Ład międzynarodowy: Różnice pomiędzy wersjami

System międzynarodowy może przyjmować rożne formy w zależności od ilości biegunów - mocarstw kreujących stosunki międzynarodowe:

* '''jednobiegunowy''' (monocentryczny) – w stosunkach globalnych dominuje jedno główne [[mocarstwo]] ([[hipermocarstwo]]): np. [[Wielka Brytania]] w l. 1815-1914, lub [[Stany Zjednoczone|USA]] po [[1995]]. Zdaniem niektórych teoretyków system biegunowy nie występuje nigdy w czystej postaci, gdyż dominacji jedynego globalnego mocarstwa - tzw. "kreatora" - towarzyszy regionalna bądź sektorowa (w niektórych dziedzinach) dominacja kilku mocarstw – tzw. „moderatorów" - którymi są obecnie [[Unia Europejska]], [[Rosja]], [[Chiny]], [[Japonia]], [[Indie]].

* '''trójbiegunowy''' - świat staje się polem oddziaływania trzech głównych mocarstw. W l. 1941-1945 w II wojnie światowej brały udział trzy główne mocarstwa: USA, Niemcy i ZSRR.<ref>http://library.northsouth.edu/Upload/Deadly%20Imbalances.pdf R.L.Schweller: ''Deadly Imbalances Tripolarity and Hitler's Strategy of World Conquest'', s. 175. Pozostałe: Wielką Brytanie, Francję, Japonię i Włochy autor w tym okresie zalicza do "mniejszych mocarstw" (ang. "Lesser Great Powers"</ref> W kolejnych etapach "zimnej wojny" uznawano że oprócz USA i ZSRR wyłania się trzecie światowe mocarstwo - [[ChRL|Chiny]]<ref>http://www.questia.com/library/77420976/china-the-united-states-and-the-soviet-union-tripolarity China, the United States, and the Soviet Union: Tripolarity and Policy Making in the Cold War</ref> Obecnie [[Parag Khanna]] twierdzi że świat staje się areną wpływu trzech największych [[supermocarstwo|supermocarstw]]: [[Stany Zjednoczone|USA]], oraz jego potencjalnych rywali: [[Chińska Republika Ludowa|Chin]] i [[Unia Europejska|Unii Europejskiej]] określanych jako „G-3”. Ich wzajemna równowaga i ścieranie się wpływów ma zastąpić dotychczasową [[hegemonia|hegemonię]] [[Stany Zjednoczone|USA]]<ref>http://wiadomosci.dziennik.pl/wydarzenia/artykuly/75773,pozegnanie-z-hegemonia.html/ Parag Khanna: ''Pożegnanie z hegemonią'', dziennik.pl 17/05/2008.</ref>. Na drugim poziomie znajdują się mocarstwa o mniejszym znaczeniu: Rosja, Indie i Japonia<ref>http://www.spiegel.de/international/three-superpowers-why-the-us-europe-and-china-need-a-g-3-a-582376.html ''Why the US, Europe and China Need a 'G-3'''.</ref>.

* '''wielobiegunowy''' – o losach świata decyduje kilka (cztery lub więcej) najbardziej wpływowych mocarstw. Może on występować zasadniczo w dwóch typach:</br>''Kolektywno-paternalistyczny'' - między mocarstwami jest zgoda co do podstawowych celów systemu. Np. [[Wielka trójka]]: [[Stany Zjednoczone|USA]], [[Związek Socjalistycznych Republik Radzieckich|ZSRR]] i [[Wielka Brytania]] w 1945; lub [[Wielka Brytania]], [[Francja]], [[Stany Zjednoczone|USA]], [[Japonia]], [[Włochy]] w l. 1919-1931.</br>''Blokowy'' - jeśli mocarstwa grupują się w przeciwstawne koalicje, np. przed I wojną światową: [[Ententa]]: [[Wielka Brytania]], [[Francja]], [[Rosja]] i [[Trójprzymierze]]: [[Niemcy]], [[Austro-Węgry]] i [[Włochy]]<ref>Paruch W., Trembicka K.: ''Typologia systemów bezpieczeństwa w XIX i XX wieku.'' Wyd. UMCS, 1996.</ref>