Rewolucja w Iraku (1958): Różnice pomiędzy wersjami

'''Rewolucja w Iraku''', rewolucja 14 lipca -– wojskowy [[zamach stanu]] w [[Irak]]u, w rezultacie którego obalone zostały rządy monarchii, oraz proces przekształceń politycznych, ekonomicznych i społecznych, jaki po nim nastąpił.

Tymczasowa konstytucja Iraku została ogłoszona dwa tygodnie po przewrocie wojskowym. Irak stał się republiką z [[islam]]em jako religią państwową,; został uznany za ''część narodu arabskiego''. Nie ustanowiono urzędu prezydenckiego, lecz zachowano kolektywne sprawowanie obowiązków głowy państwa przez Radę Suwerenności. Władza ustawodawcza i wykonawcza pozostały w kompetencji rady ministrów, z zastrzeżeniem zatwierdzania projektów ustaw przez Radę Suwerenności<ref name="jam90"/>. Wbrew deklaracjom rychłego powrotu do koszar i ustanowienia demokracji parlamentarnej<ref name="zd284"/>, wojskowi nie ogłosili ani terminu nowych wyborów parlamentarnych, ani uchwalenia stałej konstytucji. W rzeczywistości realna władza w państwie należała do przewodzących Wolnym Oficerom Kasima i Arifa, a z czasem znalazła się w rękach samego Kasima, który zaczął być określany jako Jedyny Przywódca<ref name="jam90"/>. Arif, niezgadzający się z wizją polityki zagranicznej lansowaną przez Kasima (określaną mianem ''niezależnego nacjonalizmu o lewicowym charakterze''<ref name="dz172"/>), został odsunięty od wszystkich stanowisk we wrześniu 1958, a następnie oskarżony o zdradę stanu<ref name="zd284"/>. W lutym 1959 rząd Kasima został zrekonstruowany<ref name="zd285">{{cytuj książkę |autor = Zdanowski J. | autor link = Jerzy Zdanowski| tytuł = Historia Bliskiego Wschodu w XX wieku| wydawca = Zakład Narodowy im. Ossolińskich| miejsce = Wrocław| rok = 2010| strony = 285-286| isbn = 9788304050396}}</ref>. Z ministerstw usunięto polityków aktywnych w czasach monarchii (chociaż byli oni wtedy w opozycji, a przewrót 14 lipca poparli); niektórzy z nich sami zrezygnowali ze stanowisk, nie chcąc zostać oskarżonymi o działanie przeciwko rządowi (spotkało to m.in. gen. al-Kilaniego)<ref name="zd286"/>. Na ich miejsce weszli działacze lewicowi<ref name="jam94"/>. Popierająca Arifa i program panarabskich Partia Baas oraz organizacje nacjonalistyczne od tej pory jawnie dążyły do obalenia rządu Kasima<ref name="jam94"/>. Doszło do polaryzacji życia politycznego między nacjonalistami arabskimi, skłaniającymi się ku [[naseryzm]]owi, a lewicą<ref name="jam94"/>.

Najważniejszą reformą społeczną przeprowadzoną po rewolucji irackiej była wdrażana od 1958 reforma rolna, która doprowadziła do likwidacji nierówności w stanie posiadania właścicieli wielkich majątków i ubogich chłopów (przed rewolucją 68% gruntów ornych byłabyło w rękach 2% właścicieli). Na północy kraju ziemię skupiali w swoich rękach kupcy i lichwiarze, skupujący grunta za niespłacone długi, na południu właścicielami ziemskimi byli przede wszystkim szejkowie plemienni. W Iraku nie występował przy tym głód ziemi porównywalny np. z sytuacją w Egipcie. Mimo to rząd Wolnych Oficerów wdrożył reformę rolną inspirowaną właśnie działaniami rządu [[Gamal Abdel Naser|Nasera]], postanawiając rozbić popierającą monarchię warstwę posiadaczy ziemskich<ref name="zd286"/>. Przebieg reformy był przy tym przedmiotem silnych kontrowersji w kołach rządowych. Radykalnie skrzydło Partii Baas oraz komuniści domagali się całkowitej nacjonalizacji rolnictwa i utworzenia [[sowchoz]]ów na wzór radziecki. Przeważyło jednak stanowisko, iż ziemia powinna zostać rozdzielona nowym prywatnym właścicielom<ref name="zd286"/>.