Bitwa białostocko-mińska: Różnice pomiędzy wersjami

{{wojnaWojna infobox

|data = [[22 czerwca|22]] – [[293 czerwcalipca]] [[1941]]

|wynik = decydujące zwycięstwo Niemców

|przyczyna = agresjaoperacja III Rzeszy na ZSRR"Barbarossa"

|straty2 = 341 073 zabitych lub pojmanych (<ref>Niemcy podają, iż wzięli 287 704 [[Jeniec wojenny|jeńców wojennych]])<ref>. Za: Bergström (2007), strs. 28:. CytatyCytat Kriwoszejewa,: ''Grif sekretnosti snjatsniat. PoteriwoorużyonnychPoteriwoorużionnych silsił SSSR w wojnach, bojewych dejstwijach i wojennych konfliktach'', strs. 162.</ref><br />76 717 rannych<br />4799 czołgów straconych<br />9427 dział straconych<ref>Glantz (1995), strs. 293.</ref><br />1669 samolotów straconych<ref>Bergström (2007), strs. 28:. CytatyCytat Pszenjanika,Pszenianika: ''SowtskieSowietskie WoennoWojenno-wozdusznyje silysiły w bor'beborbie snemetskoz faszistskojniemietsko awiatssiejfaszistkoj awiatsiej w letne-osennejosiennej kampanii 1941'', strs. 94.</ref>

[[Grupa Armii Środek|Grupa Armii "Środek"]] dowodzona przez feldmarsz. [[Fedor von Bock|Fedora von Bocka]] miała za zadanie atak z [[Polska|Polski]] na osi [[Białystok]]–[[Mińsk]]–[[Smoleńsk]] w kierunku [[Moskwa|Moskwy]]. W skład grupy wchodziły [[9 Armia (III Rzesza)|9.]] i [[4 Armia (III Rzesza)|4. Armia]]. Jednostkami pancernymi tej grupy była [[3 Armia Pancerna (III Rzesza)|3. Grupa Pancerna]] [[Hermann Hoth|Hotha]] i [[2 Armia Pancerna (III Rzesza)|2. Grupa Pancerna]] [[Heinz Guderian|Guderiana]]. Dwie armie piechoty liczyły po 33 dywizje, a grupy pancerne liczyły z kolei po 9 dywizji pancernych, 6 zmotoryzowanych i 1 kawalerii. Grupa Armii "Środek" mogła liczyć na pomoc [[2 Flota Powietrzna Luftwaffe|2. Floty Powietrznej Luftwaffe]].

Naprzeciw niemieckich wojsk stanął [[Front Zachodni (1941)|Front Zachodni]] [[Armia Czerwona|Armii Czerwonej]] dowodzony przez gen. armii [[Dmitrij Pawłow|Dmitrija Pawłowa]]. W skład Frontufrontu wchodziły [[3 Armia (ZSRR)|3.]], [[4 Armia (ZSRR)|4.]] i [[10 Armia (ZSRR)|10. Armia]] wzdłuż granicy. [[13 Armia (ZSRR)|13. Armia]] trzymana była jako rezerwa naczelnego dowództwa [[Stawka Najwyższego Naczelnego Dowództwa|Stawki]] i wstępnie istniała tylko jako oddział kwatery głównej, bez wydzielonych zadań. Razem radziecki Front Zachodni posiadał 25 dywizji strzeleckich i kawalerii, 13 dywizji pancernych i 7 dywizji zmotoryzowanych.

