Górki Wielkie: Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja przejrzana] | [wersja przejrzana] |
Usunięta treść Dodana treść
m WPCleaner v1.20 - Nazwa: księga, nie kronika; naprawa linków do ujedn. - Henryk z Wierzbna |
→Historia: merytoryczne, odlinkowanie dat |
||
Linia 32:
== Historia ==
Miejscowość ''Gorki'' została po raz pierwszy wzmiankowana ok. 1305 roku w dokumencie [[Liber fundationis episcopatus Vratislaviensis]] jako ''Gorki villa vlodari''<ref>{{cytuj książkę | inni = [[Idzi Panic]] (redakcja)| tytuł = Śląsk Cieszyński w średniowieczu (do 1528)| wydawca = Starostwo Powiatowe w Cieszynie| miejsce = Cieszyn| rok = 2010| strony = 298| isbn = 978-83-926929-3-5}}</ref>. Był to zapis nietypowy, a pozwala sądzić że wieś ta była o wiele starsza. Wpisanie jej do rzeczonego dokumentu związane było zapewne z wyodrębnieniem z jej terytorium, będącęgo dotąd właśnością książęcą, nowej wioski nadanej rycerzowi. Część wsi pozostałą w rękąch książęcy przezwano później ''Górkami Małymi'', a część rycerską ''Górkami Wielkimi''. Tak więc książęce Górki (Małe) funkcjonowały już najpewniej w [[kasztelania cieszyńska|kasztelanii cieszyńskiej]], a od 1290 w nowym [[Księstwo Cieszyńskie|księstwie cieszyńskim]], a z niego wydzielona została część rycerska, która to została po raz pierwszy wzmiankowana w ''Liber fundationis...''<ref>I. Panic, 2010, s. 290</ref>
Górki zostały wymienione w spisie miejscowości [[Księstwo Cieszyńskie|Księstwa Cieszyńskiego]] już w [[1305]] r. Od [[1417]] r. władał nią szlachecki ród Pięćlatów. Podział na Górki Wielkie i Małe datuje się od [[XVI wiek]]u. W roku [[1521]] wymienia się szlacheckie Górki Wielkie. Wieś od wieków była własnością kolejnych rodzin szlacheckich: [[Góreccy|Góreckich]] ([[1521]]-[[1697]]), [[Bludowscy|Bludowskich]], [[Marklowscy|Marklowskich]] ([[1734]]-[[1802]]), [[habsburscy książęta cieszyńscy|książąt cieszyńskich]].▼
▲
Według [[Austro-Węgry|austriackiego]] spisu ludności z [[1900]] w 124 budynkach w Górkach Wielkich na obszarze 1469 hektarów mieszkało 957 osób, co dawało gęstość zaludnienia równą 65,1 os./km². z tego 838 (87,6%) mieszkańców było [[kościół łaciński|katolikami]], 114 (11,9%) [[luteranizm|ewangelikami]] a 5 (0,5%) wyznawcami [[judaizm]]u, 951 (99,4%) było polsko-, 5 niemiecko- a 1 czeskojęzycznymi<ref>{{cytuj książkę|autor=|tytuł=Gemeindelexikon der im Reichsrate vertretenen Königreiche und Länder, bearbeitet auf Grund der Ergebnisse der Volkszählung vom 31. Dezember 1900, XI. Schlesien|url=http://wiki-commons.genealogy.net/images/8/89/Oesterreich-11.djvu?djvuopts&page=15|miejsce=Wien|rok=1906|język=de}}</ref>. Do 1910 roku liczba mieszkańców wzrosła do 1034<ref>{{cytuj książkę|autor=Ludwig Patryn (ed)|tytuł=Die Ergebnisse der Volkszählung vom 31. Dezember 1910 in Schlesien|url=http://www.sbc.org.pl/dlibra/docmetadata?id=11734|miejsce=Troppau|rok=1912|język=de}}</ref>.▼
▲Według [[Austro-Węgry|austriackiego]] spisu ludności z
W [[1931]] na wzgórzu Bucze powstała Stanica [[Związek Harcerstwa Polskiego|ZHP]], a następnie Centralna Szkoła Instruktorek [[Związek Harcerstwa Polskiego|ZHP]]. W samej wsi, niespełna 2 km dalej (Górki Sojka) działała Szkoła Pracy Społecznej [[Związek Harcerstwa Polskiego|ZHP]]. Do [[1939]] r. kierował nią twórca polskiego ruchu zuchowego, późniejszy żołnierz [[Armia Krajowa|AK]] i wybitny pedagog [[Aleksander Kamiński]] (tablica pamiątkowa na budynku). W tym samym czasie organizował tu swoje młodzieżowe [[Uniwersytet ludowy|Uniwersytety Ludowe]] [[Józef Kret]]. W [[1937]] r., również na Buczu, rozpoczęła działalność druga w powiecie cieszyńskim [[Szkoła Gospodyń Wiejskich]]. Po II wojnie światowej oba obiekty harcerskie zajęto na cele lecznicze. Umieszczono w nich dziecięce [[sanatorium|sanatoria]] leczące choroby płuc i gruźlicę, które weszły później w skład Beskidzkiego Zespołu Leczniczo-Rehabilitacyjnego z siedzibą w [[Jaworze (województwo śląskie)|Jaworzu]]. Sanatorium w Sojce zlikwidowano w [[1999]] r., natomiast Bucze od [[2000]] r. funkcjonuje jako samodzielny Dziecięcy Ośrodek Leczniczo-Rehabilitacyjny.▼
▲W
W [[1922]] dawny dwór Marklowskich zakupił i zamieszkał w nim wraz z rodziną [[Tadeusz Kossak]] ze słynnej rodziny artystów-malarzy. W dworze tym mieszkała i tworzyła jego córka, pisarka [[Zofia Kossak-Szczucka|Zofia Kossak-Szczucka, 2. voto Szatkowska]]. Ostatnie mieszkanie pisarki w domku ogrodnika (od [[1957]] r.) zamieniono na poświęcone jej muzeum biograficzne, będące oddziałem [[Muzeum Śląska Cieszyńskiego]] w [[Cieszyn]]ie. Grób pisarki znajduje się na miejscowym cmentarzu, a na kościele i domu katechetycznym umieszczono pamiątkowe tablice.▼
▲W
[[podział administracyjny Polski 1975-1998|W latach 1975-1998]] miejscowość położona była w [[województwo bielskie|województwie bielskim]].▼
▲[[podział administracyjny Polski
W Górkach Wielkich urodzili się [[Walenty Krząszcz]] ([[1886]]-[[1959]]) – nauczyciel wiejskich szkół, jeden z czołowych przedstawicieli cieszyńskiego pisarstwa regionalnego, oraz [[Franciszek Żertka]] - gawędziarz i pamiętnikarz.▼
▲W Górkach Wielkich urodzili się [[Walenty Krząszcz]] ([
== Komunikacja ==
| |||