|
| quote =
}}
'''Augustyn Wołoszyn''' ([[język ukraiński|ukr.]] Авґустин Iванович Волошин, ''Awgustyn Iwanowycz Wołoszyn'', [[czes.]] Augustin Vološin; ur. [[17 marca]] [[1874]] we wsi Kełeczyn ([[węg.]] Kelecsény) na [[Ruś ZakarpackaZakarpacie|ZakarpaciuRusi Zakarpackiej]], zm. [[11 lipca]] [[1945]] w [[Moskwa|Moskwie]]) – ksiądz [[kościoły greckokatolickie|greckokatolicki]], ukraiński działacz społeczny i państwowy na [[Zakarpacie|Rusi Zakarpackiej]] orientacji czechosłowackiej, umiarkowany zwolennik opcji ukraińskiej, polityk międzywojennej [[Pierwsza Republika Czechosłowacka|Czechosłowacji]], premier rządu [[autonomia|autonomicznej]] [[Ukraina Karpacka|Ukrainy Karpackiej]] w ramach [[Druga Republika Czechosłowacka|Czecho-Słowacji]], prezydent [[Karpato-Ukraina|Karpato-Ukrainy]]. W okresie [[II wojna światowa|II wojny światowej]] dziekanwykładowca, [[Dziekan (szkoła wyższa)|prodziekan]] i [[rektor]] [[Wolny Uniwersytet Ukraiński|Wolnego Uniwersytetu Ukraińskiego]] w [[Praga|Pradze]].
== Życiorys ==
Ukończył seminarium duchowne w [[Użhorod]]zie i wyższą szkołę pedagogiczną w [[Budapeszt|Budapeszcie]], po czym prowadził aktywną działalność kulturalną na [[Ruś Zakarpacka|Rusi Zakarpackiej]]. W latach 1900–1917 uczył matematyki w seminarium nauczycielskim w Użhorodzie, zaś w okresie 1917–1938 był dyrektorem tego seminarium i napisał dla niego kilka podręczników. W 1924 został [[szambelan papieski|szambelanem papieskim]].
W 1918 ks. Augustyn Wołoszyn przewodniczył Podkarpackiej Radzie Narodowej, która w 1919 skutecznie postulowała włączenie Rusi Zakarpackiej do [[CzechosłowacjaPierwsza Republika Czechosłowacka|Czechosłowacji]]. W 19231920 założyłbył Partięjednym Narodowo-Chrześcijańskąz założycieli [[Ruska Partia Włościańska|Ruskiej Partii Włościańskiej]], którejprzekształconej przewodziłw i1924 w Partię Chrześcijańsko-Narodową, z ramienia której był w latach 1925–1929 posłem do Zgromadzenia Narodowego Czechosłowacji.
26 października 1938 ks. Augustyn Wołoszyn został premierem rządu [[autonomia|autonomicznej]] [[Ukraina Karpacka|Ukrainy Karpackiej]] w ramach [[Druga Republika Czechosłowacka|Czecho-Słowacji]]. Jako szef rządu doprowadził do podziału władzy w kraju między ścierające się stronnictwa proukraińskie ([[Organizacja Ukraińskich Nacjonalistów|OUN]]) i rusińskie. Rząd Wołoszyna podpisał umowy handlowe z [[NiemcyIII Rzesza|Niemcami]], zajmował się rozwojem kraju (zwłaszcza poprzez rozwój spółdzielczości rolnej) i rusińskiej oświaty, a przede wszystkim utworzył karpackie siły zbrojne – [[Sicz Karpacka|Sicz Karpacką]].
15 marca 1939 ks. Augustyn Wołoszyn został (pierwszym i ostatnim) prezydentem [[Karpato-Ukraina|Karpato-Ukrainy]]. Na ten urząd został zaprzysiężony w [[Chust]] o godzinie 12. Niemal natychmiast nadeszła wiadomość o wkroczeniu na teren Karpato-Ukrainy wojsk węgierskich. [[Adolf Hitler]] mimo iż kilka godzin wcześniej dał przyzwolenie na niepodległość nowego państwa teraz odmówił udzielenia pomocy i wezwał do nie stawiania oporu wkraczającym wojskom węgierskim. Po uzyskaniu odmowy na prośbę o udzielenie pomocy ze strony [[Królestwo Rumunia|Rumunii]], ok. godziny 18 ks. Wołoszyn wraz z członkami rządu opuścił Chust i schronił się w [[Rumunia|Rumunii]], co w praktyce oznaczało koniec pełnienia przezeń funkcji prezydenta<ref>''Republika która trwała tylko 8 godzin'' Nowy Dziennik 5 czerwca 1939 wyd. wieczorne, s. 5</ref>
Okres [[II wojna światowa|II wojny światowej]] ks. Augustyn Wołoszyn spędził w [[Praga|Pradze]] jako profesor [[pedagogika|pedagogiki]], kierownik katedry pedagogiki, prodziekan wydziału filozoficznego, wreszcie rektor [[Wolny Uniwersytet Ukraiński|Wolnego Uniwersytetu Ukraińskiego]]. 21 maja 1945 został tam aresztowany przez [[Smiersz]] i wywieziony do [[Moskwa|Moskwy]]. Przetrzymywany w więzieniu [[Lefortowo]], w lipcu 1945 zamordowany przez [[NKWD]] w więzieniu na [[Butyrki|Butyrkach]].
15 marca 2002 odznaczony pośmiertnie przez prezydenta [[Leonid Kuczma|Leonida Kuczmę]] tytułem [[Bohater Ukrainy|Bohatera Ukrainy]].
=== Publikacje ===
* ''O pismiennom jazykie podkarpackich Rusinow'' (1921)
* ''Azbuka karpato-ruskoho i cerkowno-sławianskoho cztienia'' (1924)
* ''Spomyny'' ([[1959]])
== Bibliografia, literatura, linki ==
* ''Волошин Августин'' w: ''Енциклопедія історії України'': Т. 1. Редкол.: В. А. Смолій (голова) та ін. НАН України. Інститут історії України. - Київ 2003, Wyd. «Наукова думка». ISBN 966-00-0632-2
* Wołodymyr Zadorożnyj, [[Mykoła Zymomrya]] – Ks. Augustyn Wołoszyn i jego miejsce w dziejach Zakarpacia [w:] "Biuletyn Ukrainoznawczy". 2000. {{ISSN|1427-8537}}
* Roszkowski[[Wojciech W.Roszkowski]], Kofman[[Jan J.Kofman]] (red.), ''Słownik biograficzny Europy Środkowo-Wschodniej XX wieku'', Warszawa 2005, ISBN 83-7399-084-4
== Linki zewnętrzne ==
* [http://www.kmu.gov.ua/control/uk/publish/article%3fart_id=1247338&cat_id=661248 Biografia Augustyna Wołoszyna]
[[Kategoria:Bohaterowie Ukrainy]]
[[Kategoria:Czechosłowaccy posłowie do Zgromadzenia Narodowego]]
[[Kategoria:Rusini]]
[[Kategoria:Szambelanowie papiescy]]
[[Kategoria:Ukraińscy politycy]]
[[Kategoria:Ukraińskie ofiary prześladowań komunistycznych 1917-1991]]
[[Kategoria:Urodzeni w 1874]]
[[Kategoria:Zmarli w 1945]]
| 