Betel (używka): Różnice pomiędzy wersjami

[wersja przejrzana][wersja nieprzejrzana]
Usunięta treść Dodana treść
m poprawa linków do przek., WP:SK, drobne redakcyjne, drobne redakcyjne
Drednot23 (dyskusja | edycje)
Nie podano opisu zmian
Linia 1:
{{Inne znaczenia|2=[[Betel]]}}
[[Plik:Piper betle leaf.jpg|thumb|150px|Liść betelu]]
'''Betel''' (lub ''pieprz żuwny'') – rodzaj znanej od starożytności [[używka|używki]] popularnej w krajach [[Daleki Wschód|Dalekiego Wschodu]] (głównie [[Malezja]], [[Madagaskar]], południowa [[Azja]]) oraz społeczności emigracyjnej w [[Afryce]], [[Europie]] i [[Ameryce Północnej]]. Składają się na nią liście [[Pieprz żuwny|pieprzu betelowego]], nasiona palmy [[areka|areki]], [[mleko wapienne]] lub pokruszone muszle małży oraz dodatki. Jego różnorodność i proporcje poszczególnych składników są dobierane i modyfikowane w zależności od kraju. Popularne dodatki to goździki, [[kardamon]], [[gałka muszkatołowa]], [[anyż]], [[kokos]], cukier, syropy, wyciągi z owoców, które dodaje się w celu poprawienia smaku[[smak]]u. W Indiach np. betel używany jest w połączeniu z tytoniem. Połączenie takie zwiększa jednak ryzyko wystąpienia problemów zdrowotnych jamy ustnej<ref> {{cytuj pismo|tytuł =Paan without tobacco: an independent risk factor for oral cancer|czasopismo =International Journal of Cancer|data =2000|autor=Merchant A, Husain SS, Hosain M, Fikree FF, Pitiphat W, Siddiqui AR, Hayder SJ, Haider SM, Ikram M, Chuang SK, Saeed SA.|wolumin = 86|wydanie = 1|strony = 128-31.|pmid =10728606}}</ref>. Betel używa obecnie ok. 10–20% ludzi naszego globu, co sprawia, że jest on czwartą najbardziej popularną używką na świecie za kofeiną, nikotyną i alkoholem<ref> {{cytuj pismo|tytuł =Epidemiology of Betel Quid Usage|czasopismo =Ann Acad Med Singapore |data =2004 |autor=Gupta P.C., Ray C.S.|wolumin = 33 (Suppl)|wydanie = 1|strony = 33-36}}</ref>.
 
Betel używany jest jak substancja tłumiąca [[głód]], pobudzająca [[apetyt]], zmniejszająca nudności oraz pomaga w leczeniu biegunki. Ma także działanie orzeźwiające, lekko [[afrodyzjak|podniecające]] i lecznicze – zabijając pasożyty i odkażając przewód pokarmowy<ref name="WIEM">[http://portalwiedzy.onet.pl/50646,,,,betel,haslo.html Betel] w encyklopedii internetowej WIEM</ref>. Ubocznym skutkiem zażywania betelu jest jednak barwienie zębów na czarno, a śliny na czerwono<ref name="WIEM"> </ref>.
 
Betel w medycynie wschodniej używany jest jako naturalna substancja wzmacniająca zęby i dziąsła. Jednak w wyniku regularnego i długotrwałego żucia może powodować wypadanie zębów i sztywnienie szczęki{{Fakt|data=2009-12}}. Długoletnie zażywanie betelu może zwiększać ryzyko zachorowalności na [[astma oskrzelowa|astmę]] i zwiększyć prawdopodobieństwo ataku serca{{Fakt|data=2009-12}}.