Wikipedia

Elektorzy Rzeszy: Różnice pomiędzy wersjami

Przeglądaj historię interaktywnie
[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
← poprzednia edycjanastępna edycja →
Usunięta treść Dodana treść
WizualnieWikikod
m poprawa linków, drobne redakcyjne
m →‎Elektorzy: poprawa linków
Linia 26:
Początkowo, zgodnie z ustaleniami Złotej Bulli Karola IV w kolegium elektorskim zasiadali 3 duchowni:
* [[Arcybiskupi Moguncji|arcybiskup Moguncji]], jednocześnie nominalny arcykanclerz Rzeszy;
* [[ArcybiskupiBiskupi Kolonii|arcybiskup Kolonii]], arcykanclerz [[Włochy|Włoch]];
* [[Arcybiskupi Trewiru|arcybiskup Trewiru]], arcykanclerz [[Burgundia|Burgundii]];
 
oraz 4 elektorzy świeccy:
* [[Władcy Czech|król czeski]], [[podczaszy|arcypodczaszy]] Rzeszy;
* [[Władcy Palatynatu|hrabia palatyn Palatynatu Reńskiego]], [[arcystolnik]] Rzeszy;
* [[Władcy Saksonii|książę saski]], arcymarszałek Rzeszy;
* [[Władcy Brandenburgii|margrabia brandenburski]], [[komorzy|arcykomornik]] Rzeszy;
 
