13 179
edycji
Stanisław Ignacy Witkiewicz: Różnice pomiędzy wersjami
link, drobne techniczne przy użyciu AWB
(drobne techniczne) |
(link, drobne techniczne przy użyciu AWB) |
||
|
| quote = Stanisław Ignacy Witkiewicz
}}
'''Stanisław Ignacy Witkiewicz''', [[pseudonim artystyczny|ps.]] '''Witkacy''' (ur. [[24 lutego]] [[1885]] w [[Warszawa|Warszawie]], zm. [[18 września]] [[1939]] w [[Jeziory (obwód rówieński)|Jeziorach]]) – polski [[malarstwo|malarz]], [[fotografia|fotografik]], [[literatura|pisarz]], [[film dramatyczny|dramat]]urg i [[filozofia|filozof]].
== Życiorys ==
=== Podróże i pobyt w Rosji ===
Lata po krakowskich studiach Stanisław Ignacy spędził w Zakopanem, malując i pisząc. Często podróżował do [[Lovran]]u w [[Chorwacja|Chorwacji]], gdzie z powodu choroby przeniósł się jego ojciec. 21 lutego 1914 popełniła [[samobójstwo]] narzeczona Witkiewicza, [[Jadwiga Janczewska]]. Jako że tragedia wydarzyła się bezpośrednio po kłótni narzeczonych, zarówno Stanisław Ignacy, jak i wiele osób z otoczenia obwiniało jego samego o przyczynienie się do samobójstwa Janczewskiej. Jako jeden z nielicznych pomoc zaoferował mu przyjaciel Bronisław Malinowski, proponując udział w wyprawie naukowej na [[Nowa Gwinea|Nową Gwineę]]. Witkiewicz miał uczestniczyć w niej w roli fotografa, dokumentującego kolejne etapy podróży. W czerwcu 1914 pojechał do [[Londyn]]u, gdzie miała się rozpocząć podróż, a następnie już z Malinowskim i kilkoma jego towarzyszami wypłynęli w kierunku [[Australia|Australii]] i Nowej Gwinei, z kilkudniowym pobytem na [[Cejlon]]ie.
[[Plik:Witkiewicz, autoportret, 1915-1917.jpg|mały|Stanisław Ignacy Witkiewicz, ''Autoportret wielokrotny w lustrach'',
Choć sama podróż, dająca możliwość obcowania z egzotyczną kulturą i przyrodą, była dla Witkacego interesująca, nie dała poprawy jego [[Zaburzenia depresyjne|depresyjnego]] stanu, wywołanego tragicznymi wydarzeniami. Po serii konfliktów z Malinowskim podjął decyzję o odłączeniu się od wyprawy i powrocie do Europy, gdzie w tym samym czasie rozpoczęły się walki [[I wojna światowa|I wojny światowej]]. Witkiewicz nie podzielał poglądów politycznych swojego ojca, zwolennika [[Józef Piłsudski|Piłsudskiego]], i uważał, że Polacy powinni w nowym konflikcie zbrojnym poprzeć [[Imperium Rosyjskie|Rosję]] i w ten sposób próbować wywalczyć niepodległość. Te poglądy, połączone z pesymistycznym obrazem własnego życia, były przyczyną jego kolejnej decyzji – o zaciągnięciu się do [[Armia Imperium Rosyjskiego|armii carskiej Rosji]]. Przybył do [[Petersburg]]a, gdzie dzięki staraniom mieszkających tam krewnych Witkiewiczów, nieco przestraszonych jego radykalną decyzją, udało mu się zaciągnąć do [[Lejb-Gwardyjski Pawłowski Pułk|Lejb-Gwardyjskiego Pułku Pawłowskiego]], elitarnej jednostki [[piechota|piechoty]].
