Rewolucja w Iraku (1958): Różnice pomiędzy wersjami

Organizatorami rewolucji byli wojskowi zrzeszeni w tajnej organizacji [[Wolni Oficerowie (Irak)|Wolnych Oficerów]], utworzonej na wzór analogicznego [[Wolni Oficerowie (Egipt)|stowarzyszenia]] w Egipcie, które przeprowadziło 23 lipca 1952 [[rewolucja w Egipcie (1952)|udaną rewolucjąrewolucję]]. Iraccy Wolni Oficerowie byli przedstawicielami najmłodszego pokolenia korpusu oficerskiego, pozostający w służbie od końca lat 30. XX wieku, wykształceni już w Iraku. Do organizacji należało ok. 200 osób, tj. 5% wszystkich oficerów<ref name="zd284">{{cytuj książkę |autor = Zdanowski J. | autor link = Jerzy Zdanowski| tytuł = Historia Bliskiego Wschodu w XX wieku| wydawca = Zakład Narodowy im. Ossolińskich| miejsce = Wrocław| rok = 2010| strony = 284-285| isbn = 9788304050396}}</ref>. Liderem sprzysiężenia był [[Abd al-Karim Kasim]], który związał się z nim w 1957 i jeszcze w tym samym roku objął przywództwo w organizacji. Jego dziełem była ideologia grupy i organizacja samego przewrotu<ref name="zd284"/>. Obok niego kierowniczą rolę odgrywał [[Abd al-Salam Arif]]<ref name="jam90"/>. Wolni Oficerowie planowali obalenie monarchii, proklamowanie republiki, opracowanie demokratycznej konstytucji i wdrożenie demokratycznych instytucji władzy, uznanie praw mniejszości narodowych, w tym [[Kurdowie|Kurdów]], opuszczenie paktów wojskowych, usunięcie zagranicznych baz militarnych z terytorium kraju, walkę z [[imperializm]]em, walkę z [[feudalizm]]em i wyzwolenie osobiste chłopów, bliską współpracę z innymi państwami arabskimi, w tym poparcie walki Palestyńczyków o własne państwo i przyjęcie programu [[panarabizm|panarabskiego]]<ref name="jam90"/>.

Wojsko wystąpiło przeciwko monarchii w poczuciu marginalizacji i upokorzenia po klęsce [[zamach stanu Al-Gajlaniego|przewrotu]] [[Raszid Ali al-Gajlani|Raszida Alego al-Gajlaniego]] i po wojnie [[I wojna izraelsko-arabska 1948-1949|izraelsko-arabskiej 1948-1949]], w której siły irackie poniosły klęskę<ref name="zd284"/>. Oprócz samej rewolucji egipskiej z 1952, spiskowców do działania inspirowały także konsekwencje zawarcia [[pakt bagdadzki|paktu bagdadzkiego]] w 1955 oraz [[kryzys sueski|nacjonalizacja Kanału Sueskiego i związana z nią interwencja mocarstw]]<ref name="jam90"/>.

Wojskowi, rozpoczynając swoje wystąpienie w dniu 14 lipca 1958, od początku zamierzali całkowicie obalić monarchię, a nie jedynie doprowadzić do dymisji rządu i zastąpienia go innym w ramach panującego ustroju. W wymienionym dniu oddziały wojskaliczące łącznie 3 tys. żołnierzy (w tym znaczna część nieuzbrojonych) opuściły koszary i zajęły kluczowe punkty w [[Bagdad]]zie i innych miastach. Śmierć poniosła rodzina królewska na czele z królem [[Fajsal II|Fajsalem II]] oraz politycy z nią związani, wśród nich wielokrotny premier [[Nuri as-Sa'id]]<ref name="zd284"/>. Klęska monarchii była efektem jej oderwania od społeczeństwa i minimalnego poparcia, jakim się cieszyła<ref name="zd284"/>. O planowanym przewrocie uprzedzone były [[Iracka Partia Komunistyczna]], [[Narodowa Partia Demokratyczna]] oraz [[Partia Baas]]<ref name="jam90"/>. Rewolucyjną odezwę odczytał przez radio o 6.30 14 lipca Arif<ref name="jam90"/>.