Ascetyzm: Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja przejrzana] | [wersja przejrzana] |
Usunięta treść Dodana treść
drobne merytoryczne |
uzup. merytoryczne, porządkowanie wstępu |
||
Linia 1:
[[Plik:PICT0871.jpg|thumb|250px|Samobiczowanie w wykonaniu [[islam|muzułmanów]]]]
'''Ascetyzm''', '''asceza''' ({{greka|ἄσκησις}} ''askezis'' – pierwotnie "ćwiczenie, trening" )<ref>{{Cytuj książkę | nazwisko = Ozorowski | imię = Edward | tytuł = Słownik podstawowych pojęć teologicznych | data = 2007 | wydawca = Wydawnictwo Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego | miejsce = Warszawa | isbn = 978-83-7072-443-6 | strony =17 }} </ref> – praktykowanie dobrowolnego wyrzeczenia się pewnych dóbr, wartości i aktywności
Asceza kształtowała się trochę odmiennie zarówno na chrześcijańskim Wschodzie, jak i zachodzie. Jednym z przykładów ascetów wschodnich był XIX w. mnich i [[Starzec_mnich|starzec]] [[Serafin z Sarowa]]. Asceza mistyczna to przygotowanie się do doświadczenia [[Mistycyzm|mistycznego]].▼
== Chrześcijaństwo ==
Asceza w chrześcijaństwie jest rozumiana jako praktykowanie wyrzeczeń, zmierzających do duchowej wolności od nieuporządkowanych przywiązań do rzeczywistości stworzonej, w celu otwarcia swego serca na relację z Bogiem, na kontemplację. Asceza wspomaga zdolność woli do odpowiedzialnego kierowania postępowaniem moralnym [[osoba|osoby]]<ref>[[Katechizm Kościoła Katolickiego]], n. 1734.</ref>. Prowadzi do doskonałości, świętości, której nie można osiągnąć bez wyrzeczeń i duchowej walki (por. [[2. List do Tymoteusza|Tm 4]]) i [[umartwienie|umartwienia]]. Jej owocem jest życie w pokoju i radości [[Osiem błogosławieństw|Ośmiu Błogosławieństw]] (por. Mt 5,1-11; Łk 6, 20-28)<ref>[[Katechizm Kościoła Katolickiego|KKK]], n. 2014.</ref>.
Istotną motywacją ascetów chrześcijańskich jest wiara w [[zbawienie|zbawczy]] sens [[cierpienie|cierpienia]] zjednoczonego w tajemnicą krzyża [[Jezus Chrystus|Jezusa Chrystusa]] jako środek do osiągnięcia [[Świętość|świętości]] już za [[życie|życia]]. Tradycyjnie asceza zakładała również separację od świata, który był postrzegany jako przeszkoda do osiągnięcia dóbr duchowych oraz doskonałości moralnej.
Według [[Jan Paweł II|Jana Pawła II]], asceza chrześcijańska jest uwewnętrznieniem praktyk pokutnych [[judaizm]]u, o których mówił [[Jezus Chrystus|Jezus]] w Kazaniu na górze: post, modlitwa i jałmużna (por. [[Ewangelia Mateusza|Mt]] 6,2-6.16-18). Jest ona według papieża systematyczną pracą nad sobą, aby umacniać postawę postrzegania siebie w prawdzie wewnętrznej, odrzucając pozory i fałsz. Ta praca jest wysiłkiem wewnętrznym, "aby nie dać się porwać i popychać przez różne prądy ''zewnętrzne'', tak aby pozostawać zawsze sobą i zachować godność swojego człowieczeństwa". Wysiłek ascetyczny zmierza ku poznaniu wnętrza swojego serca, aby wypełnić słowa Jezusa, "Wejdź do izdebki i zamknij drzwi". Jednak człowiek skupiając się w swoim wnętrzu nie powinien kończyć na byciu z samym sobą. Zamknięcie się w swym wnętrzu, ma być "jednocześnie najgłębszym otwarciem serca ludzkiego". Chodzi o osiągnięcie skupienia, które przywraca prostotę myśli, woli i serca, dzięki czemu można spotkać