Życiu Witkacego towarzyszyła atmosfera tajemnicy i skandalu, którą on sam wzmacniał, jednocześnie narzekając na brak poważnego odbioru swoich dzieł. Jego sposób życia był w pewnej mierze kontynuacją stylu [[Młoda Polska|młodopolskich]] [[Modernizm (sztuka)|modernistów]], dla których szokowanie "mieszczuchów" było zarówno rodzajem rozrywki, jak i sposobem wyróżnienia siebie jako artysty. Klimat ten sprzyjał powstawaniu legend wokół osoby Witkiewicza. Część z nich dotyczyła jego rzekomego [[Uzależnienie|uzależnienia]] od [[narkotyk]]ów. Pierwszych eksperymentów z "zakazanymi" substancjami Witkiewicz dokonywał w czasie pobytu w Rosji, gdzie odkrył ich stymulujący wpływ na wyobraźnię i powiększenie możliwości artystycznych pod wpływem narkotyków. Eksperymenty z substancjami takimi jak [[kokaina]], [[Jazgrza Williamsa|pejotl]] i syntetyczna [[meskalina]], [[Eter dietylowy|eter]] czy zwykły [[Etanol|alkohol]] kontynuował też i później, skrupulatnie notując na obrazach rodzaj użytej substancji. Eksperymentów tych dokonywał jednak pod kontrolą znajomych lekarzy, którzy niekiedy sami dostarczali mu narkotyków. Nie przyjmował żadnego z nich w sposób ciągły i nic nie wskazuje na to, że był od któregokolwiek (z wyjątkiem [[Tytoń (produkt)|tytoniu]]) uzależniony. {{fakt|data=2010-03}}.
Podobne legendy towarzyszą okolicznościom śmierci Witkiewicza. Jedyna osoba towarzysząca mu w ostatnich chwilach, jego partnerka Czesława Oknińska, w późniejszych latach często zmieniała szczegóły swoich wspomnień. Do zaistnienia alternatywnych teorii na temat śmierci Witkacego przyczyniły się też kontrowersje związane z jego nieudaną [[ekshumacja|ekshumacją]], w czasie której w wyniku pomyłki przewieziono do Polski szczątki przypadkowej osoby, a na cmentarzu w Jeziorach oznaczono tylko orientacyjnie miejsce pochówku. W roku 2008 w wywiadzie dla Gazety Wyborczej reżyser [[Jacek Koprowicz]] przedstawił własną hipotezę o upozorowanym samobójstwie Stanisława Ignacego Witkiewicza w Jeziorach<ref name="Koprowicz">{{cytuj pismo |nazwisko = Szczerba|imię = Jacek|autor link = |tytuł = Witkacy się nie zabił|url=http://wyborcza.pl/1,76842,5622181,Witkacy_sie_nie_zabil.html|czasopismo = [[Gazeta Wyborcza|Gazeta Wyborcza dodatek: Duży Format]]|wolumin = |wydanie = |strony = |data =2008-08-26 |wydawca = Agora|miejsce = Warszawa|issn = 0860-908X|doi = }}</ref>, będącą częścią scenariusza jego filmu [[Mistyfikacja (film 2009)|"Mistyfikacja"]]. Według tej teorii Witkiewicz sfingował swoje samobójstwo, po czym powrócił do Polski i ukrywał się z pomocą Oknińskiej, a zmarł w 1969 r. w [[Łódź|Łodzi]]. Według Koprowicza teorii sprzyja fakt, że Czesława Oknińska nie widziała ani momentu samobójstwa, ani zwłok artysty i wielokrotnie zmieniała zeznania, a zwłok do tej pory nie udało się zidentyfikować – zob. pogrzeb w Zakopanem w 1988 r. i ekshumacja z 1994 r.<ref>"...Przeprowadzone badania wykazują, że szczątki kostne, przywiezione w 1988 roku ze wsi Jeziory na Ukrainie należą do kobiety w wieku
W maju 1989 na cmentarz do Wielkich Jezior dotarł Włodzimierz Ziemlański
== Witkacy i jego dzieła w powojennej Polsce ==
* ''Pojęcia i twierdzenia implikowane przez pojęcie Istnienia'' [[1935]]
* ''Zagadnienie psychofizyczne'' – nieukończona; [[1938]], pierwodruk 1978
* ''Listy do Hansa Corneliusa''
'''Pisma różne'''
| |||