Operacja Compass: Różnice pomiędzy wersjami

[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
Usunięta treść Dodana treść
m →‎Beda Fomm: drobne redakcyjne
m →‎Geneza kampanii: drobne redakcyjne
Linia 28:
Wczesnym latem 1940 roku rejony basenu [[Morze Śródziemne|Morza Śródziemnego]] wydawały się stosunkowo spokojne, ale niespodziewanie wszystko uległo zmianie. Gdy 11 czerwca [[Adolf Hitler|Hitler]] usłyszał przy obiedzie, że Włosi [[Oblężenie Malty|zbombardowali Maltę]], nie przejął się tym, sądząc, że gdyby Włochom naprawdę zależało na tej wyspie, to po prostu dokonali by na nią inwazji. Nie mógł jednak wiedzieć, jak wiele zmartwień przysporzy mu [[Malta]], gdy ostatecznie zdecydował się wesprzeć swojego włoskiego sojusznika, na skutek czego Niemcy ponieśli ogromne straty w samolotach oraz jednostkach pływających i podwodnych. Następnego dnia Włosi wysłali pojedynczy samolot rozpoznawczy nad Maltę, by oszacował dokonane zniszczenia. Maszyna została zestrzelona. Jako że władze w [[Londyn]]ie zdawały sobie sprawę z tego, że wkrótce wyspa może stać się kuszącym celem dla Regia Aeronautica, poczęto czynić starania o wzmocnienie jej, i to nie tylko do celów obronnych, ale również do akcji ofensywnych. W tym celu przebazowano na Maltę myśliwce [[Hawker Hurricane]] i samoloty torpedowo-bombowe [[Fairey Swordfish]] – pierwsze po to, aby przeciwdziałać atakom lotniczym, drugie by zagrozić siłom nawodnym [[Państwa Osi|Państw Osi]]. Przebazowano również bombowce [[Vickers Wellington]], by stanowiły zagrożenie dla nieprzyjacielskich portów. Po raz kolejny wyspa stała się fortecą, która w ciągu trzech lat miała stanąć w obliczu ciągłych ataków i skrajnego niedostatku, aby ostatecznie znakomicie sobie z tym poradzić.
 
W chwili wypowiedzenia wojny w [[Egipt|Egipcie]], w pobliżu granicy z [[Libia (kolonia włoska)|włoską wówczas Libią]], znajdowały się brytyjskie czołgi z 11. Prince Albert's Own Hussars pod dowództwem ppłk. Johna Combe'a. Pancerniacy, poinstruowani, że mają "zrobić piekło", bezzwłocznie przekroczyli zapory z [[Drut kolczasty|drutu kolczastego]] rozstawione przez włoskich inżynierów wzdłuż całej 644-kilometrowej granicy. W serii zaskakujących błyskawicznych ataków uderzyli na forty i kolumny transportowe, biorąc do niewoli zdezorientowanych żołnierzy, których nikt nie poinformował o wypowiedzeniu wojny przez Mussoliniego. Do świtu 12 czerwca 1940 roku wszystkie patrole powróciły bez strat własnych, biorąc do niewoli 70 jeńców. Co więcej, powodzenie uderzenia utrwaliło wśród Brytyjczyków przekonanie o przewadze nad siłami włoskimi. Zachęceni udanym początkiem kampanii zaplanowali uderzenia na Fort Maddalena i [[Fort Capuzzo]]. Ataki te przeprowadzono 14 czerwca. Wzmocnieni przez pododdziały 4. Brygady Pancernej, dowodzonej przez bryg. J.R.L. Cauntera o przezwisku "Blood", pochodzącym z ulubionego powiedzenia "wiadra krwi!", oraz 1. Batalion Królewskich Strzelców (King's Royal Rifle Corps) bez jednego wystrzału zdobyli Fort Maddalena, opuszczony przez całą osiemnastoosobową załogę. Większy opór stawił broniony przez 226 żołnierzy Fort Capuzzo, ale i tam odbyło się bez wylewuprzelewu krwi. Znaczący był wynik spotkania Brytyjczyków z sześcioma włoskimi tankietkami [[L3 (tankietka)|Fiat-Ansaldo L3]]. Zostały one ostrzelane z rusznic przeciwpancernych [[Karabin przeciwpancerny Boys|Boys]] – jedna z tych tankietek została unieruchomiona, a pozostałe uciekły w panice.
[[Plik:Captured L3 and L3 cc tankettes.jpg|thumb|left|250px|Zdobyte przez Brytyjczyków włoskie tankietki [[L3 (tankietka)|L3]] w pobliżu [[Bardija (miasto)|Bardiji]], 1941 r.]]
 
