Transatlantyk (statek): Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja nieprzejrzana] | [wersja nieprzejrzana] |
Usunięta treść Dodana treść
→Wyścig gigantów: - liczne informacje - patrz "Z dziejów żeglugi" M. Mickiewicz, "Transatlantyki" Witold J. Urbanowicz i wikipedia angielska |
→Wyścig gigantów: dalszy ciąg poprzednich zmian (te same źródła) |
||
Linia 43:
===Wyścig gigantów===
[[Plik:RMS Mauretania.JPG|thumb|250px|"Mauretania" Cunarda tuż przed wojną]]
Pod koniec XIX wieku na Atlantyku pojawiły się [[Niemcy|niemieckie]] firmy armatorskie. [[SS Kaiser Wilhelm der Große|"Kaiser Wilhelm der Große"]], który powstał w stoczni [[AG Vulcan Stettin|Vulcan]] w [[Szczecin]]ie, prawie natychmiast powalił przeciwników. Został zwodowany 4 maja 1897 roku, a swój pierwszy rejs odbył 19 września tego samego roku na trasie z [[Bremerhaven]] do Nowego Jorku. W momencie zwodowania był największym statkiem, jaki kiedykolwiek zbudowano i pierwszym transatlantykiem o czterech kominach (na przełomie XIX i XX wieku "czterokominowce"
Cunard Line odzyskała "wstęgę" dopiero w 1907, kiedy to na atlantycki szlak ruszyła [[RMS Lusitania|"Lusitania"]]. Statek ten, podobnie jak bliźniacza [[RMS Mauretania|"Mauretania"]] napędzany był już jednak turbinami parowymi, co dawało większe możliwości osiągania dużych prędkości. Te dwa statki doprowadziły rekord prędkości na Atlantyku do 30 węzłów. Konkurencyjna [[White Star Line]] zamówiła zaś większe o połowę statki [[RMS Olympic|"Olympic"]] i [[RMS Titanic|"Titanic"]], które miały napęd mieszany (dwie śruby napędzane silnikami parowymi, jedna - środkowa, pracująca tylko przy biegu naprzód - turbiną). Były więc wolniejsze, a słynna katastrofa "Titanica" w
Katastrofa "Titanica" 14 kwietnia 1912 r. była najtragiczniejsza w historii żeglugi transatlantyckiej (ponad 1500 ofiar), jednakże już dwa lata później miała miejsce podobna [[RMS Empress Of Ireland|"Empress Of Ireland"]] zatonął 29 maja 1914 r. z ponad 1000 ofiar wskutek zderzenia na [[rzeka Świętego Wawrzyńca|rzece Świętego Wawrzyńca]] w rejsie do Europy.
Niemcy odpowiedzieli tuż przed [[I wojna światowa|I wojną światową]] budową trzech jeszcze większych, trzykominowych transatlantyków (era czterokominowców już się kończyła, łącznie zbudowano ich 12) - "Imperator", "Vaterland" i "Bismarck". Komunikację transatlantycką przerwała wojna, w trakcie której zatonęły m.in. [[RMS Lusitania|"Lusitania"]] (storpedowana przez okręt podwodny), [[RMS Britannic|"Britannic"]] zbudowany jako trzeci bliźniak "Olympica" i "Titanica" (nie zdążył wejść do eksploatacji w czasie pokoju, zatonął na minach koło Krety jako statek szpitalny) i "Kaiser Wilhelm der Große" (zatopiony jako krążownik pomocniczy). Ze słynnych transatlantyków przetrwały "Olympic", "Mauretania" oraz trzy nowo zbudowane statki niemieckie, które przejęte zostały jako odszkodowania przez [[Cunard Line]] {"Imperator", nazwany "Berengaria"), [[United States Lines]] ("Vaterland", nazwany "Leviathan") i [[White Star Line]] ("Bismarck", nazwany "Majestic").▼
Transatlantyki budowano w opisywanym okresie najczęściej parami, po dwa bliźniacze, z założeniem, że będą one pływały na tej samej trasie, płynąc jednocześnie w przeciwnych kierunkach. Rzadziej na linii pływały trzy statki, dając jeszcze szybszą obsługę. Przy budowie bliźniaczych, rekordowo dużych statków następny był zawsze minimalnie większy od poprzedniego, aby można było ze względów reklamowych za każdym razem ogłaszać, że wybudowano największy statek świata (tak było np. w przypadku "Olympica" i "Titanica", a wcześniej stosowali tę metodę Niemcy podczas budowy transatlantyków w Szczecinie).
