Gesta Danorum: Różnice pomiędzy wersjami

'''Gesta Danorum''' – [[średniowiecze|średniowieczna]] [[kronika]] historii [[Dania|Danii]].

 

''Gesta Danorum'' (dosł. "Czyny Duńczyków") zostały zapisane przez [[Saxo Gramatyk]]a w [[łacina|języku łacińskim]] w 16 tomach. Dzieło to stanowi największe osiągnięcie średniowiecznej [[literatura duńska|literatury duńskiej]]. Kronika powstała z polecenia duńskiego biskupa [[Absalon (biskup duński)|Absalona]]. Prace nad kroniką zaczęły się w roku [[1185]], a ostatnia księga została ukończona prawdopodobnie po roku [[1222]].

 

''Gesta...'' opisują historię duńską (i momentami szerzej – nordycką) od około roku 600 p.n.e do późnego [[XII wiek]]u. Szesnaście ksiąg można podzielić na dwie części:

# księgi I do IX: dzieje staronordyckie. Księga IX kończy się wspomnieniem [[Gorm Stary|Gorma Starego]], pierwszego udokumentowanego [[władcy Danii]],

# księgi X do XVI: historia średniowieczna. Księga XVI kończy się na pierwszych latach panowania króla [[Kanut VI|Kanuta VI]].

 

[[Saxo Gramatyk]] pisząc ''Gesta...'' opierał się na pracach [[Adam z Bremy|Adama z Bremy]] i na [[kronika z Roskilde|kronice z Roskilde]]. Jednak w istocie ''Gesta...'' miały służyć jako przeciwwaga dla kronik [[Adam z Bremy|Adama]] piszącego z polecenia arcybiskupstwa [[Hamburg|hamburskiego]]. Duński kościół, zamawiając ''Gesta...'', na celu miał wzmocnienie niezależności Danii, a tym samym i duńskiego kościoła.

 

Po wiekach ''Gesta Danorum'' posłużyła za inspirację [[William Szekspir|Szekspirowi]] przy tworzeniu ''[[Hamlet]]a''. [[Legendarni władcy Danii według "Gesta Danorum"|Przedstawiony w kronice poczet prehistorycznych władców Danii]] jest jednym ze źródeł, na podstawie których można dziś pokusić się stworzenie [[Legendarni władcy Danii|listy legendarnych i półlegendarnych]] władców tego kraju.

 

Kontynuacja ''Gesta Danorum'' znajduje się w [[XIV wiek|czternastowiecznej]] kronice ''[[Chronica Jutensis]]''. Kronika ta zawiera również streszczenie (około jednej czwartej objętości oryginału) dzieła Saxo (→''[[Compendium Saxonis]]''). To właśnie z tego streszczenia pochodzi tytuł ''Gesta Danorum'' – Saxo sam nie nazwał tak swoich kronik.

 

Oryginał kroniki zaginął. Ocalały tylko cztery strony pergaminowe. Tekst łaciński po raz pierwszy ukazał się drukiem w roku 1514 staraniem Christierna Pedersena<ref name="GDr">{{cytuj książkę|autor=Saxo Grammaticus|autor link=Saxo Gramatyk|tytuł=Gesta Danorum|wydawca=Aschehoug|data=2007|język=da|isbn=978-87-11-22879-1|inni=[[Frederik Erhardt Winkel Horn|F. Winkel Horn]] (tłum. 1898).|tom=1|rozdział=[[Palle Lauring]] «Om Saxos krønike»}}</ref>. Następnie ukazał się szereg [[Tłumaczenie (przekład)|tłumaczeń]] kroniki na [[język duński]]. Autorami kolejnych tłumaczeń byli: [[Anders Sørensen Vedel]] (1575), [[Sejer Schousbølle]] (1752), [[Nikolai Frederik Severin Grundtvig]] (1818-22), [[Frederik Erhardt Winkel Horn]] (1898), [[Jørgen Olrik]] (1908-12) i [[Peter Zeeberg]] (2000)<ref>{{cytuj stronę|url=http://www.adl.dk/adl_pub/fportraet/cv/ShowFpItem.xsql?nnoc=&ff_id=21&p_fpkat_id=efterliv#g9|tytuł=Arkiv for dansk litteratur » Saxo » Forfatterportræt » Forfatterskabets efterliv|nazwisko=Zeeberg|imię=Peter|autor link=Peter Zeeberg|język=da|data dostępu=2011-08-21}}</ref>. W 1986 ukazała się też trzytomowa „kronika opowiedziana na nowo współczesnym językiem duńskim” autorstwa [[Mogens Boisen|Mogensa Boisena]] (bazowana na tłumaczeniu [[Frederik Erhardt Winkel Horn|F. Horna]])<ref name="SKG">{{cytuj książkę|autor=Saxo Grammaticus|autor link=Saxo Gramatyk|tytuł=Saxo's Danmarks Krønike. Danernes bedrifter fra den ældste tid og frem til omkring år 1200. En nudansk udgave af Danmarks første historiebog genfortalt af [[Mogens Boisen]]|wydawca=Peter Asschenfeldt's Bogklub|miejsce=Kopenhaga|data=1986|język=da|seria=Danmarks Riges Krønike|isbn=87-7365-587-2|inni=[[Frederik Erhardt Winkel Horn|F. Winkel Horn]] (tłum.). [[Mogens Boisen]] (opracowanie)}}</ref>.

 

{{Wikiźródła|tekst=nie|Czyny Duńczyków|polskie tłumaczenie ''Gesta Danorum''}}

* {{cytuj pismo|nazwisko=Kaszyński|imię=Stefan H.|nazwisko2=Krysztofiak|imię2=Maria|tytuł=Dzieje literatury duńskiej|czasopismo=Seria Filologia Skandynawska Nr 3|wydawca=Wydawnictwo Naukowe UAM|data=1985|issn=0208-7235|miejsce=Poznań}}

 

{{Przypisy}}

[[Kategoria:Średniowieczne kroniki]]