Kaduceusz: Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja przejrzana] | [wersja przejrzana] |
Usunięta treść Dodana treść
m r2.7.1) (Robot dodał ms:Kaduseus |
uzupełnienie informacji o wykorzystaniu w heraldyce + galeria, drobne redakcyjne |
||
Linia 2:
[[Plik:Aluminum Winged Caduceus (Silver Spring, MD).jpg|thumb|160px|<div style="text-align: center">''kaduceusz'',<br /><span style="font-size: 80%">[[metaloplastyka]].</span></div>]]
'''Kaduceusz''' (także '''kerykejon''', [[język grecki|gr.]] {{grc|κηρύκειον}} ''kērýkeion'', [[łacina|łac.]] ''caduceus'' ‘laska heroldów’, od gr. ''kēryks'' ‘herold’) – symboliczna laska.
=== Symbolika ===
Stanowi symbol (znak) [[pokój (polityka)|pokoju]] i [[handel|handlu]]{{r|Encyklopedia Powszechna}}{{r|W. Kopaliński, Sł. symboli}}. W sztuce przedstawiana jest zwykle w formie prostego kija (pierwotnie z drewna [[oliwka europejska|oliwnego]] lub [[wawrzyn szlachetny|laurowego]]) z 2 oplatającymi go [[węże|wężami]], które pochylają ku sobie łby (symbolizują mądrość, równowagę sił){{r|W. Kopaliński, Sł. symboli}}{{r|Mała encyklopedia}}{{r|Mała encyklopedia 2}}. Niekiedy bywa zakończona parą skrzydeł lub ozdobiona wieńcem, przewiązana wstążkami{{r|Encyklopedia Powszechna}}{{r|Z. Kubiak}}.
W [[Starożytna Grecja|starożytnej Grecji]] była oznaką nietykalności [[keryks]]a{{r|Z. Kubiak}}{{r|Homer Iliada}}. Służyła do uśmierzania sporów. Według [[mitologia grecka|mitologii greckiej]] i [[mitologia rzymska|rzymskiej]] należała do atrybutów boskich posłańców: boga [[Hermes]]a{{r|P. Grimal}}{{r|perseus.tufts.edu 1}} ([[Merkury (mitologia)|Merkurego]]){{r|P. Grimal 2}} i bogini [[Iris (córka Taumasa)|Iris]]{{r|V. Zamarovský}}{{r|perseus.tufts.edu 2}}.▼
{{cytat|Od razu się wszystko wydało i Hermes, aby przebłagać rozgniewanego brata, ofiarował mu cytrę ze skorupy żółwia. [[Apollo (mitologia)|Apollo]] tak się ucieszył, że dał mu w zamian laseczkę z leszczyny, która miała cudowną właściwość uśmierzania sporów i godzenia nieprzyjaciół. Gdy ją Hermes rzucił między dwa walczące ze sobą węże, one natychmiast przestały się gryźć i zgodnie oplotły się dokoła laski, nachylając ku sobie głowy. Tak powstał kaduceusz, z którym Hermes nigdy się nie rozstawał [...]{{r|J. Parandowski}}.}}▼
Czasem jest błędnie używana jako symbol [[medycyna|medycyny]], zwłaszcza w [[Stany Zjednoczone|Stanach Zjednoczonych]], z powodu mylenia jej z tradycyjnym symbolem medycyny, jakim jest [[laska Eskulapa|laska Asklepiosa]]{{r|annals.org}}.
Kaduceusz znajduje się na [[Herb Ekwadoru|herbie Ekwadoru]] oraz herbie wenezuelskiego stanu [[Bolívar (stan)|Bolívar]]. W polskiej heraldyce symbol ten użyty został w dawnym [[Herb Rzeszowa|herbie Rzeszowa]], [[Herb Marek|herbie Marek]] oraz [[Herb gminy Nur|herbie gminy Nur]]. Jest to również symbol często często używany w heraldyce ukraińskiej i rosyjskiej (m.in. w herbach [[Charków|Charkowa]] i [[Obwód charkowski|obwodu charkowskiego]], [[Armawir (Rosja)|Armawiru]], [[Ułan Ude]], [[Nowozybkow]]a, [[Zielonodolsk]]a).
Kaduceusz występuje w dawnym [[herb]]ie [[Rzeszów|Rzeszowa]] oraz w [[Herb Marek|herbie Marek]]. Pojawia się również w 7 scenie II aktu [[Wesele (dramat)|''Wesela'']] [[Stanisław Wyspiański|Stanisława Wyspiańskiego]] jako laska błazna, wręczona Dziennikarzowi przez [[Stańczyk]]a{{r|rzeszow.pl}}{{r|W. Kopaliński, Sł. mitów}}.▼
▲
=== Kaduceusz w mitologii ===
▲W [[Starożytna Grecja|starożytnej Grecji]]
▲{{cytat|Od razu się wszystko wydało i Hermes, aby przebłagać rozgniewanego brata, ofiarował mu cytrę ze skorupy żółwia. [[Apollo (mitologia)|Apollo]] tak się ucieszył, że dał mu w zamian laseczkę z leszczyny, która miała cudowną właściwość uśmierzania sporów i godzenia nieprzyjaciół. Gdy ją Hermes rzucił między dwa walczące ze sobą węże, one natychmiast przestały się gryźć i zgodnie oplotły się dokoła laski, nachylając ku sobie głowy. Tak powstał kaduceusz, z którym Hermes nigdy się nie rozstawał [...]{{r|J. Parandowski}}.}}
=== Wykorzystanie w heraldyce ===
<gallery>
Plik:Coat_of_arms_of_Ecuador.svg|[[Herb Ekwadoru]]
Plik:Ve_bolivar-escut.png|[[Herb stanu Bolívar]]
Plik:POL_Marki_COA.svg|[[Herb Marek]]
Plik:POL_gmina_Nur_COA.svg|[[Herb gminy Nur]]
Plik:POL_Rzeszów_dawny_COA.svg|[[Herb Rzeszowa]] w latach 1788-1945
Plik:Coat_of_Arms_of_Armavir_(Krasnodar_krai).png|[[Herb Armawiru]]
Plik:Kharkiv-town-herb.svg|[[Herb Charkowa]]
Plik:COA_of_Kharkiv_Oblast.svg|[[Herb obwodu charkowskiego]]
Plik:Coat_of_Arms_of_Irbit_(Sverdlovsk_oblast).png|[[Herb Irbitu]]
Plik:Coat_of_Arms_of_Novozybkov_(Bryansk_oblast).png|[[Herb Nowozybkowa]]
Plik:Kirov_kr_rs.gif|[[Herb rejonu kirowskiego]]
Plik:Gerb_u_u.jpg|[[Herb Ułan Ude]]
Plik:Coat_of_Arms_of_Zelenodolsk_(Tatarstan).gif|[[Herb Zielonodolska]]
</gallery>
=== Zobacz też ===
| |||