Na początku lat trzydziestych XX w. na Atlantyku pojawiły się pierwsze statki o napędzie motorowym. Niemieckie transatlantyki "Bremen" i "Europa" odebrały "Mauretanii" posiadany przez nią od wielu lat rekord prędkości. Wkrótce do wyścigu włączyły się Włochy, budując statek "Rex" - także był on posiadaczem rekordu prędkości, a bliźniaczy "Conte di Savoia" był pierwszym transatlantykiem z urządzeniami przeciwprzechyłowymi (zresztą nieudanej konstrukcji). ▼
▲Niemcy odpowiedzieli tuż przed [[I wojna światowa|I wojną światową]] budową trzech
Wtedy też na Atlantyku pojawiły się polskie statki pasażerskie, eksploatowane przez [[Polskie Transatlantyckie Towarzystwo Okrętowe]], przekształcone później w [Gdynia-Ameryka Linie Żeglugowe]].▼
Ze słynnych transatlantyków przetrwały [[RMS Olympic|"Olympic"]] (który zasłynął nawet skutecznym staranowaniem i zatopieniem niemieckiego U-boota), [[RMS Mauretania|"Mauretania"]], oddana w czasie wojny do eksploatacji [[RMS Aquitania|"Aquitania"]] (ostatni brytyjski czterokominowiec, przetrwał również II wojnę światową) oraz trzy nowo zbudowane statki niemieckie, które przejęte zostały jako odszkodowania przez [[Cunard Line]] {"Imperator", nazwany "Berengaria"), [[United States Lines]] ("Vaterland", nazwany "Leviathan") i [[White Star Line]] ("Bismarck", nazwany "Majestic"). Brytyjczycy przejęli też niemal gotowy, zwodowany przed wojną niemiecki transatlantyk [[SS Homeric|"Columbus"]] i pływał on w barwach [[Cunard Line]] jako "Homeric"; jego bliźniak, który miał się nazywać "Hindenburg", został po wojnie przez Niemców dokończony i to on pływał ostatecznie pod nazwą [[SS Columbus|"Columbus"]].
Kolejnymi rekordowymi statkami były wybudowane w połowie lat trzydziestych XX w. [[RMS Queen Mary|"Queen Mary"]] i [[SS Normandie]]. Były największymi statkami świata, o wyporności około 80.000 ton. "Queen Mary" zbudowana została dzięki brytyjskiej subwencji rządowej, której warunkiem było połączenie [[Cunard Line]] i [[White Star Line]] w linię "Cunard White Star" - potocznie jednak używano nadal nazwy Cunard. "Normandie" była statkiem francuskiego [[Companie Generale Transatlantique]]. Oba statki odbierały sobie kilkakrotnie rekord prędkości. Trzeci olbrzym, [[RMS Queen Elizabeth|"Queen Elizabeth"]] ukończony został już w 1940 r., podczas [[II wojna światowa|II wojny światowej]]. ▼
Wojnę przetrwał też jedyny francuski czterokominowiec "France", któremu po wojnie jako partnera wybudowano nowszy statek [[SS Ile de France"Ile de France"]] - pierwszy transatlantyk, który miał stałą kaplicę. Ten drugi pływał przez wiele lat i jeszcze w 1956 r. zasłynął w czasie ratowania rozbitków ze statku "Andrea Doria".
