Oddział Lotny Wojsk Polskich: Różnice pomiędzy wersjami

Rozpoczęcie akcji bojowej na tyłach wojsk rosyjskich należało do jednego z priorytetów akcji wojskowej [[Józef Piłsudski|Józefa Piłsudskiego]]<ref>{{cytuj książkę |nazwisko=Nałęcz |imię=Tomasz |tytuł=Polska Organizacja Wojskowa 1914-1918|tom=|wydawca=|miejsce=Warszawa |rok=1984 |strony=119}}</ref>. Według raportu z 1917 tak przedstawiono idee działań dywersyjnych:{{cytat|Chodziło mianowicie o jak najwybitniejsze stwierdzenie, że Legiony i ich bojowa działalność nie są to zjawiska zaborowi rosyjskiemu narzucone z zewnątrz, zza kordonu, że idea wojny polskiej z Rosją ma swych żołnierzy wszędzie i przy pierwszej sposobności realnej gotowa jest wyjść na jaw jako szeroki zbrojny ruch<ref>{{Cytuj pismo |autor=Tadeusz Wawrzyński (opr.) |imię= |tytuł = Raport Polskiej Organizacji Wojskowej z 9 marca 1917 roku | czasopismo = Biuletyn Wojskowej Służby Archiwalnej | miesiąc = | rok = 2000 | wolumin = 23 | strony = | url = http://www.caw.wp.mil.pl/biuletyn/b23/b23_13.pdf | data dostępu = 26 stycznia 2012 }}</ref>}}

Zaraz po wybuchu wojny, pod koniec sierpnia 1914, niewielka grupa studentów z Petersburga powiązanych z [[Polska Partia Socjalistyczna|PPS]], [[Polska Partia Socjalistyczna - Opozycja|PPS-Opozycja]] i Związkiem Młodzieży Postępowo-Niepodległościowej przybyła do Warszawy. Byli to [[Tadeusz Hołówko]] "Otfinowski", [[Stanisław Jarecki (wojewoda)|Stanisław Jarecki]] "Jarosław" i [[Tadeusz Szturm de Sztrem]] "Mały". Dołączył do nich student [[Politechnika Lwowska|Politechniki Lwowskiej]] [[Kazimierz Bagiński]] "Florek", a wkrótce siostra Tadeusza Szturm de Sztrema Zofia, Natalia Lipszycówna (narzeczona a następnie żona [[Zygmunt Zaremba|Zygmunta Zaremby]]), Helena Chełmicka oraz Zofia Warszawska (córka [[Adolf Warski|Adolfa Warszawskiego]])<ref>{{cytuj książkę |nazwisko=Leinwand |imię=Artur |tytuł= Tadeusz Szturm de Sztrem|tom=|wydawca=Państwowye Wydawnictwo Naukowe |miejsce=Warszawa |rok=1987 |strony=20}}</ref>. Członkowie tej grupy nawiązali kontakty ze [[Związek Strzelecki "Strzelec"|Związkiem Strzeleckim]] i [[Polskie Drużyny Strzeleckie|Polskimi Drużynami Strzeleckimi]]. Tak ukształtowała się tzw. grupa petersbursko-lwowska.

22 października 1914 do Warszawy dotarł [[Tadeusz Józef Żuliński|Tadeusz Żuliński]] mianowany przez Piłsudskiego komendantem organizacji wojskowej na terenie rosyjskim (przyszłej POW)<ref>{{cytuj książkę |nazwisko=Koc |imię=Adam |autor link=Adam Koc|tytuł=Wspomnienia|tom=|wydawca=Towarzystwo Przyjaciół Ossolineum|miejsce=Wrocław |rok=2005 |strony=102}}</ref>.

Pod koniec października 1914, do grupy dołączyli wysłani na tyły wroga dwaj byli działacze [[Organizacja Bojowa PPS|Organizacji Bojowej PPS]] -– członkowie wywiadowczego oddziału I Brygady [[Oddział Beków|"Oddziału bekówBeków"]] [[Jan Bielawski]] "Mikita", oraz [[Józef Kobiałko]] "Walek". Mieli za zadanie organizować oddziały dywersyjne na zapleczu wojsk rosyjskich. Tadeusz Szturm de Sztrem organizował laboratorium, gdzie produkowano bomby i granaty.

30 listopada 1914 formalnie powołano wydzielony oddział dywersyjny pod nazwą "Oddział Lotny Wojsk Polskich" podporządkowany bezpośrednio dowódcy [[Polska Organizacja Wojskowa|POW]] [[Tadeusz Józef Żuliński|Tadeuszowi Żulińskiemu]]. Dowódcą Oddziału został: Jan Bielawski "Mikita", zaś jego zastępcą Józef Kobiałko "Walek". Pierwszymi członkami oddziału byli: [[Józef Korczak]] "Piotr" (od grudnia 1914), [[Kazimierz Bagiński]] "Florek", [[Stanisław Jarecki (wojewoda)|Stanisław Jarecki]] "Jarosław", [[Tadeusz Szturm de Sztrem]] "Mały", – wszyscy członkowie PPS. Na początku stycznia 1915 przyjęty został [[Marian Zyndram-Kościałkowski|Marian Kościałkowski]] "Orwid", i [[Emil Brzozowski]] "Emil", zaś na wiosnę [[Edward Rybicki]] "Okrzeja".

