Akord tristanowski: Różnice pomiędzy wersjami

[wersja przejrzana][wersja nieprzejrzana]
Usunięta treść Dodana treść
Mathiasrex (dyskusja | edycje)
drobne techniczne
mocno rozwinąłem hasło; podałem dwie możliwości interpretacji funkcji harmonicznej, wytłumaczyłem określenie zwrotu tristanowskiego; bibliografia
Linia 1:
'''Akord tristanowski''' – [[akord]] zastosowany przez [[Richard Wagner|RyszardaRicharda Wagnera]] w jegodrugim operzetakcie (a[[preludium]] właściwie dramacie muzycznym([[vorspiel|vorspielu]]) "do [[Tristandramat imuzyczny|dramatu Izoldamuzycznego]] ''[[Tristan_i_Izolda_(opera)|Tristan i Izolda]]"'', złożony z dźwięków ''f''-''h''-''dis<sup>1</sup>''-''gis<sup>1</sup>''. WyznaczaAkord krestristanowski możliwościpowstaje klasycznietu pojmowanejpoprzez harmoniinałożenie tonalnej.się Rozpoczynadwóch uwerturę,[[Motyw_(muzyka)|motywów amuzycznych]] potem([[leitmotiv]]): wielokrotnieintonowanego pojawiaprzez się[[wiolonczela|wiolonczelę]] w''motywu operzeTristana'' jakooraz motywgranego muzycznyprzez miłości[[obój]] Tristana''motywu ipragnienia Izoldymiłości''. Dlatego często mówi się raczej o ''zwrocie tristanowskim'' niż o ''akordzie tristanowskim''.
 
Ukończony w [[1859]] roku dramat muzyczny opiera się w dużym stopniu właśnie o zwrot tristanowski. Pojawia się on już na początku preludium pierwszego aktu i przewija przez wszystkie części. Akord jest niezwykle wieloznaczny funkcyjnie, wywołuje napięcie, które można rozładować niemal w dowolnym kierunku. Stał się nie tylko symbolem wagnerowskiej harmoniki, ale i w ogóle kamieniem milowym ku rozkładowi [[System dur-moll|systemu dur-moll]]. Najczęściej uznawana jest jako alterowana [[subdominanta]] mollowa (w tonacji a-moll subdominantą mollową jest d-moll: ''d''-''f''-''a'') z podwyższoną prymą (na ''dis'') i dodaną sekstą wielką (tj. ''h''), gdzie kwinta (''a'') opóźniona jest przez kwartę zwiększoną (''gis''). Można potraktować również akord tristanowski jako dominantę wtrąconą (w a-moll jest to H-dur: ''h''-''dis''-''fis'') z obniżoną kwintą (na ''f'') i septymą małą (''a'') opóźnioną przez sekstę wielką (''gis''). Interpretacji funkcji akordu jest jednak więcej.
[[Plik:Wagner Tristan opening.png|center]]
 
[[Plik:Wagner Tristan opening (orchestral).ogg|nagranie powyższego zapisu|thumb|centre]]
[[Plik:TristanChord.svg|400px|center]]
[[Plik:Wagner Tristan opening (orchestral).pngogg|nagranie zapisu|thumb|center]]
 
== Bibliografia ==
 
* ''Encyklopedia muzyki'', red. Andrzej Chodkowski, Warszawa PWN, ISBN 83-01-11390-1
* Hermann Danuser ''Tristanakkord'', w: ''Die Musik in Geschichte und Gegenwart'' (MGG), ''Sachteil'', tom 9 ''Sy-Z'', 1998, s 831-843
 
[[Kategoria:Akordy]]