Friedrich Dürrenmatt: Różnice pomiędzy wersjami

[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
Usunięta treść Dodana treść
JarektBot (dyskusja | edycje)
Robot skopiował szablon {{Kontrola autorytatywna}} z en:Friedrich Dürrenmatt, de:Friedrich Dürrenmatt.; zmiany kosmetyczne
lit., int.
Linia 25:
Jego pierwsze opublikowane dzieło z lat 1945/46 to ''Anabaptyści''. Premiera odbyła się w roku 1947. Również w 1947 ożenił się z aktorką Lotti Geissler i przeniósł się wraz z nią do Ligerz. Tam powstała powieść kryminalna ''[[Sędzia i jego kat]]'' zawierająca odniesienia do pobliskich miejscowości kantonu jak choćby Lamboing. Dzieło to należy do kanonu lektur w niemieckojęzycznych szkołach.
 
Dürrenmatt, jako wolny pisarz, zmagał się w początkowych latach twórczości z problemami finansowymi. Sytuacja rodziny poprawiła się w 1952, zwłaszcza dzięki niemieckim towarzystwom radiowym, które wyprodukowały kilka słuchowisk. Ponadto jego stałym wydawcą zostało w tym czasie ''Verlag der Arche''. Autor zaczął pisać powieści detektywistyczne, które pojawiały się w częściach na łamach ''Der Schweizerische Beobachter''. W roku 1952 małżeństwo nabyło rezydencjerezydencję w [[Neuchâtel (miasto)|Neuchâtel]].
 
W 1952 Dürrenmatt napisał sztukę teatralną ''Małżeństwo pana Mississippi'', dzięki której odniósł swój pierwszy sukces na niemieckich scenach. Międzynarodową sławę przyniosła mu ''[[Wizyta starszej pani]]'', a komedią ''[[Fizycy (komedia)|Fizycy]]'' pisarz świętował największy sukces w jegoswej karierze. Za swoją twórczość, na którą składały się sztuki teatralne, powieści detektywistyczne, opowiadania, słuchowiska i eseje, otrzymywał wiele nagród. Wśród nich były ''Preis der Welti-Stiftung für das Drama'' za sztukę ''Anabaptyści'', ''Nagroda im. Schillera miasta Mannheim'', ''Nagroda Szwajcarskiej Fundacji Schillera'' i ''Buber-Rosenzweig-Medaille''. W [[1969]] otrzymał honorowy tytuł doktorski na Uniwersytecie Filadelfia, a później także tytuły honorowe w [[Jerozolima|Jerozolimie]] i [[Nicea|Nicei]]. Lata 60. to najbardziej udany okres kariery pisarza, co zawdzięczał przede wszystkim swoim sztukom teatralnym.
 
Autor poświęcał się także praktycznej pracy teatralnej, początkowo na scenach w [[Bazylea|Bazylei]], następnie w Zurychu oraz w [[Düsseldorf]]ie. Tam też odbyły się dwie premiery ''Porträt eines Planeten'' i ''Titus Andronicus''. Inscenizował liczne przedstawienia swoich sztuk, jak np. ''Meteor'' w 1978 w [[Wiedeń|Wiedniu]].
 
Szczególnie dużo odznaczeń otrzymał w latach 80., między innymi ''Wielką Austriacką Nagrodę Państwową za Literaturę Europejską'' i ''Nagrodę im. Georga Büchnera''.
 
Jako autor zajmujący w swoich esejach i rozprawach krytyczne stanowisko wobec społeczeństwa, podejmował się także oceny polityki międzynarodowej, czego przykładami są: ''Ameryka'', tekst prasowy ''Wstawiam się za Izraelem'' (1973) oraz rozprawa<ref>a b c d Dürrenmatt, Friedrich: Albert Einstein - Ein Vortrag, 1979 gehalten zu dessen 100. Geburtstag</ref> z okazji setnej rocznicy urodzin [[Albert Einstein]]a w [[Zurych]]u. W 1990 wygłosił dwie przemowy o [[Václav Havel|Václavie Havlu]] i [[Michaił Gorbaczow|Michaile Gorbatschowie]], które ukazały się pod tytułem ''Nadzieja [[Immanuel Kant|Kanta]]''.
 