[[ArmiaJednostki Czerwona]]Armii Czerwonej stacjonującastacjonujące na [[Białoruś|Białorusi]] miałamiały za zadanie odpowiedzieć na atak Niemców w sposób jak najbardziej zajadły, prowadząc działania wojenne na terenie okupowanej przez Niemcy [[Polska|Polski]]. Front jednak wykazywał się dużymi niedoborami wzdłuż flanek, co z powodowane było wyznaczeniem [[Linia demarkacyjna III Rzesza-ZSRR|linii demarkacyjnej]] po podziale Polski w 1939 roku. I to właśnie OKH ([[Oberkommando des Heeres]]) wykorzystało tą sytuację odcinając większość sił Frontu Zachodniego Armii Czerwonej od innych jednostek w podwójnym okrążeniu umiejscowionym w rejonie [[Białystok|Białegostoku]] i [[Nowogródek|Nowogródku]], znajdującym się na zachód od [[Mińsk]]a.

*** [[13 Armia (ZSRR)|13. Armia]] (gen. por. FP.NM. RemezowFilatow)

** [[23 Armia Pancerna (III Rzesza)|23. ArmiaGrupa Pancerna]] (gen. płk [[Maximilian vonHermann WeichsHoth]])

*** [[4XXXIX ArmiaKorpus Armijny (III Rzesza)|4.XXXIX Zmotoryzowany Korpus ArmiaArmijny]] (gen. płk [[LudwigRudolf KüblerSchmidt]])

*** [[XXXVXLIII Korpus Armijny (III Rzesza)|XXXVXLIII Korpus]] (gen. płk [[Gotthard ArmijnyHeinrici]])

*** [[XLIII2 KorpusArmia ArmijnyPancerna (III Rzesza)|XLIII2. KorpusGrupa ArmijnyPancerna]] (gen. płk [[GotthardHeinz HeinriciGuderian]])

*** [[286 Dywizja Ochronna (III Rzesza)|286. Dywizja Ochronna]]Wsparcia (gen. por. [[Kurt Müller]])

| [[XXXIX Korpus Armijny (III Rzesza)|XXXIX Zmotoryzowany Korpus Armijny]]<ref name=autonazwa1 /> || [[7 Dywizja Pancerna (III Rzesza)|7. DPanc.Dywizja Pancerna]], [[20 Dywizja Pancerna (III Rzesza)|20. DPanc.Dywizja Pancerna]] || 494 || 288 || 61

| [[LVII Korpus Pancerny (III Rzesza)|LVII Korpus Pancerny]]<ref name=autonazwa1 /> || [[12 Dywizja Pancerna (III Rzesza)|12. DPanc.Dywizja Pancerna]], [[19 Dywizja Pancerna (III Rzesza)|19. DPanc.Dywizja Pancerna]] || 448 || 219 || 60

| [[XXXXVII Korpus Pancerny (III Rzesza)|XXXXVII Korpus Pancerny]]<ref name=autonazwa1 /> || [[17 Dywizja Pancerna (III Rzesza)|17. DPanc.Dywizja Pancerna]], [[18 Dywizja Pancerna (III Rzesza)|18. DPanc.Dywizja Pancerna]] || 420 || 99 || 187

| [[XXXXVI Korpus Pancerny (III Rzesza)|XXXXVI Korpus Pancerny]]<ref name=autonazwa1 /> || [[10 Dywizja Pancerna (III Rzesza)|10. DPanc.Dywizja Pancerna]] || 182 || 0 || 125

| [[XXIV Korpus Pancerny (III Rzesza)|XXIV Korpus Pancerny]]<ref name=autonazwa1 /> || [[3 Dywizja Pancerna (III Rzesza)|3. DPanc.Dywizja Pancerna]], [[4 Dywizja Pancerna (III Rzesza)|4. DPanc.Dywizja Pancerna]] || 392 || 60 || 207

| Jakakolwiek inna jednostka GAGrupy Armii "Środek"<ref name=autonazwa1 /> || || 0 || 0 || 0

| [[6 Korpus Zmechanizowany (ZSRR)|6. Korpus Zmechanizowany]]<ref name=autonazwa1 /> || 4., 7., 29. || 1131 || 452<ref group="uwaga">W dniu 1 czerwca 1941 roku korpus posiadał 114 czołgów [[KW (czołg)|KW]], 238 [[T-34]], ale kolejne 100 T-34 zostały dostarczone do 22 czerwca (Sołonin 2007, strs. 99–100).</ref>

