|
'''Prezydent Republiki''' jest głową Państwa Estońskiego. Prezydenta Republiki wybiera Riigikogu lub kolegium wyborców. Prawo do zgłaszania kandydata na urząd Prezydenta Republiki ma nie mniej niż jedna piąta członków Riigikogu. Na kandydata na urząd Prezydenta Republiki może być zgłoszona osoba, która uzyskała prawa obywatelskie Estonii z mocy urodzenia i ukończyła 40 lat. Prezydenta Republiki wybiera się w głosowaniu tajnym. Każdy członek Riigikogu ma jeden głos. Za wybranego uważa się kandydata, za którym głosowała większość dwóch trzecich członków Riigikogu. Jeżeli żaden z kandydatów nie uzyska wymaganej większości głosów, to następnego dnia przeprowadza się nową turę głosowania. Przed drugą turą głosowania dokonuje się ponownego zgłaszania kandydatów. Jeżeli w drugiej turze głosowania żaden z kandydatów nie otrzyma wymaganej większości głosów, to tego samego dnia przeprowadza się trzecią turę głosowania, w której występują dwaj kandydaci, którzy otrzymali największą liczbę głosów. Jeżeli Prezydent Republiki nie zostanie wybrany i w trzeciej turze głosowania, to Przewodniczący Riigikogu zwołuje w ciągu miesiąca kolegium wyborców w celu wybrania Prezydenta Republiki. Kolegium wyborców składa się z członków Riigikogu i przedstawicieli rad samorządów lokalnych. Każda rada samorządu lokalnego wybiera do kolegium wyborców co najmniej jednego przedstawiciela, który musi być obywatelem Estonii. Riigikogu przedstawia kolegium wyborców dwóch kandydatów na urząd prezydenta, którzy otrzymali największą liczbę głosów w Riigikogu. Prawo zgłaszania kandydata na urząd prezydenta ma także co najmniej dwudziestu jeden członków kolegium wyborczego. Kolegium wyborców wybiera Prezydenta Republiki większością głosów swych członków biorących udział w głosowaniu. Jeżeli w pierwszej turze głosowania żaden z kandydatów nie zostanie wybrany, to tego samego dnia przeprowadza się drugą turę głosowania, w której uczestniczą dwaj kandydaci, którzy otrzymali największą liczbę głosów. Prezydenta Republiki wybiera się na pięć lat. Nikt nie może zostać wybranym na urząd Prezydenta Republiki więcej niż na dwie kolejne kadencje. Wybory zwyczajne Prezydenta Republiki przeprowadza się nie wcześniej niż na sześćdziesiąt i nie później niż na dziesięć dni przed upływem kadencji Prezydenta Republiki. Prezydent Republiki obejmując urząd składa przed Riigikogu następującą przysięgę narodowi Estonii: "Obejmując urząd Prezydenta Republiki, ja (imię i nazwisko) uroczyście ślubuję, że będę niezłomnie bronić Konstytucji i prawa Republiki Estońskiej, że będę sprawiedliwie i bezstronnie korzystać z danej mi władzy, że będę wiernie i sumiennie wykonywać swoje obowiązki, dokładając wszystkich swych sił i umiejętności dla dobra narodu Estonii i Republiki Estońskiej".
== Chronologiczna lista głów państwa estońskiego ==
=== Republika (1918 - 1940) ===
{|class="wikitable"
|-
! #
! width=160|Imię i Nazwisko
! Portret
! colspan=2|Okres urzędowania
! Parta polityczna
! Uwagi
|-
! 1
|[[Estoński Komitet Ocalenia]]
* [[Konstantin Päts]]
* [[Jüri Vilms]]
* [[Konstantin Konik]]
|[[Plik:Salvation Committee.jpg|50px]]
|24 lutego 1918
|23 kwietnia 1919
|
|
|-
!style="background:#8B0000; color:white"| 2
|[[August Rei]]<br /><small>(1886 - 1963)
|[[Plik:August Rei.jpg|50px]]
|23 kwietnia 1919
|20 grudnia 1920
|[[Estońska Socjalistyczna Partia Robotnicza|ESTP]]
|Przewodniczący Zgromadzenia Narodowego
|-
! style="background:#FF0000; color:white"| 3
|[[Ants Piip]]<br /><small>(1884 - 1942)
|[[Plik:Ants Piip.jpg|50px|center]]
|20 grudnia 1920
|25 stycznia 1921
|[[Estońska Partia Pracy|ET]]
|w okresie 20 grudnia 1920 do 3 września 1937 głowa państwa nosiła tytuł Starszego Państwa – [[język estoński|est.]] ''Riigivanem''.
