Brezno: Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja przejrzana] | [wersja przejrzana] |
Usunięta treść Dodana treść
WP:SK, drobne redakcyjne, kat. |
|||
Linia 1:
{{Miasto infobox
|nazwa = Brezno
|nazwa oryginalna =
|zdjęcie = Road sign in Brezno, Slovakia. October 1999.jpg
|opis zdjęcia =
|herb = Coa Slovakia Town Brezno.svg
|flaga =
|dopełniacz nazwy = Brezna
|dewiza =
|przydomek =
|państwo = SVK
|1. jednostka administracyjna = [[Kraj bańskobystrzycki|bańskobystrzycki]]
|2. jednostka administracyjna = [[Powiat Brezno|Brezno]]
|data założenia =
|prawa miejskie =
|stanowisko zarządzającego = burmistrz
|zarządzający = Joroslav Demian
Linia 22:
|gęstość zaludnienia = 179,7
|numer kierunkowy = 0 48
|kod pocztowy =
|tablice rejestracyjne = BR
|podział miasta = 5 dzielnice
|plan miasta =
|stopniN = 48 |minutN = 48 |sekundN = 13
|stopniE = 19 |minutE = 38 |sekundE = 17
|commons =
|wikinews =
|wikicytaty =
|wikisłownik =
|www = http://www.brezno.sk
}}
[[Plik:
[[Plik:Brezno2.JPG|thumb|Dawny ratusz, obecnie muzeum]]
'''Brezno''' ([[1927]]-[[1948]] ''Brezno nad Hronom'', [[język niemiecki|niem]]. ''Bries[en]'', [[węg.]] ''Breznóbánya'') - miasto powiatowe w środkowej [[Słowacja|Słowacji]], w [[kraj bańskobystrzycki|kraju bańskobystrzyckim]], w [[regiony Słowacji|historycznym regionie]] [[Horehronie]]. ▼
▲'''Brezno''' ([[1927]]-[[1948]] ''Brezno nad Hronom'', [[język niemiecki|niem]]. ''Bries[en]'', [[węg.]] ''Breznóbánya'') - miasto powiatowe w środkowej [[Słowacja|Słowacji]], w [[kraj bańskobystrzycki|kraju bańskobystrzyckim]], w [[regiony Słowacji|historycznym regionie]] [[Horehronie]].
== Położenie ==
Brezno leży na wysokości 496 m n.p.m. nad [[Hron]]em, w [[Kotlina Brezneńska|Kotlinie Brezneńskiej]], między pasmami [[Niżne Tatry|Niżnych Tatr]] i [[Rudawy Weporskie|Rudaw Weporskich]]. Liczba mieszkańców miasta wynosi 22 875 osób ''[2002]'', powierzchnia miasta - 129,2 km². Współrzędne geograficzne 49°48'14 N, 19° 38' 37 E. Dzieli się na dzielnice:
# ''Brezno'',
# ''Bujakovo'',
# ''Mazorníkovo'',
# ''Predné Halny'',
# ''Zadné Halny''.
Przez Brezno przebiega słowacka droga krajowa [[droga krajowa nr 66 (Słowacja)|nr 66]] z [[Bańska Bystrzyca|Bańskiej Bystrzycy]] do [[Poprad (miasto)|Popradu]], z którą łączą się lokalne drogi nr 529 z [[Hriňová|Hriňovej]] i nr 530 z [[Tisovec|Tisovca]]. Przez miasto przebiega również linia kolejowa z Bańskiej Bystrzycy do [[Margecany|Margecan]].
Linia 51 ⟶ 53:
Okolice Brezna były zamieszkane już w młodszej [[epoka kamienna|epoce kamiennej]] i w [[epoka brązu|epoce brązu]]. Odnaleziono również ślady starych osad [[Słowianie|słowiańskich]]. Po odkryciu w XII wieku na obszarze [[Rudawy Słowackie|Rudaw Słowackich]] bogatych złóż rud metali królowie [[Węgry|węgierscy]] zaczęli tu osiedlać górników z Niemiec. Jednym z ich osiedli było zapewne Brezno. Pierwsza wzmianka o terenach, na których powstało, pochodzi z [[1265]] r. W [[1380]] r. Brezno otrzymało [[prawa miejskie]], nadane mu w dzień Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny (15 sierpnia) przez króla Ludwika I Wielkiego. Wytyczono wówczas plan działek miejskich w regularnym układzie szachownicowym. W 1488 r. król [[Maciej Korwin]] nadał miastu prawo organizowania w dniu 15 sierpnia corocznych jarmarków. W roku 1491 miasto utraciło swą niezależność, stając się do 1522 r. częścią "państwa" feudalnego. W 1848 r. nastąpiła reforma władz miejskich: [[wójt]]a zastąpił [[burmistrz]], a dotychczasową radę miejską - miejscy urzędnicy ([[magistrat]]). Obywateli zaczęła reprezentować nowa 24-osobowa Rada Miejska, w której połowę członków stanowili najbogatsi mieszkańcy miasta.
Na dziejach miasta zaciążyły konflikty z rodem Dóczych - panami włości [[Slovenská Ľupča]], którzy nawet w [[1517]] r. wyrabowali i spalili Brezno. Spłonął wówczas m.
W okolicy miasta wydobywano [[złoto]], [[srebro]] i [[miedź]]. W XVI wieku zaczęto wydobywać również [[żelazo|rudę żelaza]] oraz wytwarzać potrzebny do wytopu żelaza [[węgiel drzewny]]. W [[1655]] r. cesarz [[Ferdynand III Habsburg]] podniósł Brezno do rangi [[wolne miasto królewskie|wolnego królewskiego miasta górniczego]]. W XVII i XVIII wieku, wobec powolnego wyczerpywania się złóż, w mieście rozwinęło się rzemiosło, a także nabrało znaczenia rolnictwo. W ciągu XVIII wieku [[górnictwo]] stopniowo traciło znaczenie ze względu na nieopłacalność wydobycia. Głównym zajęciem mieszkańców stał się wyrób [[węgiel drzewny|węgla drzewnego]] dla hut regionu, [[garbarstwo]] i [[farbiarstwo]] płótna, a w XIX wieku - rzemiosło, handel oraz hodowla owiec i bydła. W tym okresie [[bryndza]] z Brezna stała się słynna w całych Węgrzech.
W XIX wieku Brezno było jednym z ośrodków słowackiego odrodzenia narodowego. W [[1895]] r. wybudowano linię kolejową do Bańskiej Bystrzycy. W [[1910]] miasto liczyło 4,2 tys. mieszkańców, z czego 3,1 tys. [[Słowacy|Słowaków]] i 1,0 tys. [[Węgrzy|Węgrów]]. W okresie międzywojennym Brezno było małym rzemieślniczo-rolniczym miasteczkiem. W latach [[1932]], [[1933]] i [[1936]] miały tu miejsce głośne strajki robotników leśnych. Po [[II wojna światowa|II wojnie światowej]] w mieście rozwinięto przemysł budowlany, drzewny i włókienniczy.
Linia 83 ⟶ 85:
{{Powiat Brezno}}
[[Kategoria:Brezno| ]]
[[Kategoria:Miasta Słowacji]]
| |||