29-tomowe wydanie jego dzieł ukazało się w 1980 w wydawnictwach ''Arche Verlag'' oraz w ''Diogenes Verlag''. Wiele książek było przez Dürrenmatta opracowywanych ponownie. Swojej twórczości autorskiej nigdy nie uważał za zakończonej. W ramach przygotowań do obszernego wydania jego dzieł w roku 1980, Dürrenmatt rozmyślał intensywnie nad swoją pracą twórczą, stworzonymi literackimi figurami i miejscami. Wynikiem tego było 9 -częściowe dzieło ''Geschichte meiner Schriftstellerei bzw. Stoffes'', opublikowane w dwóch tomach. Kontynuacja została wydana posthumpośmiertnie w 1992 pod tytułem ''Gedankenfuge eine Fortsetzung der Stoffe''.
 
W roku 1983 umarła jego żona Lotti. W roku 1984 Dürrenmatt poślubił aktorkę, producentkę filmową i dziennikarkę Charlotte Kerr. Wspólnie wydali film ''Porträt eines Planeten'' i sztukę teatralną ''Rollenspiele''. Dürrenmatt zmarł 14 grudnia 1990 roku w Neuenburgu w wieku 69 lat. Charlotte Kerr opublikowała wspomnienia z ich wspólnego okresu w książce pod tytułem ''Kobieta w czerwonym płaszczu''. Za zgodą wdowy Dürrenmatt został pośmiertnie przyjęty do ''Loży Lorda Jima''.
Linia 41:
=== Teoria dramatu ===
Podobnie jak [[Bertolt Brecht]] (1898–1956), którego teorie dotyczące epickiego teatru Dürrenmatt studiował, chciał on wytworzyć u widzów dystans do zdarzeń na scenie. Widz nie powinien pozostawać w roli pasywnego odbiorcy, lecz powinien być zachęcony do samodzielnych przemyśleń.
W tym celu Dürrenmatt preferował środek stylistyczny zwany wyobcowaniem. Wszystko co jest powszechnie uznawane, powinno być podawane w wątpliwość, na jaw wychodzi sprzeczność struktur społecznych. Tak samo charakterystyczne są elementy tragiczno - groteskowe, a więc połączenie rzeczy pozornie całkowicie odmiennych. W przeciwieństwie do Brechta nie prezentował on jednak czynników światopoglądowych. (w wypadku Brechta: [[marksizm]]).
Dürrenmat stworzył typ tragikomedii, formy mieszanej z tragedii i komedii, który według niego jest "jedyną dramatyczną formą, aby dziś wyrazić tragizm.
W tragedii, pisał dalej w swoim tekście ''Problemy teatru'' z 1955 roku, zakłada się: winę, konieczność, umiar, przejrzystość i odpowiedzialność, aby osiągnąć jej cel, jakim jest oczyszczenie jednostki. W nieprzejrzystości świata wina się zaciera i znika, nowoczesność zrównuje się z groteskowością<ref>Dürrenmatt, Friedrich (1966): Theaterprobleme. Theater-Schriften und Reden, S. 122-23. Zürich, Verlag der Arche.</ref>.
Linia 59:
* ''Małżeństwo pana Mississippi'' (''Die Ehe des Herrn Mississippi'', 1952)
* ''Anioł zstąpił do Babilonu'' (''Ein Engel kommt nach Babylon'', 1953)
* ''Jesienny wieczór'' (''Abendstunde im SpatherbstSpätherbst'', 1956)
* ''[[Wizyta starszej pani]]'' (''Der Besuch der alten Dame'', 1956)
* ''Frank V. Opera banku prywatnego'' (''Frank der FunfteFünfte. Oper einer Privatbank'', 1959)
* ''[[Fizycy (komedia)|Fizycy]]'' (''Die Physiker'', 1962)
* ''Meteor'' (''Der Meteor'', 1966)
* ''Król Jan według Szekspira'' (''KonigKönig Johann nach Shakespeare'', 1968)
* ''Play Strindberg'' (1969)
* ''Wspólnik'' (''Der Mitmacher'', 1972)
Linia 81:
* ''Podejrzenie'' (''Der Verdacht'', 1951)
* ''[[Tunel (nowela)|Tunel]]'' (''Der Tunnel, 1952'')
* ''Grek szuka Greczynki'' (''Grieche sucht Griechin - Eine ProsakomoedieProsakomödie'') (1955)
* ''[[Kraksa (opowiadanie)|Kraksa]]'' (''Die Panne'', 1956)
* ''[[Obietnica (powieść)|Obietnica]]'' (''Das Versprechen. Requiem auf den Kriminalroman'')(1958)