|-
! style="background:#ADFF2F; color:white"|4
|[[Konstantin Päts]]<br /><small>(1874 - 1956)
|[[Plik:Konstantin Pats 1934.jpg|50px]]
|25 stycznia 1921
|21 listopada 1922
|[[Zjednoczenie Agrariuszy|PK]]
|
|-
! style="background:#FF0000; color:white"| 5
|[[Juhan Kukk]]<br /><small>(1885 - 1942)
|[[Plik:Juhan Kukk.jpg|50px|center]]
|21 listopada 1922
|2 sierpnia 1923
|[[Estońska Partia Pracy|ET]]
|
|-
! style="background:#ADFF2F; color:white"| 6
|[[Konstantin Päts]]<br /><small>(1874 - 1956)
|[[Plik:Konstantin Pats 1934.jpg|50px]]
|2 sierpnia 1923
|26 marca 1924
|[[Zjednoczenie Agrariuszy|PK]]
|
|-
! style="background:#00FFFF; color:white"| 7
|[[Friedrich Akel]]<br /><small>(1871 - 1941)
|[[Plik:Coat of arms of Estonia.svg|50px|center]]
|26 marca 1924
|16 grudnia 1924
|[[Chrześcijańska Partia Ludowa|KRE]]
|
|-
! style="background:#32CD32; color:white"|8
|[[Jüri Jaakson]]<br /><small>(1870 - 1942)
|[[Plik:JüriJaakson.jpg|50px|center]]
|16 grudnia 1924
|15 grudnia 1925
|[[Estońska Partia Ludowa|ER]]
|
|-
!style="background:#ADFF2F; color:white"| 9
|[[Jaan Teemant]]<br /><small>(1872 - 1941?)
|[[Plik:Coat of arms of Estonia.svg|50px|center]]
|15 grudnia 1925
|9 grudnia 1927
|[[Zjednoczenie Agrariuszy|PK]]
|
|-
! style="background:#32CD32; color:white"|10
|[[Jaan Tõnisson]]<br /><small>(1868 - 1941?)
|[[Plik:Coat of arms of Estonia.svg|50px|center]]
|9 grudnia 1927
|4 grudnia 1928
|[[Estońska Partia Ludowa|ER]]
|
|-
!style="background:#8B0000; color:white"| 11
|[[August Rei]]<br /><small>(1886 - 1963)
|[[Plik:August Rei.jpg|50px]]
|4 grudnia 1928
|9 lipca 1929
|[[Estońska Socjalistyczna Partia Robotnicza|ESTP]]
|
|-
! style="background:#FF0000; color:white"| 12
|[[Otto Strandman]] <br /><small>(1875 - 1941)
|[[Plik:Otto Strandman.jpg|50px|center]]
|9 lipca 1929
|12 lutego 1931
|[[Estońska Partia Pracy|ET]]
|
|-
! style="background:#ADFF2F; color:white"| 13
|[[Konstantin Päts]]<br /><small>(1874 - 1956)
|[[Plik:Konstantin Pats 1934.jpg|50px]]
|12 lutego 1931
|19 lutego 1932
|[[Zjednoczenie Agrariuszy|PK]]
|
|-
!style="background:#ADFF2F; color:white"| 14
|[[Jaan Teemant]]<br /><small>(1872 - 1941?)
|[[Plik:Coat of arms of Estonia.svg|50px|center]]
|19 lutego 1932
|19 lipca 1932
|[[Zjednoczenie Agrariuszy|PK]]
|
|-
! style="background:#6B8E23; color:white"| 15
|[[Kaarel Eenpalu]] <br /><small>(1888 - 1942)
|[[Plik:Bundesarchiv Bild 102-09721, Karl Einbund.jpg|50px|center]]
|19 lipca 1932
|1 listopada 1932
|[[Zjednoczona Partia Chłopska|ÜPE]]
|
|-
!style="background:#6B8E23; color:white"| 16
|[[Konstantin Päts]]<br /><small>(1874 - 1956)
|[[Plik:Konstantin Pats 1934.jpg|50px]]
|1 listopada 1932
|18 maja 1933
|[[Zjednoczona Partia Chłopska|ÜPE]]
|
|-
! style="background:#FF4500; color:white"| 17
|[[Jaan Tõnisson]]<br /><small>(1868 - 1941?)
|[[Plik:Coat of arms of Estonia.svg|50px|center]]
|18 maja 1933
|21 października 1933
|[[Narodowa Partia Centrum|RKE]]
|
|-
!style="background:#20B2AA; color:white"| 18
|[[Konstantin Päts]]<br /><small>(1874 - 1956)
|[[Plik:Konstantin Pats 1934.jpg|50px]]
|21 października 1933
|23 lipca 1940
|[[Zjednoczona Partia Chłopska|ÜPE]] <small>(do 1934)</small><br>[[Zjednoczenie Agrariuszy|PK]] <small>(do 1935)</small><br>[[Związek Ojczyźniany]]<small>(1935-1938)</small><br>Bezpartyjny<small>(od 1938).