== OperacjaPrzebieg bitwy ==

[[Plik:Bundesarchiv Bild 101I-137-1009-17, Weißrussland, Minsk, Ruinen.jpg|thumb|250px300px|Ruiny [[Mińsk]]aMińska, już po zajęciu przez wojska niemieckie (lipiec 1941 roku)]]

Częściowo zamknięta w sidłach niemieckiej operacji była także część [[11 Armia (ZSRR)|11. Armii]] [[Front Północno-Zachodni (radziecki)|Frontu Północno-Zachodniego]]. Na północy zaatakowała [[3 Armia Pancerna (III Rzesza)|3. Grupa Pancerna]] odcinając 11. Armię od [[Front Zachodni (1941)|Frontu Zachodniego]] i przekraczając rzekę [[Niemen]]. [[2 Armia Pancerna (III Rzesza)|2. Grupa Pancerna]] przekroczyła rzekę [[Bug]] i weszła 60 km w głąb terytorium radzieckiego do dnia 23 czerwca. Celem tych dywizji pancernych było połączenie się na wschód od [[Mińsk]]a i uniemożliwienie jakimkolwiek jednostkom [[Armia Czerwona|Armii Czerwonej]] wycofania się z okrążenia. Działając wraz z grupami pancernymi, [[9 Armia (III Rzesza)|9.]] i [[4 Armia (III Rzesza)|4. Armia]] przecięły rosyjskiradziecki kocioł i zaczęły okrążać siły radzieckie wokół [[Białystok|Białegostoku]]. 23 czerwca radziecka [[10 Armia (ZSRR)|10. Armia]] próbowała kontrataku w zgodzie z planami przedwojennymi. Kontratak jednak się nie powiódł. 24 czerwca gen. [[Dmitrij Pawłow|Pawłow]] rozkazał gen. [[Iwan Bołdin|Bołdinowi]] objąć dowództwo nad [[6 Korpus Zmechanizowany (ZSRR)|6.]] i [[11 Korpus Zmechanizowany (ZSRR)|11. Korpusem Zmechanizowanym]] oraz [[6 Korpus Kawalerii (ZSRR)|6. Korpusem Kawalerii]] w celu podjęcia kontrataku w kierunku [[Grodno|Grodna]], aby uniemożliwić okrążenie jednostek Armii Czerwonej wokół [[Białystok|Białegostoku]]. TenKontratak kontratakten również się nie powiódł się, Rosjanie ponieśli potężne straty, chociaż niektóre jednostki zdołały wyrwać się z okrążenia.

[[Plik:Invasion1941.jpg|thumb|250px300px|Przebieg inwazji [[Państwa Osi|państw Osi]] na Związek Radziecki pomiędzy 22 czerwca a 25 sierpnia 1941 roku]]

Wieczorem 25 czerwca niemiecki [[XLVII Korpus Pancerny (III Rzesza)|XLVII Korpus Pancerny]] wbił się klinem pomiędzy [[Słonim]]em a [[Wołkowysk]]iem zmuszając [[Dmitrij Pawłow|Pawłowa]] do wydania rozkazu wycofania wszystkich wojsk w kotle za rzekę [[Szczara]] przy miejscowości Słonim w celu uniknięcia okrążenia. Większość formacji z powodu braku paliwa musiała się wycofywać pieszo. Odwrót ten otworzył drogę na Mińsk od strony południowej.

