tylko dla Niemców|Nur für Deutsche]]''.
 
== Topografia ==
[[Plik:Szucha 25 Avenue Warsaw Headquarters of Sicherheitspolizei (SiPo).jpg|thumb|[[Mauzoleum Walki i Męczeństwa w Warszawie|Siedziba Sicherheitspolizei]] w al. Szucha]]
„Dzielnica policyjna” obejmowała kilka kwartałów Śródmieścia Południowego, zamkniętych ulicami: [[Aleje Ujazdowskie w Warszawie|al. Ujazdowskie]]–[[Ulica Nowowiejska w Warszawie|6 Sierpnia]]–[[Ulica Klonowa w Warszawie|Klonowa]]–[[Ulica Flory w Warszawie|Flory]]<ref name="Sawicki10">{{cytuj książkę | nazwisko = Sawicki | imię = Tadeusz | tytuł = Rozkaz zdławić powstanie. Niemcy i ich sojusznicy w walce z powstaniem warszawskim | wydawca = Bellona | miejsce = Warszawa | rok =2010 | strony = 10 | isbn = 978-83-11-11892-8}}</ref>. Centrum „dzielnicy policyjnej” stanowiła al. Szucha, której nazwę Niemcy zmienili na ''Strasse der Polizei'' (ul. Policyjna). Większość znajdujących się w tym rejonie budynków została zajęta przez Niemców z przeznaczeniem na biura i mieszkania dla funkcjonariuszy aparatu okupacyjnego<ref name="MEN">{{cytuj stronę | url = http://www.men.gov.pl/index.php?option=com_content&view=article&id=1121&Itemid=247 | tytuł = ''Historia gmachu przy al. J.Ch.Szucha 25''| data dostępu = 27 listopada 2012| autor = | opublikowany = men.gov.pl| data = 9 lutego 2010 | język = }}</ref>.
 
Najważniejszym obiektem wewnątrz „dzielnicy policyjnej” był [[Gmach Ministerstwa Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego w Warszawie|gmach przedwojennego Ministerstwa Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego]] przy al. Szucha 25, gdzie ulokowana została [[Mauzoleum Walki i Męczeństwa w Warszawie|siedziba niemieckiej policji bezpieczeństwa]] (''[[Sicherheitspolizei]]''). Miejsce to cieszyło się najbardziej ponurą sławą w okupowanej Warszawie, gdyż niemal każdego dnia byli tam przesłuchiwani, torturowani i mordowani ludzie podejrzewani przez Niemców o współpracę z ruchem oporu<ref name="MEN"/>.
Linia 17:
== Historia ==
[[Plik:Warszawa 8484.jpg|thumb|Tablica upamiętniająca żołnierzy [[Agat (AK)|oddziału „Pegaz”]] poległych w akcji „Stamm”]]
„Dzielnica policyjna” była jednym z dwóch rejonów Warszawy wydzielonych „[[Tylko dla Niemców]]”. Podobny charakter miała „dzielnica rządowa” w rejonie [[Plac Marszałka Józefa Piłsudskiego w Warszawie|pl. Piłsudskiego]] w [[Śródmieście Północne (Warszawa)| Śródmieściu Północnym]], gdzie ulokowana była m.in. siedziba gubernatora dystryktu warszawskiego oraz kwatera komendanta garnizonu Warszawy<ref name="Sawicki9">{{cytuj książkę |nazwisko = Sawicki | imię = Tadeusz | tytuł = Rozkaz zdławić powstanie.. | wydawca = | miejsce = | rok =| strony = 9| isbn = }}</ref>. Jesienią 1943, w związku z rosnącą liczbą zamachów na Niemców, zagrodzono szlabanami wszystkie wyloty al. Szucha oraz praktycznie uniemożliwiono osobom postronnym wstęp na teren „dzielnicy policyjnej”.
 
W zamierzeniach okupanta „dzielnica policyjna” miała stanowić jedynie element wyodrębnionej „niemieckiej dzielnicy mieszkaniowej”, która obejmować miała niemal całe Śródmieście Południowe oraz dużą część [[Mokotów|Mokotowa]]. Ostatecznie stworzenie odrębnej dzielnicy mieszkaniowej „tylko dla Niemców” nie doszło do skutku ze względu na niechęć ludności niemieckiej do osiedlania się w jej obrębie<ref name="Historia Warszawy">{{cytuj książkę |nazwisko = Dunin-Wąsowicz | imię = Krzysztof | autor link = | tytuł = Warszawa w latach 1939-19451939–1945| wydawca = Państwowe Wydawnictwo Naukowe | miejsce = Warszawa | rok = 1984 | strony = 50 | isbn = 83-01-04207-9}}</ref>.
 