się w swoim wewnętrznym ja z Bogiem. Gdyż, zgodnie z [[Wiara (chrześcijaństwo)|wiarą chrześcijańską]], "Bóg pragnie udzielać się duszy tak usposobionej. Pragnie obdarzyć ją prawda i miłością, które w Nim mają prawdziwe źródło"<ref>Por. Jan Paweł II, Homilia w Środę popielcową 12.02.1994 r. cytat za {{Cytuj książkę | tytuł = Jan Paweł II naucza o walce duchowej| inni = Marek Czekański | wydawca = Wydawnictwo "M" | miejsce = Kraków | rok= 2011| isbn = 978-83-7595-316-9| strony = 108-109}}</ref>. ▼
=== Świat jako motyw ascetyczny ===
Świat ukazany jest w listach zarówno [[Paweł z Tarsu|Pawła z Tarsu]] jak i [[Jan Ewangelista|Jana Ewangelisty]] jako środowisko nieprzyjazne Bogu i życiu duchowemu. Św. Paweł ukazywał dramat ludzi żyjących w świecie doczesnym. Ponieważ odwrócili się i zapomnieli o Bogu, "dlatego wydał ich Bóg poprzez pożądania ich serc na łup nieczystości" (Rz 1, 24), w konsekwencji świat pełen jest nieładu moralnego wypaczającego życie seksualne (por. Rz 1, 24-27), funkcjonowanie życia społecznego i ekonomicznego (por. Rz 1, 29-32), a nawet kultury. gdyż ludzie, którzy „dobrze znają Boży, iż ci, którzy się takich czynów dopuszczają, winni są śmierci, nie tylko je popełniają, ale nadto chwalą tych, którzy to czynią” (Rz 1, 32). W świecie panuje zatem nie Bóg Stwórca, ale "bóg tego świata", czyli [[szatan]]. Dzieje się tak z powodu [[Grzech pierworodny|grzechu pierworodnego]], ten który odwiódł od posłuszeństwa [[Adam i Ewa|Adama I Ewę]], teraz sprzeciwia się dziełu naprawy świata przez Chrystusa: „bóg tego świata zaślepia umysły niewiernych, aby nie olśnił ich blask Ewangelii Chrystusa” (por. 2 Kor 4, 4). Konsekwencją życia zgodnie z duchem świata, jest to, że "gniew Boży ujawnia się z nieba na wszelką bezbożność i nieprawość tych ludzi, którzy przez nieprawość nakładają prawdzie pęta" (Rz 1, 18). Bóg jednak chce zbawić świat, odnawiając go, uczyni to w połączeniu z odnowieniem natury ludzkiej, uczynieniem ludzi na nowo swoimi dziećmi, synami i córkami: "całe stworzenie aż dotąd jęczy i wzdycha, z upragnieniem oczekując objawienia się synów Bożych i wyzwolenia z niewoli zepsucia, by uczestniczyć w wolności i chwale dzieci Bożych” (por. Rz 8, 19-22), wolności, "ku której wyswobodził nas Chrystus" (Ga 5, 1). W [[1. List Jana|Pierwszym Liście św. Jana]] świat przedstawiony jako miejscem, które sprzyja pojawieniu się w ludziach potrójnej pożądliwości (por. 1 J 2, 15-16), a także działalności fałszywych [[Prorok|prorocy]] i [[Antychryst|przeciwników Chrystusa]], którzy zwodzą wiernych (por. 1 J 4, 1. 3). Chrześcijanie mogą zwyciężyć wpływy świata [[Wiara (chrześcijaństwo)|wiarą]] (por.1 J 5, 4): "Świat zaś przemija, a z nim jego pożądliwość; kto zaś wypełnia wolę Bożą, ten trwa na wieki" (1 J 2, 17)<ref>Por. P. Grelot, „Monde”, w: Dictionnaire de spiritualité ascétique et mystique. Doctrine et histoire, Paris 1979, Beauchesne, fascicules 68-69, s. 1628-1629, 1631</ref><ref> J. Mateos, J. Barreto, ''Vocabulario łeologico del Evangelio de Juan'', Madrid 1980, Ediciones Cristiandad, s. 211-215</ref><ref>Jan Paweł II, ''Mężczyzną i niewiastą stworzył ich'', Lublin: Wydawnictwo KUL, 2011, s.161-162, przypis 43.</ref>.
