Kępa Mieszczańska: Różnice pomiędzy wersjami

[wersja nieprzejrzana][wersja nieprzejrzana]
Usunięta treść Dodana treść
Julo (dyskusja | edycje)
Nie podano opisu zmian
→‎XIX - XX wiek: +elektrownia
Linia 15:
== XIX - XX wiek ==
Od połowy XIX wieku znaczenie przemysłowe Kępy Mieszczańskiej zaczęło się zmniejszać, również jej militarna rola (koszary i place ćwiczeń) traciła powoli znaczenie. Rola przeładunkowa portu na Kępie ustępowała nowym portom, mającymi terminale kolejowe, koło [[Wrocław Nadodrze|dworca Nadodrze]] oraz na [[Popowice (Wrocław)|Popowicach]] i [[Kleczków (Wrocław)|Kleczkowie]]. Na Kępie Mieszczańskiej zaczęto stawiać wpierw wille, później także wysokie kamienice mieszkalne i budynki administracyjne, zachowano jednak chaotyczną strukturę przestrzenną zabudowy. Z brzegami rzeki Kępa połączona była mostami tylko na wschodnim cyplu; w zachodniej części funkcjonowały w 1. połowie XIX wieku trzy promy, jeden na Odrze Północnej, w miejscu dzisiejszego [[mosty Mieszczańskie|mostu Mieszczańskiego]], dwa na Odrze Południowej - łączący ul. Žižki z ul. Długą oraz położony w dół rzeki od dzisiejszego mostu Dmowskiego, wykorzystywany wyłącznie do transportów wojskowych z koszar na poligon i strzelnicę. W latach [[1874]]-[[1876]] zbudowano mosty [[most Sikorskiego|Sikorskiego]] i [[mosty Mieszczańskie|Mieszczański]], likwidując prom na Odrze Północnej, wkrótce poprowadzono przez nie [[tramwaje we Wrocławiu|linię tramwajową]]. Prom przy ul. Žižki działał aż do XX wieku. Część zabudowań koszarowych, które w poprzednich dwóch stuleciach znajdowały się m.in. w trójkącie Dmowskiego - Jagiełły - Witolda (dziś - 2006 - jest to niemal pusty plac z restauracją [[McDonald's]] i stacją benzynową [[PKN Orlen|Orlenu]]) znalazła inne zastosowanie, m.in. do [[II wojna światowa|II wojny światowej]] znajdował się tam ''Finanzamt Nord'' - Urząd Podatkowy "Północ".
[[Image:Elektrownia_polnocna.jpg|thumb|200px|Elektrownia wodna przy północnym brzegu Kępy, koło mostu Pomorskiego]]
 
Obecny kształt Kępy Mieszczańskiej zasadniczo ukształtowałutrwalił się ostatecznie pod koniec [[XIX]] i na początku [[XX]] wieku, kiedy likwidując drewniane mosty Długi i [[mosty Pomorskie|Pomorski]]<ref><small>dzisiejsze [[mosty Uniwersyteckie|mosty Pomorskie]] nosiły [[niem.]] nazwę ''Werderbrücke'' - "most Kępiński" lub "Kępowy"; aż do roku 1930 przeprawa istniała tylko w miejscu, w którym znajduje się dziś most Pomorski Środkowy (zastąpiony kamiennym w [[1879]]) i Południowy (zastąpiony kamiennym w [[1904]])</small></ref> przeniesiono je nieco i zastąpiono żeliwnymi kratownicowymi [[mosty Uniwersyteckie|mostami Uniwersyteckimi]] ([[1867]]) oraz kamiennymi [[mosty Pomorskie|Pomorskimi]] ([[1879]]-[[1904]]) i kiedy (w [[lata 20. XX wieku|latach 20. XX wieku]]) ostatecznie zlikwidowano istniejące tu młyny (Przedni, Średni, Nowy, Na Kępie i Pomorski) i folusze, a na ich miejscu wybudowano dolny stopień wodny na Odrze oraz dwie elektrownie wodne - na południowej i północnej odnogach rzeki, opływających Kępę z obu stron. Elektrownie te - północna (z dwiema turbinami po 500&nbsp;kVA) i południowa (2&times;800&nbsp;kVA) funkcjonują do dziś. W [[1930]] przerzucono z Kępy Mieszczańskiej na północny brzeg rzeki (obok elektrowni północnej) jeszcze jeden most - Pomorski Północny, a krótko potem poszerzono most Uniwersytecki, nadając mu formę spłaszczonych łuków [[blachownica|blachownicowych]].
 
[[Image:KepaMieszczanska-Witolda-policja.jpg|200px|thumb|left|były Gł.Urząd Celny (''Hauptzollamt''),<br>dziś jeden z budynków oddziałów prewencji policji przy ul.Ks.Witolda]]
 
== po 1945 ==
Zabudowa Kępy Mieszczańskiej uległa zrujnowaniu w czasie oblężenia ''[[Festung Breslau]]'' na początku [[1945]]. Zachowało się niewiele kamienic oraz część zabudowań administracyjnych i koszarowych. Po wojnie część koszar wykorzystywały jednostki pomocnicze Wojska Polskiego, a część zabudowań - przy głównej ulicy Kępy, noszącej przed wojną nazwę ''Werderstraße'' ("ulica Na Kępie") - przejęły jednostki [[Milicja Obywatelska|Milicji Obywatelskiej]]. Funkcjonariusze milicji nazwali tę ulicę - na cześć pierwszego komendanta głównego MO [[generał]]a [[Franciszek Jóźwiak|Franciszka Jóźwiaka]], pseudonim "Witold" - ulicą Witolda; nazwa przyjęła się (pojawia się na planach z [[1946]] jako ul. generała Witolda), a władze miasta, akceptując stosowaną nazwę z jednej strony, ale z drugiej nie chcąc nadawać patrona spośród osób żyjących, formalnie nazwały tę ulicą imieniem [[Witold (wielki książę litewski)|Księcia Witolda]]. W konsekwencji również sąsiednie ulice nazwano imionami uczestników [[bitwa pod Grunwaldem|bitwy pod Grunwaldem]] - [[Władysław II Jagiełło|Władysława Jagiełły]], [[Zyndram z Maszkowic|Zyndrama z Maszkowic]] oraz [[Jan Žižka|Jana Žižki]]. Zrujnowana zabudowa Kępy Mieszczańskiej w doskonale nadawała się do kręcenia filmów wojennych - m.in. na ul.&nbsp;Witolda kręcono w [[1964]] plenery do filmu reżyserii Stanisława Lenartowicza ''"Giuseppe w Warszawie"''. W kolejnych latach tutejsza zabudowa, na ogół pozbawiona dostatecznej konserwacji, ulegała systematycznie degradacji. Większość budynków została rozebrana, zachowało się ich na Kępie tylko kilka.