Wojny izraelsko-arabskie: Różnice pomiędzy wersjami

 

== Pierwsza wojna 1948-1949 ==

[[I wojna izraelsko-arabska 1948-1949]] wybuchła [[15 maja]] [[1948]]. Na terytorium państwa żydowskiego w [[Palestyna|Palestynie]] wkroczyły oddziały wojsk [[Egipt|egipskich]], [[Irak|irackich]], [[Syria|syryjskich]], [[Transjordania|transjordańskich]] i [[Liban|libańskich]]<ref>{{cytuj książkę |nazwisko= Kubiak|imię= Krzysztof|tytuł= Pierwsza wojna bliskowschodnia 1947-1949. Studium polityczno-wojskowe|wydawca= Wydawnictwo Naukowe Dolnośląskiej Szkoły Wyższej Edukacji TWP we Wrocławiu|miejsce= Wrocław|rok= 2006|strony= |isbn= 8389518384}}</ref>.

 

 

== Kampania sueska 1956 r. ==

 

Gdy [[26 lipca]] [[1956]] Egipt ogłosił [[Nacjonalizacja|nacjonalizację]] Kanału Sueskiego, wywołało to natychmiastową reakcję Wielkiej Brytanii i Francji, które postanowiły wykorzystać Izrael do wywołania wojny izraelsko-egipskiej, co umożliwiłoby wojskom brytyjsko-francuskim wylądowanie w Egipcie w celu zapewnienia bezpieczeństwa międzynarodowej żeglugi po Kanale. Do działań wojennych doszło na przełomie października i listopada [[1956]]. Pod międzynarodowym naciskiem Wielka Brytania, Francja i Izrael musiały wycofać swoje wojska z Egiptu, a ich miejsce zajęły międzynarodowe siły [[UNEF]]. Wojna ta jest często uznawana za ostatnią wojnę w stylu kolonialnym. Izrael osiągnął w niej dokładnie to co zamierzał – wymusił odblokowanie dla jego żeglugi Cieśniny Tirańskiej<ref>{{cytuj książkę |nazwisko= McLean|imię= Ian i Alistair|tytuł= Suez crisis. The Concise Oxford Dictionary of Politics|wydawca= Oxford University Press|miejsce= Oxford|rok= 2003|strony |id= |isbn=}}</ref>.

 

== Wojna sześciodniowa 1967 ==

[[5 czerwca]] [[1967]] [[Izrael]] zaatakował [[Egipt]], [[Syria|Syrię]] i [[Jordania|Jordanię]], rozbijając w ciągu 6 dni [[Arabowie|arabskie]] wojska. [[Izrael]] odniósł zwycięstwo zajmując ponad 60 tys. [[Kilometr kwadratowy|km²]] ziem arabskich: syryjskie [[Wzgórza Golan]], jordański [[Zachodni Brzeg]] i część [[Jerozolima|Jerozolimy]], egipski [[Synaj (półwysep)|Synaj]] oraz [[Strefa Gazy|Okręg Gazy]]. Pod naciskiem [[Rada Bezpieczeństwa ONZ|Rady Bezpieczeństwa ONZ]] wstrzymano działania wojenne.

 

 

== Wojna na wyczerpanie 1967-1970 ==

 

[[17 czerwca]] [[1967]] ministrowie spraw zagranicznych trzynastu państw [[Arabowie|arabskich]] proklamowali w [[Kuwejt|Kuwejcie]] utworzenie wspólnego frontu walki przeciwko [[izrael]]skiej agresji. Postanowiono, że żadne [[Arabowie|arabskie]] państwo nie będzie prowadziło z [[Izrael]]em żadnych rozmów, nie zawrze z nim traktatu pokojowego i nie uzna istnienia państwa [[Żydzi|żydowskiego]] w [[Palestyna|Palestynie]]. Izolując [[Izrael]] [[Polityka|politycznie]] i [[Gospodarka|gospodarczo]], postanowiono rozpocząć [[Wojna na wyczerpanie|wojnę na wyczerpanie]]. Na [[Izrael]] miały spadać jednocześnie ze wszystkich stron różnorodne ataki przeprowadzane przez [[Arabowie|arabskich]] [[Terroryzm|terrorystów]], jak i przez [[Arabowie|arabskie]] armie. Miały one zmęczyć i wyczerpać [[zasoby strategiczne]] [[Izrael]]a, aby osłabiony był przygotowany do ostatecznej inwazji i zniszczenia. Jednak terminem [[wojna na wyczerpanie]] przyjęło się określać starcia zbrojne do których doszło w latach [[1967]]-[[1970]] na froncie [[izrael]]sko-[[Egipt|egipskim]].