We współczesnym chrześcijaństwie, w wyniku kryzysu [[Historia nowożytna|nowożytnego]] i [[Modernizm katolicki|modernistycznego]] życia monastycznego, głosi się przede wszystkim tzw. ''ascezę wewnątrzświatową'', urzeczywistnianą w codziennym życiu bez separacji od świata, ale w ścisłym związku z zabieganiem o zbawienie. Zasadniczo porzucono ascezę polegającą na samoudręczaniu się lub poniżaniu, choć nurt ten obecny jest nadal w innych religiach<ref name=MAC/>.
▲Asceza kształtowała się trochę odmiennie zarówno na chrześcijańskim Wschodzie, jak i
▲Według [[Jan Paweł II|Jana Pawła II]], asceza chrześcijańska jest uwewnętrznieniem praktyk pokutnych [[judaizm]]u, o których mówił [[Jezus Chrystus|Jezus]] w Kazaniu na górze: post, modlitwa i jałmużna (por. [[Ewangelia Mateusza|Mt]] 6,2-6.16-18). Jest ona według papieża systematyczną pracą nad sobą, aby umacniać postawę postrzegania siebie w prawdzie wewnętrznej, odrzucając pozory i fałsz. Ta praca jest wysiłkiem wewnętrznym, "aby nie dać się porwać i popychać przez różne prądy ''zewnętrzne'', tak aby pozostawać zawsze sobą i zachować godność swojego człowieczeństwa". Wysiłek ascetyczny zmierza ku poznaniu wnętrza swojego serca, aby wypełnić słowa Jezusa
=== Rys historyczny ===
Asceza była powszechna od samego początku [[chrześcijaństwo|chrześcijaństwa]], rozwinięta została w okresie [[patrystyka|patrystycznym]]. Jej korzenie, choć zbieżne do pewnego stopnia z [[pogląd]]ami i teoriami [[stoicyzm|filozofii stoików]], sięgają mądrości Krzyża (por. 1 Kor 2). Jej elementy zostały przejęte przez [[Mistyka chrześcijańska|mistykę]] i [[estetyka chrześcijańska|estetykę chrześcijańską]], która zakładała wyciszenie i oczyszczenie doznań zmysłowych (tzw. "noc ciemna zmysłów") na rzecz [[Kontemplacja (katolicyzm)|kontemplacji]], i zjednoczenia z [[Bóg|Bogiem]]. Asceza stała się elementem życia wielu [[zakon]]ów, zarówno [[Kościół katolicki|Kościoła katolickiego]] jak i [[Prawosławie|Kościołów obrządków wschodnich]].
Linia 22 ⟶ 31:
=== Przykładowi święci asceci chrześcijańscy ===
[[Plik:Serafim sarofckii.jpg|250px|right|thumb|Pomnik św. Serafina z Sarowa ukazujący go w czasie modlitwy na kamieniu. [[Pustelnia Korzenna]], obwód kurski]]
* [[Aleksy Boży|Święty Aleksy]] – opuścił żonę w czasie nocy poślubnej by poświęcić się Bogu, nocował na schodach kościoła, wylewano na niego pomyje, po czym jako żebrak mieszkał do śmierci pod schodami pałacu swego ojca
* Święty [[Antoni Wielki]] (zm. 338) – walczył z [[demon]]em i odparł jego ataki, mieszkał w grobie, raz dziennie skromnie jadał po zachodzie słońca
Linia 28 ⟶ 38:
* [[Benedykt z Nursji|Święty Benedykt z Nursji]] (zm. 543) – mieszkał w jaskini, odmawiał sobie pożywienia, gdy odczuwał pokusę bez lęku rzucał się pomiędzy cierniste krzewy
* [[German z Paryża|Święty German z Paryża]] (zm. 546) – nigdy nie okrywał swego ciała, nawet zimą, żył jedynie chlebem i wodą, spał na gołej ziemi, gdy tylko pozwalał sobie na odpoczynek po długich czuwaniach<ref>Na podstawie książki [[Jean Paul Roux]] „Krew – mity, symbole, rzeczywistość”</ref>.
* [[Serafin z Sarowa]]
== Religie dharmiczne i islam ==
| |||