Uwłaszczenie chłopów: Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja przejrzana] | [wersja przejrzana] |
Usunięta treść Dodana treść
→Uwłaszczenie na ziemiach polskich: drobne merytoryczne |
|||
Linia 16:
== Uwłaszczenie na ziemiach polskich ==
Reformy uwłaszczeniowe w Polsce zostały dokonane przez władze zaborcze:▼
'''Próby uwłaszczenia w I Rzeczpospolitej'''
* W 1792 roku Sejm uchwalił ''Ustawę o sprzedaży królewszczyzn'', która oddawała chłopom osiadłym w [[królewszczyzny|królewszczyznach]] użytkowany grunt na własność, nadawała im wolność osobistą (po rozwiązaniu kontraktu z dziedzicem), prawo wychodu i uwolnienie z poddaństwa włościan nieposiadających gruntu - ustawa ta jednak nie weszła w życie na skutek przegranej [[Wojna polsko-rosyjska 1792|Wojną w obronie Konstytucji 3 maja]] z Rosją i II rozbioru Polski.
* W 1794 roku Tadeusz Kościuszko w oparciu o art. IV Konstytucji 3 Maja wydał [[Uniwersał połaniecki]] (własc. ''Uniwersał urządzający powinności gruntowe włościan i zapewniający dla nich skuteczną opiekę rządową, bezpieczeństwo własności i sprawiedliwość w komisjach porządkowych''), w którym zmniejszono ilość pańszczyzny, nadano chłopom wolność osobistą, zakaz rugów i nieusuwalność z gruntu.
* Niedługo przed III rozbiorem Polski w 1794 roku [[Hugo Kołłątaj]] opracował ustawę, na podstawie której gwarantowano chłopom biorącym udział w Powstaniu kościuszkowskim nadanie na własność ziemi przez nich użytkowanej, a w razie ich śmierci - ich synom.
'''Realizacja uwłaszczenia'''
* od ok. [[1808]] do ok. [[1872]] w [[zabór pruski|zaborze pruskim]],
** w roku 1823 w [[Wielkie Księstwo Poznańskie|Wielkim Księstwie Poznańskim]],
* w roku [[1848]] w [[zabór austriacki|zaborze austriackim]],
* w roku [[1861]] w [[zabór rosyjski|zaborze rosyjskim]]
* w roku [[1864]] w [[Królestwo Kongresowe|Królestwie
Najbardziej rozciągnięta w czasie okazała się reforma uwłaszczeniowa w [[Królestwo Prus|Prusach]]. Była to tzw. "pruska droga do kapitalizmu", czyli odgórne, stopniowe uwłaszczenie chłopów za odszkodowaniem, z zapewnieniem przewagi ekonomicznej i politycznej [[ziemiaństwo|ziemiaństwa]], tak by nie zmienić rewolucyjnie podstaw gospodarki państwa. W latach 1807 – 1872 stopniowo uwłaszczono chłopów (nadano im ziemię przez nich uprawianą na własność) za odszkodowaniem w formie nadziału ziemi lub w formie pieniężnej. Wraz z uwłaszczeniem dokonano likwidacji [[serwitut]]ów, [[wspólnota gruntowa|wspólnot gruntowych]], komasacji i regulacji gruntów. Dzięki temu nie dopuszczono do rozdrobnienia gospodarstw chłopskich, co nastąpiło w [[Królestwo Galicji i Lodomerii|Galicji]].
| |||