Ze względu na mnogość zlokalizowanych w tym rejonie placówek niemieckiej policji i służb bezpieczeństwa, „dzielnica policyjna” była penetrowana przez [[Polski ruch oporu w czasie II wojny światowej|polskie podziemie]]. [[Armia Krajowa]] przeprowadziła tam kilka akcji bojowych, z których jako najważniejsze można wskazać (w porządku chronologicznym):
Linia 27:
* akcja „Stamm” – nieudany zamach żołnierzy oddziału „Pegaz” na [[Sturmbannführer|SS-Sturmbannführera]] Waltera Stamma, szefa Wydziału IV (Gestapo) w urzędzie Komendanta SD i policji bezpieczeństwa na dystrykt warszawski (6 maja 1944).
 
W pierwszym dniu [[Powstanie warszawskie|powstania warszawskiego]] (1 sierpnia 1944) żołnierze AK z kilku stron uderzyli na niemieckie obiekty w „dzielnicy policyjnej”. Słabo uzbrojeni powstańcy nie byli w stanie zdobyć siedziby Sipo w al. Szucha, której broniło blisko 800 dobrze uzbrojonych policjantów i gestapowców. Za cenę ogromnych strat udało się jedynie przejściowo opanować Kasyno Garnizonowe, część ruin [[Generalny Inspektorat Sił Zbrojnych|Generalnego Inspektoratu Sił Zbrojnych]] (GISZ) przy al. Ujazdowskich 1/3 oraz warsztaty samochodowe przy [[Ulica Bagatela w Warszawie|ul. Bagatela]]<ref name="Borkiewicz">{{cytuj książkę |nazwisko = Borkiewicz| imię =Adam | tytuł = Powstanie warszawskie. Zarys działań natury wojskowej | wydawca = Instytut wydawniczy PAX | miejsce = Warszawa | rok = 1969 | strony = 63-6463–64 | isbn = }}</ref>. Po odparciu polskiego ataku Niemcy przystąpili do eksterminacji mieszkańców pobliskich kwartałów. Do końca września 1944 na terenie [[Ogród jordanowski|Ogródka Jordanowskiego]] przy ul. Bagatela oraz w ruinach gmachu GISZ zostało zamordowanych od 5000 do 10 000 Polaków.
{{Main|Egzekucje w „dzielnicy policyjnej” w Warszawie (1944)}}
 
Linia 33:
 
== Bibliografia ==
# {{cytuj książkę |nazwisko = Borkiewicz| imię =Adam Adam | autor link = Adam Borkiewicz| tytuł = Powstanie warszawskie. Zarys działań natury wojskowej | wydawca = Instytut wydawniczy PAX | miejsce = Warszawa | rok = 1969 | strony = | isbn = }}
# {{cytuj książkę |nazwisko = Dunin-Wąsowicz | imię = Krzysztof | autor link = Krzysztof Dunin-Wąsowicz| tytuł = Warszawa w latach 1939-19451939–1945| wydawca = Państwowe Wydawnictwo Naukowe | miejsce = Warszawa | rok = 1984 | strony = | isbn = 83-01-04207-9}}
# {{cytuj książkę |nazwisko = Sawicki | imię = Tadeusz | autor link = | tytuł = Rozkaz zdławić powstanie. Niemcy i ich sojusznicy w walce z powstaniem warszawskim | wydawca = Bellona | miejsce = Warszawa | rok = 2010 | strony = | isbn = 978-83-11-11892-8}}
# {{cytuj stronę| url = http://www.men.gov.pl/index.php?option=com_content&view=article&id=1121&Itemid=247 | tytuł = ''Historia gmachu przy al. J.Ch.Szucha 25'' | data dostępu = 27 listopada 2012 | autor = | opublikowany = men.gov.pl| data = 9 lutego 2010 | język = }}
 
[[Kategoria:Historia Warszawy w czasie II wojny światowej]]