|
W nowożytności (m.in. na podstawie [[Teoria cykli hegemonicznych|teorii cykli hegemonicznych]] [[George Modelski|G. Modelskiego]]<ref>http://faculty.washington.edu/modelski/ The Evolutionary World Politics Homepage</ref>) można wyróżnić następujące globalne hegemonie ("porządki światowe")<ref>Nieco inne spojrzenie przedstawił Zambell (1984), który wyróżnił cztery 150-letnie "cykle światowej supremacji":<br /> 1. Hiszpania (1580-1730)<br /> 2. Francja (1680-1830)<br /> 3. Wielka Brytania (1780-1930)<br /> 4. USA (1880 - 2030)<br /> (za: http://www.joshuagoldstein.com/jgcyc06.pdf J.Goldstein: ''The War/Hegemony Debate 2'', s. 144)</ref>
* ''[[Portugalia]] – hegemonia w latach [[1516]]-[[1539]] (dyskusyjna)''<ref>http://faculty.washington.edu/modelski/ The Evolutionary World Politics Homepage, lecz tezę o hegemonii Portugalii podważają inni autorzy m.in.[[Leszek Moczulski]], zob.:L.Moczulski: ''Geopolityka. Potęga w czasie i przestrzeni'', Warszawa, Bellona 1999, s. 343</ref> zakwestionowana przez Hiszpanię.
* [[Hiszpania]] – hegemonia w latach [[15211559]]-[[1643]] (w latach [[1580]]-[[1640]] w unii personalnej z [[Portugalia|Portugalią]] - [[Filip II Habsburg#Podbój Portugalii i Unia Iberyjska|Unia Iberyjska]])<ref>http://www.thelatinlibrary.com/imperialism/notes/spanishempire.html The Spanish Empire</ref><ref>[http://books.google.pl/books?id=ltLQ2x6ZEVMC&pg=PA126&lpg=PA126&dq=spain+global+hegemony&source=bl&ots=IQpNtlpdm5&sig=UT4VhytXpHd8E8ZeTb9MohFYBlY&hl=pl&ei=cuNiTZGpOMik8QPy5NHxCA&sa=X&oi=book_result&ct=result&resnum=8&sqi=2&ved=0CFwQ6AEwBw#v=onepage&q=spain%20global%20hegemony&f=false/ Steven E. Lobell: The challenge of hegemony: grand strategy, trade, and domestic politics, s. 123</ref> 1621-40 Zakwestionowana przez [[Anglia|Anglię]], Holandię i [[Francja|Francję]]<ref>tamże, s. 15</ref><ref>http://www.freerepublic.com/focus/f-chat/2447596/posts The fall of Spain, the first global superpower, and the fall of the US</ref>.
* ''[[HolandiaRepublika Zjednoczonych Prowincji|Niderlandy]] – hegemonia w latach [[1648]]-[[1688]] (dyskusyjna)'' - zakwestionowana przez Anglię i Francję<ref>http://books.google.pl/books?id=ZYn_f1jxNDoC&printsec=frontcover&dq=The+rise+and+fall+of+world+orders&hl=pl&sa=X&ei=QvEXT-OIOIvcsgaG9emMDQ&ved=0CDIQ6AEwAA#v=onepage&q=The%20rise%20and%20fall%20of%20world%20orders&f=false Torbjørn L. Knutsen: ''The rise and fall of world orders'',s. 140</ref><ref>http://faculty.washington.edu/modelski/ The Evolutionary World Politics Homepage, lecz tezę o hegemonii Holandii podważają inni autorzy, m.in.[[Leszek Moczulski]], zob.:L.Moczulski: ''Geopolityka. Potęga w czasie i przestrzeni'', Warszawa, Bellona 1999,s. 343 i R.J. Barendse http://filozofia.wiedza.diaboli.pl/historia-hegemonia-kapitalizm/ </ref>
* [[Wielka Brytania]] – lata: [[1763]]<ref>„Wojna 7 letnia dała Anglii absolutną przewagę na morzu, jej flota dominowała na oceanie atlantyckim i indyjskim (…) Powstało pierwsze kolonialne imperium brytyjskie obejmujące bezgraniczne posiadłości europejskie i władztwo mórz. Zasada równowagi sił w stosunkach europejskich, zapewniła Anglii hegemonię w świecie(..) godziła przede wszystkim we Francję – pokonanego , lecz zawsze jeszcze groźnego przeciwnika i rywala na szlakach morskich” Z.Libiszewska: Thomas Jefferson. Ossolineum, 1984 s. 25</ref> lub [[1815]]<ref> http://www.vwl.unibe.ch/studies/3215_e/Hegemony.pdf Hegemonic Stability Theory, s 16</ref> - [[1914]]. Do 1815 blokowana przez Francję, a do 1856 - przez Rosję ; 1889-1904 zakwestionowana ponownie przez Francję, Rosję; ia także Niemcy, a po 1904 - także przez USA i Japonię<ref>http://books.google.pl/books?id=ltLQ2x6ZEVMC&pg=PA126&lpg=PA126&dq=spain+global+hegemony&source=bl&ots=IQpNtlpdm5&sig=UT4VhytXpHd8E8ZeTb9MohFYBlY&hl=pl&ei=cuNiTZGpOMik8QPy5NHxCA&sa=X&oi=book_result&ct=result&resnum=8&sqi=2&ved=0CFwQ6AEwBw#v=onepage&q=spain%20global%20hegemony&f=false/ Steven E. Lobell: The challenge..., s. 13,15</ref><ref>http://faculty.washington.edu/modelski/ The Evolutionary World Politics Homepage</ref><ref>[[Paul Kennedy]]:[[Mocarstwa świata. Narodziny - Rozkwit - Upadek. Przemiany gospodarcze i konflikty zbrojne w latach 1500-2000]]</ref>, przy czym z dwóch najsilniejszych potencjalnych rywali ostatecznie przeciwnikiem Wielkiej Brytanii w [[I wojna światowa|I]] i [[II wojna światowa|II wojnie światowej]] stały się [[Niemcy]], zaś sojusznikiem - USA.<ref>http://cjip.oxfordjournals.org/content/1/1/83.extract Feng Yongping: ''The Peaceful Transition of Power from the UK to the US*'' Chinese Journal of International Politics vol 1. 2006
</ref>
|
