Giedymin: Różnice pomiędzy wersjami

{{Inne znaczenia|władcy litewskiego|[[Giedymin (imię)|imię Giedymin]]}}

'''Giedymin''', także Gedymin, [[język litewski|lit.]] Gediminas, [[język białoruski|biał.]] Гедымін (''Giedymin'') (ur. ok. [[1275]]<ref>J. Tęgowski, ''Pierwsze pokolenia Giedyminowiczów'', Poznań – Wrocław 1999, s. 15.</ref>, zm. w grudniu [[1341]] pod [[Wielona|Wieloną]]) – [[władcy Litwy|wielki książę litewski]] w latach 1316–1341, założyciel dynastii [[Giedyminowicze|Giedyminowiczów]], dziad [[Władysław II Jagiełło|Jagiełły]].

 

Pochodzenie Giedymina budzi pewne wątpliwości w literaturze. Zazwyczaj uchodzi za syna [[Butywid|Butywida (Pukuwera)]]<ref>Np. M. Duczmal, ''Jagiellonowie'', s. 14-15.</ref>. Litewski historyk [[Edvardas Gudavičius]] zwraca uwagę na fakt, że pod koniec XIII wieku Litwą rządziły pary władców (np. Budikid i Budiwid); z tego powodu nie wyklucza się, że Giedymin mógł być bratankiem, a nie synem Pukuwera.

 

Giedymin objął władzę po śmierci swego brata, [[Witenes]]a. Przez cały okres swego panowania zmagał się z naporem ze strony [[zakon krzyżacki|państwa krzyżackiego]]. Jednocześnie, wykorzystując kryzys [[Złota Orda|Złotej Ordy]], zdołał połączyć pod swym panowaniem bardzo duże obszary na południowy wschód od Litwy, powiększając tym samym dwukrotnie obszar swego państwa.

 

Giedymin często jest określany twórcą mocarstwowej potęgi Litwy. Jego podboje miały ogromny wpływ na historię ziem mało- i [[Białoruś|białoruskich]], jak i na państwo litewskie, którego znaczna część elit uległa szybkiemu zruszczeniu.

 

Wraz ze śmiercią Giedymina państwo litewskie uległo podziałowi między siedmiu synów księcia: [[Monwid]]a, [[Kiejstut Giedyminowicz|Kiejstuta]], [[Olgierd Giedyminowic|Olgierda]], [[Narymunt Gleb|Narymunta]], [[Koriat Michał Giedyminowicz|Koriata]], [[Lubart]]a i [[Jawnuta|Jawnutę]] (którego wyznaczył jako władcę [[Wilno|Wilna]] i swojego następcę).

 

Na temat małżeństwa Giedymina nie zachowało się zbyt wiele informacji. ''[[Kronika Bychowca]]'' z XVI wieku podaje, że jego żoną była [[Jewna]]. Obecnie w literaturze historycznej uchodzi ona za jedyną żonę tego księcia i matkę jego wszystkich dzieci<ref>J. Tęgowski, ''Pierwsze pokolenia Giedyminowiczów''.</ref>.

 

Synami Giedymina byli:

* [[Narymunt Gleb|Narymunt]] (ok. [[1300]] – [[2 lutego]] [[1348]]), książę [[pińsk]]i, [[połock]]i i [[Nowogródek|nowogródzki]]

* [[Olgierd Giedyminowic|Olgierd]] (ok. [[1304]], zm. [[1377]]), wielki książę Litwy od [[1345]],

* [[Koriat Michał Giedyminowicz|Koriat (Michał)]] (ok. [[1306]] – ok. [[1365]]), książę [[Nowogródek|nowogródzki]],

 

== Zobacz też ==

* [[Skirmuntowicze]]

* [[Giedyminowicze]]

** [[Koriatowicze]]

*** [[Czartoryscy]]

 

{{Przypisy}}