▲Na początku lat trzydziestych XX w. na Atlantyku pojawiły się pierwsze statki
▲
▲Kolejnymi rekordowymi statkami były wybudowane w połowie lat trzydziestych XX w. [[RMS Queen Mary|"Queen Mary"]] i [[SS Normandie|"Normandie"]]. Były największymi statkami świata, o wyporności około 80.000 ton. "Queen Mary" zbudowana została dzięki brytyjskiej subwencji rządowej, której warunkiem było połączenie [[Cunard Line]] i [[White Star Line]] w linię "Cunard White Star" - potocznie jednak używano nadal nazwy Cunard. "Normandie" była statkiem francuskiego [[Companie Generale Transatlantique]]. Oba statki odbierały sobie kilkakrotnie rekord prędkości. Trzeci olbrzym, [[RMS Queen Elizabeth|"Queen Elizabeth"]] ukończony został już w 1940 r., podczas [[II wojna światowa|II wojny światowej]].
Wyścig o tytuł najszybszego trwał do roku 1952, kiedy to pojawił się na Atlantyku amerykański superliniowiec [[SS United States|"United States"]], który pobił wszystkie rekordy w swej dziewiczej podróży. Osiągnął ponad 35 węzłów (przeszedł Atlantyk w tzy i pół doby), a jego możliwości były jeszcze większe, gdyż był budowany w czasie [[Zimna wojna|"zimnej wojny"]] jako ewentualny szybki transportowiec wojska. Rekordu tego już nie atakowano, gdyż było to nieopłacalne ekonomicznie, nadto wkrótce ilość osób podróżujących przez Atlantyk samolotami przekroczyła ilość pasażerów statków.
Inne znane transatlantyki XX wieku, niewymienione w powyższym tekście to:
# [[RMS Carpathia]] - zbud. 1902, statek, który uratował ponad 700 rozbitków z "Titanica",
# [[RMS Republic (1903)]] - statek, który podczas katastrofy jako pierwszy skutecznie wezwał pomoc przez radio,
# [[SS Athenia]] - zbud. 1923, której zatopienie w dniu 3 września 1939 r. było pierwszym takim przypadkiem w II wojnie światowej,
# [[SS Nieuw Amsterdam]] - zbud. 1938, największy statek holenderski, w czasie II wojny światowej trzeci co do wielkości transportowiec wojska (po "Queen Elizabeth" i "Queen Mary"),
# [[RMS Mauretania (1939)]] - następca "Mauretanii", rekordzistki Atlantyku,
# [[SS America II]] - zbud. 1940, po wojnie pływał jako partner rekordzisty "United States",
# [[SS Athena|SS Stockholm]] - zbud. 1948, uczestnik słynnej katastrofy "Andrea Dorii", pływający do dziś po wielu przebudowach i zmianach nazw, prawdopodobnie najstarszy wycieczkowiec na świecie,
# [[SS Andrea Doria]] - zbud. 1953, zatonął w 1956 r. po zderzeniu ze szwedzkim transatlantykiem "Stockholm",
# [[SS Rotterdam]] - zbud. 1959, holenderski, w 1971 r. przebudowany na klasyczny wycieczkowiec,
# [[SS France (1961)]] - najdłuższy transatlantyk w historii,
# [[TSS Michelangelo]] i [[TSS Rafaello]] - zbud. 1965, ostatnia para klasycznych transatlantyków zaprojektowana do ruchu wahadłowego,
# [[RMS Queen Elizabeth 2]] - zbud. 1967, nazywana ostatnim transatlantykiem i pierwszym wycieczkowcem, statek epoki przejściowej.
Ostatnim transatlantykiem regularnie pływającym na linii międzykontynentalnej był polski [[TSS Stefan Batory]], który zakończył służbę na linii [[Gdynia]] - [[Montreal]] w 1988 roku. Epoka transatlantyków trwała więc równo 150 lat (1838 - 1988).
{{przypisy}}
| |||