|do 3 września 1937 Starszy Państwa (Riigivanem), w okresie 3 września 1937 do 24 kwietnia 1938 Prezydent-Regent (Riigihoidja), od 24 kwietnia 1938 prezydent.
|-
!style="background:#808000; color:white"|19
|[[Johannes Vares-Barbarus|Johannes Vares]] <br /><small>(1890 - 1946)(''Tymczasowo'')
|[[Plik:Coat of arms of Estonia.svg|50px|center]]
|23 lipca 1940
|25 sierpnia 1940
|[[Związek Ludu Pracującego Estonii|ETRL]]
|
|}
== Rząd emigracyjny ==
=== Premierzy pełniący funkcję Prezydenta ===
{|class="wikitable"
|-
! #
! width=160|Imię i Nazwisko
! Portret
! colspan=2|Okres urzędowania
! Uwagi
|-
! 1
|[[Jüri Uluots]]
|[[File:Jüri Uluots.jpg|50px|center]]
|21 czerwca 1940
|9 stycznia 1945
|
|-
! 2
|[[August Rei]]
|[[Plik:August Rei.jpg|50px|center]]
|9 stycznia 1945
|29 marca 1963
|
|-
! 3
|[[Aleksander Warma]]
|
|29 marca 1963
|23 grudnia 1970
|
|-
! 4
|[[Tõnis Kint]]
|
|23 grudnia 1970
|1 marca 1990
|
|-
! 5
|[[Heinrich Mark]]
|
|1 marca 1990
|8 października 1992
|
|-
! 6
|[[Mihkel Mathiesen]]
|
|15 września 1992
|28 listopada 2003
|nie uznający władz w Tallinnie
|-
! 7
|[[Kalev Ots]]
|
|28 listopada 2003
|nadal
|nie uznający władz w Tallinnie
|-
|}
== Estońska SRR ==
=== Przewodniczący Prezydium Rady Najwyższej ===
{|class="wikitable"
|-
! #
! width=160|Imię i Nazwisko
! Portret
! colspan=2|Okres urzędowania
|-
! 1
|[[Johannes Vares-Barbarus]]
|
|25 sierpnia 1940
|29 listopada 1946
|-
! 2
|[[Nigol Andresen]]<br /><small>(tymczasowo)
|
|29 listopada 1946
|5 marca 1947
|-
! 3
|[[Eduard Päll]]
|
|5 marca 1947
|4 lipca 1950
|-
! 4
|[[August Jakobson]]
|
|4 lipca 1950
|4 lutego 1958
|-
! 5
|[[Johan Eichfeld]]
|
|4 lutego 1958
|12 października 1961
|-
! 6
|[[Alexei Müürisepp]]
|
|12 października 1961
|7 października 1970
|-
! 7
|[[Aleksander Ansberg]]<br /><small>(tymczasowo)
|
|7 października 1970
|22 grudnia 1970
|-
! 8
|[[Artur Vader]]
|
|22 grudnia 1970
|25 maja 1978
|-
! 9
|[[Meta Vannas]]<br /><small>(tymczasowo)
|
|25 maja 1978
|26 lipca 1978
|-
! 10
|[[Johannes Käbin]]
|
|26 lipca 1978
|8 kwietnia 1983
|-
! 11
|[[Arnold Rüütel]]
|
|8 kwietnia 1983
|29 marca 1990
|-
|}
== Republika (1990 - obecnie)==
{|class="wikitable"
|-
! #
! width=160|Imię i Nazwisko
! Portret
! colspan=2|Okres urzędowania
! Parta polityczna
! Uwagi
|-
! 1
|[[Arnold Rüütel]]
|[[Plik:Arnold Rüütel 2006.jpg|50px]]
|29 marca 1990
|5 października 1992
|
|Przewodniczący Rady Najwyższej (do 8 maja 1990 Przewodniczący Rady Najwyższej Estońskiej SRR)
|-
!style="background:#DDEEFF; color:white"| 2
|[[Lennart Meri]]
|[[Plik:Lennart Meri 1998.jpg|50px]]
|6 października 1992
|8 października 2001
|[[Unia Pro Patria (Estonia)|Unia Pro Patria]]
|
|-
! style="background:#FFE8E8; color:white"| 3
|[[Arnold Rüütel]]
|[[Plik:Arnold Rüütel 2006.jpg|50px]]
|8 października 2001
|9 października 2006
|[[Estoński Związek Ludowy|ERL]]
|
|-
! style="background:crimson; color:white"|4
|[[Toomas Hendrik Ilves]]
|[[Plik:Estpresident 1c300 8784.jpg|50px]]
|9 października 2006
|
|[[Partia Socjaldemokratyczna (Estonia)|SDE]]
|
|-
|}
== Zobacz też ==
* [[Premierzy Estonii]]
* [[Władze Estonii na emigracji]]
== Bibliografia ==
* [http://www.rulers.org/rule.html#estonia Rulers.org]
== Linki zewnętrzne ==
| 