* 28 grudnia 1914, Oddział w całym składzie wysadził most kolejowy na [[Rządza (rzeka)|Rządzy]] pomiędzy [[Wołomin]]em, a [[Tłuszcz (powiat wołomiński)|Tłuszczem]]em. W trakcie akcji doszło do starcia z ochroną wojskową<ref>{{Cytuj pismo | autor = Brzozowski | imię =Władysław |tytuł = Oddział Lotny Wojsk Polskich (1914-1915) | czasopismo = [[Niepodległość (czasopismo)|Niepodległość]] | miesiąc =maj-czerwiec | rok = 1939 | wolumin = 3(53) Tom XIX | strony = 333}}</ref>.

W lutym 1915 nastąpiła reorganizacja Oddziału. Odszedł dotychczasowy dowódca Jan Bielawski. Nowym dowódcą został Józef Kobiałko "Walek". Powołano "Oddziały Lotne Okręgowe" w: Lublinie, Siedlcach, Radomiu i Warszawie. Członkowie dotychczasowego Oddziału Lotnego tworzyli "Centralny Oddział Lotny"<ref>Wacław Lipiński,Walka zbrojna o niepodległość Polski, Warszawa 1935, s. 151</ref>. Komendantami oddziałów zostali: w okręgu lubelskim -– [[Tadeusz Herfurt]] "Armak", w siedleckim -– Józef Korczak "Piotr", w radomskim -– [[Stanisław Jarecki (wojewoda)|Stanisław Jarecki]] "Jarosław", w warszawskim -– [[Marian Zyndram-Kościałkowski]] "Orwid".

Oprócz okręgowego Oddziału Lotnego zostały na Lubelszczyźnie utworzone zostały jeszcze w grudniu 1914 przez Kazimierza Bagińskiego "Florek" Oddziały Lotne w: [[Krasienin]]ie, [[Gmina Siennica Różana|Siennicy]], oraz loklanelokalne grupy osób wspierające oddziały [[Ostrów Krupski|Ostrowie Krupskim]] (Jan Korkosz, Paweł Korkosz, Walenty Patyra, Falenta)<ref>{{Cytuj pismo | autor = Żurek | imię =Franciszek |tytuł = Powiat Krasnostawski w walce o wolność. Cz. IV | czasopismo = [[Niepodległość (czasopismo)|Niepodległość]] | miesiąc =maj-czerwiec | rok = 1935 | wolumin = 1(30) Tom XII | strony = 80}}</ref>, [[Łopiennik Górny|Łopienniku Lackim]] (Stanisława Mydlarzówna, Jan Sadlak), [[Gmina Tarnogóra|Tarnogórze]].

które w późniejszym czasie, na krótko przed wycofaniem się wojsk rosyjskich dokonały kilku zniszczeń na liniach komunikacyjnych, wysadzając mosty i pociągi wciskowe z artylerią i amunicją, na linii Motycz -– Kraśnik i Chełm -– Zamość

Na czele okręgowego oddziału lotnego radomskiego okręgu POW, w lutym 1915 stanął [[Stanisław Jarecki (wojewoda)|Stanisław Jarecki]] "Jarosław". Oddział m.in. zniszczył spisy poborowych w Radomiu, oraz organizował nieudananieudaną akcję wysadzenia okopów rosyjskich w [[Janowiec (województwo lubelskie)|Janowcu]]<ref>{{Cytuj pismo | autor = Bartkowski | imię =Jerzy |tytuł = Radomski Okręg POW | czasopismo = [[Żołnierz Legionów i POW]] | miesiąc =maj-czerwiec | rok = 1938 | wolumin = 3 | strony = 63}}</ref>

W lipcu 1915 po zajęciu ziem [[Królestwo Polskie (kongresowe)|Królestwa]] przez wojska [[Państwa centralne|państw centralnych]] zawieszono funkcjonowanie oddziałów, zaś żołnierze ujawnili się wstępując do [[I Brygada Legionów Polskich|I Brygady Legionów Polskich]].

Od 1917 nastąpiła reorganizacja POW, Komendzie Głównej podlegały pierwotnie trzy a następnie cztery komendy naczelne: (I) Warszawa (dla [[Królestwo Polskie (1916-1918regencyjne)|Królestwa Polskiego]] okupowanego przez wojska niemieckie), (II) Kraków dla [[GalicjaKrólestwo Galicji i Lodomerii|Galicji]]), (III) Kijów (dla działań w Rosji), (IV) Lublin (dla działań okupacji austriackiej). Komendom naczelnym podlegały okręgu, składające się z obwodów. Odbudowa Oddziałów Lotnych nastąpiła w maju 1918 Komenda Główna POW poleciła trzem Komendom Naczelnym powołanie oddziałów lotnych. W warszawskiej KN funkcjonowały oddziały we wszystkich okręgach oraz funkcjonował Centralny Oddział Lotny<ref>{{cytuj książkę |nazwisko=Nałęcz |imię=Tomasz |tytuł=Polska Organizacja Wojskowa 1914-1918|tom=|wydawca=|miejsce=Warszawa |rok=1984 |strony=181}}</ref>.

12 października 1918 oddział lotny Okręgu Radomskiego POW zorganizował akcję [[EkspropriacjaWywłaszczenie (prawo)|ekspropriacyjną]] pod Bąkowcem gdzie zdobyto 1 mln 800 tys. koron. W akcji wzięli udział m.in. [[Dobiesław Damięcki]] "Sułkowski", [[Konrad Strzelczyk]] "Szaleniec", "Łukasiński", [[Jerzy Paszkowski]] "Kruk"<ref>{{cytuj książkę |nazwisko=Zarzycka |imię=Zyta |tytuł=Polskie działania specjalne na Górnym Sląski 1919-1921|tom=|wydawca=Ministerstwo Obrony Narodowej|miejsce=Warszawa |rok=1989 |strony=25}}</ref>.