W przypadku popełnienia przez jakiegoś elektora zbrodni felonii (zdrady), cesarz mógł przenieść jego godność na inny ród. Ponieważ w przypadku elektorów świeckich godności były silnie związane ze sprawującymi je tradycyjnie (a więc w praktyce dziedzicznie) rodami, najchętniej widziano przeniesienie na krewnego poprzedniego elektora. Na mocy Złotej Bulli cesarz mógł także, za zgodą pozostałych elektorów, tworzyć nowe elektoraty. Piastujący godność cesarską niemal zawsze [[Habsburgowie]] wykorzystywali tę możliwość do usuwania swoich politycznych przeciwników z wpływowego grona elektorskiego. Przypadki zmian w kurii miały miejsce kilkakrotnie:
* W [[1547]] cesarz [[Karol V Habsburg]] pokonał koalicję książąt protestanckich w [[Bitwa pod Mühlbergiem|bitwie pod Mühlbergiem]] i pozbawił [[Jan Fryderyk Wspaniałomyślny|Jana Fryderyka]] z ernestyńskiej linii [[Wettynowie|Wettynów]] godności elektorskiej oraz księstwa sasko-witteberskiego. Przeniósł je na Maurycego z linii albertyńskiej.
* W [[1622]] wojska cesarza [[Ferdynand II Habsburg|Ferdynanda II]] pokonały siły książąt protestanckich w [[Bitwa pod HoechstHöchst|bitwie pod Höchst]]. W jej następstwie w [[1623]] cesarz odebrał godność elektorską i Palatynat zbuntowanemu [[Fryderyk V (palatyn reński)|Fryderykowi V]] z dynastii [[Wittelsbachowie|Wittelsbachów]] i przekazał ją [[Władcy Bawarii|władcy bawarskiemu]] [[Maksymilian I Bawarski|Maksymilianowi I]] reprezentującemu inną linię tego samego rodu. W ten sposób do kurii elektorskiej weszli książęta [[Bawaria|Bawarii]].
* W [[1648]] [[traktatpokój westfalski]] zakończył [[wojna trzydziestoletnia|wojnę trzydziestoletnią]]. Na mocy jego postanowień cesarz [[Ferdynand III Habsburg]] zgodził się zwrócić [[Palatynat|Palatynat Reński]] i godność elektorską synowi Fryderyka V, [[Karol Ludwik Wittelsbach|Karolowi Ludwikowi]]. Książę bawarski zatrzymał jednak status elektorski i tytuł arcystolnika. Dlatego palatyn uzyskał tytuł arcyskarbnika Rzeszy a liczebność kurii elektorskiej wzrosła do ośmiu.
* W [[1692]] cesarz [[Leopold I Habsburg]] obdarzył godnością elektorską i tytułem arcychorążego Rzeszy [[Władcy Brunszwiku i Hanoweru|księcia Hanoweru (Brunszwiku-Lüneburga]]) [[Ernest August (elektor Hanoweru)|Ernesta Augusta]] z rodu [[Welfowie|Welfów]]. Liczebność kurii wzrosła tym samym do dziewięciu.
* W [[1708]], podczas [[wojna o sukcesję hiszpańską|wojny o sukcesję hiszpańską]], cesarz [[Józef I Habsburg]] odebrał godność elektorską księciu Bawarii [[Maksymilian II Emanuel|Maksymilianowi II Emanuelowi]]. Elektor Palatynatu otrzymał na nowo tytuł arcycześnika, a tytuł arcyskarbnika został przekazany elektorowi Hanoweru Ernestowi Augustowi.
* Zgodnie z warunkami [[pokój w Rastatt|pokoju w Rastatt]] w [[1714]] cesarz [[Karol VI Habsburg]] przywrócił godność elektorską władcy Bawarii. Bawaria zatrzymuje tytuł arcycześnika, Palatynat arcyskarbnika, a Hanower arcychorążego.
* W [[1777]] zmarł bezdzietnie elektor bawarski [[Maksymilian III Józef Wittelsbach|Maksymilian III Józef]] a Bawarię zajął palatyn reński [[Karol IV Teodor Wittelsbach|Karol IV Teodor]]. Cesarz [[Józef II Habsburg]] dążył do zajęcia Bawarii dla siebie, co wywołało [[wojna o sukcesję bawarską|bawarską wojnę sukcesyjną]]. Na mocy [[Pokój cieszyński|pokoju w Cieszynie]] w [[1779]] utrzymano unię palatynacko-bawarską. Liczebność kurii spadła znów do ośmiu członków (podwójny głos jednego elektora był nie do pomyślenia).
* Po klęsce cesarza [[Franciszek II Habsburg|Franciszka II]] w walce z Francją [[Bitwa pod Hohenlinden|pod Hohenlinden]] ([[1800]] r.) państwa niemieckie weszły w orbitę wpływów [[Napoleon Bonaparte|Napoleona Bonaparte]]. W [[1803]] [[Reichstag|Sejm Rzeszy]] podjął reformy zgodne z zamysłami tego ostatniego. Zlikwidowano elektoraty koloński i trewirski (księstwa arcybiskupie zostały [[Sekularyzacja|zsekularyzowane]]). Nowe godności elektorskie nadano [[Władcy Wirtembergii|księciu Wirtembergii]] [[Fryderyk I Wirtemberski|Fryderykowi II]], [[Władcy Badenii|margrabiemu Badenii]] [[Karol Fryderyk Badeński|Karolowi Fryderykowi]], [[Landgrafowie, książęta i wielcy książęta Hesji|landgrafowi Hesji-Kassel]] [[Wilhelm I, elektor Hesji-Kassel|Wilhelmowi IX]] i wielkiemuwielki księciuksiążę [[Salzburg]]a [[Ferdynand III Toskański|FerdynandowiFerdynand I]].
* W [[1805]] Napoleon pokonał Austriaków i [[CesarstwoImperium Rosyjskie|Rosjan]] w [[Bitwa pod Austerlitz|pod Austerlitz]]. Na mocy [[Pokój w Preszburgu|pokoju w Preszburgu]] cesarz Franciszek II musiał odstąpić liczne terytoria Francji i Bawarii, ale otrzymał [[Salzburg]]. Ferdynand I otrzymał Wielkie Księstwo Würzburga i zachował tytuł elektorski.
* W [[1806]] większość książąt niemieckich zawiązało [[Związek Reński]] i poddało się protektoratowi Napoleona, ogłaszając jednocześnie secesję (wyjście) ze [[Święte Cesarstwo Rzymskie Narodu Niemieckiego|Świętego Cesarstwa Rzymskiego]]. Po tym fakcie, wskutek nacisków Francji, cesarz Franciszek II rozwiązał Cesarstwo a tytuły elektorskie straciły znaczenie.
 
Niektórzy elektorzy nie pogodzili się z upadkiem Rzeszy i nadal używali tytułów elektorskich (władcy Hesji aż do [[1866]]). Ostatni czterej wyznaczeni elektorzy nie zdążyli nigdy wziąć udziału w wyborach.
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/wiki/Elektorzy_Rzeszy”