Pięć dni po rozpoczęciu inwazji, 27 czerwca, zamknęły się "nożyce" grup pancernych [[Heinz Guderian|Guderiana]] i [[Hermann Hoth|Hotha]] na wschód od [[Mińsk]]aMińska. Grupy te wdarły się na odległość 321 km w głąb terytorium [[Związek Socjalistycznych Republik Radzieckich|Związku Radzieckiego]], co stanowiło prawie ⅛ odległości do Moskwy. Było to niesłychane w historii wojskowości osiągnięcie. Dzień później, 28 czerwca, [[9 Armia (III Rzesza)|9.]] i [[4 Armia (III Rzesza)|4. Armia]] niemiecka połączyły się na wschód od [[Białystok|Białegostoku]], rozdzielając tym samym okrążone wojska radzieckie na dwie części – mniejszą białostocką, w skład której wchodziła [[10 Armia (ZSRR)|10. Armia]] radziecka i większą [[Nowogródek|nowogródzką]], w skład której wchodziły armie [[3 Armia (ZSRR)|3.]] i [[13 Armia (ZSRR)|13.]] Ostatecznie w ciągu 17 dni radziecki [[Front Zachodni (1941)|Front Zachodni]] utraciłstracił 420 000 żołnierzy z ogólnej liczy 625 000. 29 czerwca 1941 roku stolica [[Białoruś|Białorusi]] [[Mińsk]] poddałazostała sięzdobyta [[Wehrmacht]]owiprzez Niemców.

Drugi kontratak Armii Czerwonej przeprowadzony przez [[20 Korpus Zmechanizowany (ZSRR)|20. Korpus Zmechanizowany]] i [[4 Korpus Powietrznodesantowy (ZSRR)|4. Korpus Powietrznodesantowy]] nie powiódł się także, okrążenie nie zostało przerwane i tym samym 30 czerwca siły rosyjskieradzieckie zostały całkowicie zamknięte.

Niemieckie siły ostatecznie okrążyły i zniszczyły lub wzięły do niewoli jednostki radzieckiej [[4 Armia (ZSRR)|4. Armii]] rosyjskiej w sile ok. 20 dywizji, podczas gdy resztki 4. Armii uciekały w panice w kierunku rzeki [[Berezyna (dopływ Dniepru)|Berezyna]].

[[2 Flota Powietrzna Luftwaffe|2. Flota Powietrzna Luftwaffe]] również przyczyniła się do zniszczenia [[Front Zachodni (1941)|Frontu Zachodniego]] co się tyczy jego jednostek lotniczych, niszcząc 1669 radzieckich maszyn przy stratach 276 swoich i 208 uszkodzonych. Po całym tygodni walk całkowite siły [[Luftwaffe]] zmniejszyły się zaledwie do 960 maszyn<ref>Bergström (2007), strs. 28.</ref>.

Siły radzieckie walczyły pomimo ciężkiej sytuacji, co spowodowało duże straty w ludziach po stronie niemieckiej. Wiele z jednostek radzieckich, korzystając z małej mobilności niemieckiej piechoty zdołało nawet wyrwać się z okrążenia.

* {{cytuj książkę | autor = E.F. Ziemke: ''| tytuł = Moscow to Stalingrad'' }}

* {{cytuj książkę | autor = David Glantz | autor2 = Jonathan M. House | tytuł = When Titans clashed: how the Red Army stopped Hitler | wydawca = University Press of Kansas| miejsce = | rok = 1995| strony = | isbn = }}

* ''{{cytuj książkę | autor = David Glantz (red.)| tytuł = The initial period of war on the Eastern Front, 22 June–August 1941 : proceedings of the Fourth Art of War Symposium,| Garmisch,miejsce FRG,= OctoberGarmisch| 1987''rok /= editedpaździernik by1987| Davidisbn M. Glantz. ISBN= 0714633755.}}

* {{cytuj książkę | autor = Bryan I. Fugate| iautor2 Lev= Dvoretsky:Lew Dworecki| tytuł = ''Thunder on the Dnepr: Zhukov-Stalin and the defeat of Hitler's Blitzkrieg''}}

* {{cytuj książkę | autor = H. Geyer:| tytuł = ''Das IX. Armeekorps im Ostfeldzug''}}