Linia 39:
Pustynne warunki powodowały zrozumiałe zużycie sprzętu, w tym pojazdów zmotoryzowanych, i w połowie sierpnia brytyjska 4. Brygada Pancerna została wycofana i zastąpiona przez 7. Brygadę Pancerną wraz z 7. Pancerną Dywizyjną Grupą Wsparcia (Armoured Division's Support Group) pod dowództwem bryg. [[William Gott|Williama "Strafera" Gotta]]. Jego rozkazy przewidywały prowadzenie obserwacji i działań opóźniających, przy pomocy dwóch batalionów piechoty, pułku artylerii i jednostek wsparcia. Huzarzy z 11. Pułku otrzymali polecenie zaprzestania swojej aktywności i wysłania na wypoczynek połowy stanu osobowego. Żadna z walczących stron nie miała zdobyczy terytorialnych, ale zaistniała możliwość testowania sprzętu, wyposażenia technicznego i – co najważniejsze – przygotowania żołnierzy. Obie strony cierpiały z powodu niedostatków technicznych, ale podczas gdy Włosi przeważali pod względem zasobów ludzkich, Brytyjczycy niewątpliwie górowali nad nimi wyszkoleniem i morale. Pierwsze trzy miesiące kampanii spowodowały zaledwie 150 ofiar po stronie brytyjskiej w stosunku do 3500 po stronie włoskiej.
 
Wprawdzie Mussolini zapewnił Adolfa Hitlera, że wszystkie przygotowania do inwazji na Egipt zostaną zakończone 17 lipca 1940 roku, ale przez sześć tygodni był on oszukiwany przez swoich podkomendnych. Ostatecznie 7 września duce stracił cierpliwość i wystosował ultimatum do marszałka [[Rodolfo Graziani]]ego, głównodowodzącego siłami włoskimi w Libii. Miał on zaatakować albo zostać zdymisjonowany. Prześladowany chronicznym niedoborem środków transportu Graziani szybko zmodyfikował swoje plany i 9 września rozpoczął wstępne przesunięcia oddziałów. Z powodu ciężkich ataków z powietrza i pogłosek o poważnych brytyjskich siłach pancernych operujących na południe od zbocza oddzielającego nadmorską równinę od płaskowyżu powtórnie zmienił zamiary i skierował główne uderzenie wzdłuż wybrzeża. 13 września Włosi siłą przedarli się przez granicę i poprzedzani bombardowaniami bezludnej pustyni, ostrożnie podążali przez [[Przełęcz Halfaja|przełęcz Halfaya]] (nazywaną przez Brytyjczyków "Hellfire" – "Ogień piekielny") w kierunku portu [[As-Sallum]], poruszając się – jak na paradzie w regularnych kolumnach zmotoryzowanych. Jedyną brytyjską jednostką w tym rejonie był pluton gwardzistów 3. Batalionu Coldstream Guards, który szybko wycofał się podczas gdy RHA i RAF szerzyły zniszczenie wśród posuwających się naprzód Włochów. Następnego dnia brytyjskie działa ostrzeliwały wlokące się włoskie kolumny, dopóki nie nadszedł czas na odwrót, osłaniany przez gwardzistów z Coldstream Guards. Cała ta procedura powtarzała się aż do osiągnięcia przez Włochów [[Sidi Barrani]], leżącego w odległości około 97 kilometrów od głównych pozycji obronnych Brytyjczyków. Ustawicznie obserwowany przez brytyjskich pancerniaków Graziani zatrzymał się tam, odmawiając dalszego marszu do momentu wzmocnienia jego sił w artylerię i czołgi oraz uzupełnienia zaopatrzenia. Zamiast tego jego żołnierze zbudowali nową linię ufortyfikowanych obozów. Zanim walki wybuchły na nowo w tym rejonie minełominęło wiele tygodni.
 
28 października 1940 roku Mussolini zdecydował się na [[Wojna grecko-włoska 1940–1941|inwazję na Grecję]]. Decyzja została podjęta impulsywnie i częściowo była skutkiem niepoinformowania go przez Niemców o wcześniejszej okupacji [[Rumunia|Rumunii]]. Grecy jednak nie mieli zamiaru się poddać i przeciwstawili się najeźdźcom. Walki obronne były wyniszczające. W tej sytuacji nie przewidywano żadnych uzupełnień dla wojsk w Egipcie. W tym samym czasie bryg. William "Strafer" Gott był odpowiedzialny za kontrolę nad szerokim na 113 km pasem rozciągającym się pomiędzy dwoma armiami i wspieranym przez 11. Prince Albert's Own Hussars, jedyną jednostkę rozpoznawczą zdolną do obserwacji sił nieprzyjaciela w jego nowych obozach. Szczegóły dotyczące obozów były niejasne, a zarówno one same, jak i kuszące luki pomiędzy nimi wymagały starannego zbadania, aby atak nie mógł być uwieńczony niepowodzeniem. W tym celu sformowano niewielkie uzbrojone grupy znane jako "Jock Columbus". Nazwa ta pochodziła od pseudonimu ppłk. J.C. "Jocka" Campbella z Królewskiej Artylerii Konnej, a celem grup było zabezpieczenie gromadzenia informacji i opanowanie [[Ziemia niczyja|ziemi niczyjej]]. W ich skład weszływchodziły jedna lub dwie zmotoryzowane kompanie piechoty, saperzy i artyleria przeciwpancerna, zaopatrzone w wozy opancerzone, kilka czołgów i niezbędne pojazdy wsparcia, a ich siłę ogniową stanowiły dwa oddziały [[Haubicoarmata 25-funtowa|25-funtowych haubicoarmat]].
 
Dwie takie kolumny działały do października 1940 r., usuwając miny oraz wywołując zamieszanie na szlakach komunikacyjnych i na tyłach wroga, ale w zadaniach tego typu zaangażowane były także inne jednostki.