 

=== Międzynarodowy terroryzm ===

 

[[23 lipca]] [[1968]] doszło do pierwszego w [[Historia|historii]] porwania [[izrael]]skiego samolotu. Trzech [[Arabowie|arabskich]] [[Terroryzm|terrorystów]] z [[Ludowy Front Wyzwolenia Palestyny|Ludowego Frontu Wyzwolenia Palestyny]] uprowadziło samolot pasażerski linii [[El Al]] lecący z [[Rzym]]u do [[Tel Awiw-Jafa|Tel Awiwu]] (10 członków załogi i 28 pasażerów). Samolot został uprowadzony do [[Algieria|Algierii]], gdzie po 40 dniach [[Terroryzm|terroryści]] zwolnili wszystkich zakładników. Do porwania doszło ponieważ terroryści spodziewali się, że tym samolotem będzie leciał ambasador [[Izrael]]a w [[Stany Zjednoczone|Stanach Zjednoczonych]] [[Icchak Rabin]].

 

== Wojna Jom Kippur 1973 ==

 

[[6 października]] [[1973]] wojska [[Arabowie|arabskie]] niespodziewanie napadły na [[Izrael]] w dniu [[święta żydowskie|żydowskiego święta]] [[Jom Kippur]] (''Dzień Pojednania''). Po początkowych porażkach, [[Siły Obronne Izraela]] przeprowadziły [[Mobilizacja|mobilizację]] i odrzuciły Arabów poza linię zawieszenia broni z [[1967]] roku, a nawet przekroczyły [[Kanał Sueski]] i zagroziły [[Kair]]owi. Dzięki wysiłkom mediacyjnym [[Stany Zjednoczone|Stanów Zjednoczonych]] i [[Związek Socjalistycznych Republik Radzieckich|Związku Radzieckiego]] [[25 października]] podpisano [[Rozejm|zawieszenie broni]], a na linii frontu rozlokowano międzynarodowe siły [[UNDOF]] i [[UNEF]].

 

=== Proces pokojowy z Egiptem ===

 

[[1 września]] [[1975]] doszło do zawarcia izraelsko-egipskiego porozumienia w sprawie [[Synaj (półwysep)|Półwyspu Synaj]]. Na jego mocy Izrael przeprowadził częściowe wycofanie swoich wojsk na odległość 70 [[Kilometr|km]] na wschód od [[Kanał Sueski|Kanału Sueskiego]]. W zamian [[Egipt]] obiecał złagodzić [[bojkot]] ekonomiczny oraz umożliwić żeglugę po Kanale Sueskim statkom handlowym wiozącym towary do lub z Izraela. Te pierwsze kroki dobrej woli uruchomiły cały proces pokojowy pomiędzy Izraelem a Egiptem.

 

=== Camp David ===

[[Plik:Begin, Carter and Sadat at Camp David 1978.jpg|thumb|230px|Podpisanie Porozumienia Camp David: [[Menachem Begin]], [[Jimmy Carter]] i [[Anwar Sadat]].]]

W dniach od [[5 września|5]] do [[18 września]] [[1978]] roku odbyła się trójstronna konferencja pokojowa [[izrael]]sko-[[Egipt|egipsko]]-[[Stany Zjednoczone|amerykańska]] w [[Camp David]]. [[18 września]] podpisano dwa izraelsko-egipskie porozumienia, które tworzyły podstawę dla przyszłych negocjacji w sprawie trwałego pokoju pomiędzy oboma państwami. Izrael zgodził się wycofać w ciągu 3 lat wszystkie swoje wojska z [[Synaj (półwysep)|Półwyspu Synaj]], w zamian Egipt zgadzał się na nawiązanie normalnych stosunków dyplomatycznych z Izraelem, uznając tym samym prawo do istnienia państwa Izrael. Egipt gwarantował również swobodną żeglugę izraelskich statków przez [[Kanał Sueski]] i inne drogi wodne, takie jak [[Cieśnina Tirańska|Cieśniny Tirańskie]].

 

== Wojna libańska 1982-1985 ==

 

[[6 czerwca]] [[1982]] roku Izrael zdecydował się na ingerencję w pogrążonym w chaosie wojny domowej [[Liban]]ie. Celem operacji wojskowej była likwidacja baz i rozbicie oddziałów [[Organizacja Wyzwolenia Palestyny|OWP]], która miała swoją główną siedzibę w [[Bejrut|Bejrucie]]. Podczas działań doszło do ciężkich starć z wojskami [[Syria|syryjskimi]], które okupowały część Libanu (od [[1976]] r. z tytułu mandatu Ligi Państw Arabskich). [[11 czerwca]] [[1982]] pod naciskiem międzynarodowym wprowadzono w życie rozejm syryjsko-izraelski. Armia izraelska przystąpiła wówczas do oblężenia Bejrutu. Po zaciętych walkach i wyniszczającym bombardowaniu miasta, międzynarodowa mediacja polityczna [[Organizacja Narodów Zjednoczonych|ONZ]] oraz [[Stany Zjednoczone|Stanów Zjednoczonych]] nakłoniła Palestyńczyków do ewakuacji oddziałów OWP z Libanu. Ewakuowali się oni do [[Tunezja|Tunezji]], [[Algieria|Algierii]], [[Libia|Libii]], [[Jemen]]u, [[Sudan]]u i [[Irak]]u.