Łożyskowce: Różnice pomiędzy wersjami

[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
Usunięta treść Dodana treść
uzupełnienie, - {{źródła}} (w razie czego "ofaktować")
lit., drobne redakcyjne
Linia 18:
|commons =
}}
'''Łożyskowce''' (Placentalia) – [[takson]] klasyfikowany w randze [[gromada (biologia)|infragromady]] (czasem podgromady lub szczepu), obejmujący [[ssaki żyworodne]], u których występuje [[Łożysko (anatomia)|łożysko]]. NależąNależy do nich wszystkieok. współczesne95% gatunków współczesnych [[ssaki|ssaków]] (wszystkie z wyjątkiem [[stekowce|stekowców]] i [[torbacze|torbaczy]]).
 
=== Cechy charakterystyczne ===
Linia 24:
 
=== Ewolucja ===
Dokładny czas powstania łożyskowców nie jest znany. Zapis kopalny wskazuje na [[radiacja ewolucyjna|radiację]] tych ssaków po [[wymieranie kredowe|wymieraniu kredowym]], choć [[zegar molekularny|oszacowania molekularne]] sugerują, że pierwsze łożyskowce żyły jeszcze w kredzie{{r|Reis12}}. Analiza O'Leary i in. (2013) sugeruje jednak, że klad ten mógł wyewoluować dopiero po wymieraniu kredowym. Najstarszym znanym łożyskowcem jest według autorów ''[[Protungulatum|Protungulatum donnae]]'' z wczesnego [[paleocen]]u{{r|science13}} (do rodzaju ''Protungulatum'' mogą jednak należeć również kredowe skamieniałości{{r|Pcoombsi}}). Pierwsze łożyskowce mogły być stosunkowo dużymi i długowiecznymi ssakami – na podstawie analiz [[genomika|genomicznych]] oszacowano, że osiągały masę ponad 1 kg i żyliżyły ponad 25 lat{{r|mbe}}. Według O'Leary i in. [[ostatni wspólny przodek]] łożyskowców był jednak znacznie mniejszym zwierzęciem – ważył pomiędzy 6 a 245 g i był nadrzewnym owadożercą. Jądra samców znajdowały się w jamie brzusznej, samice miały łożysko z [[trofoblast]]em, dwurożną macicę i rodziły jedno nieowłosione młode o zamkniętych oczach{{r|science13}}.
 
=== Systematyka filogenetyczna ===
Linia 33:
**** Nadrząd: [[Pseudungulata]]
***** Rząd: [[Afrosoricida]]
***** Rząd: [[mrówniki]] (TubelidenataTubelidentata)
**** Nadrząd: [[Paenungulata]]
***** Rząd: [[góralki]] (Hyracoidea)
Linia 67:
***** Rząd: [[drapieżne]] (Carnivora)
***** Rząd: [[łuskowce]] (Pholidota)
***** Rząd: †[[pradrapieżnekreodonty]] (Creodonta)
***** Rząd: †[[Cimolesta]]
***** Rząd: †[[prakopytne]] (Condylarthra)
Linia 94:
** Nadrząd: [[kopytne]] (Ungulata)
*** Rząd: †[[prakopytne]] (Condylarthra)
*** Rząd: [[słupozębne]] (TubelidenataTubelidentata)
*** Rząd: [[walenie]] (Cetacea)
*** Rząd: [[góralki]] (Hyracoidea)
Linia 106:
<ref name=science13>{{Cytuj pismo |autor=Maureen O'Leary i in |tytuł=The placental mammal ancestor and the post-K-Pg radiation of placentals |czasopismo=Science |wolumin=339 |wydanie=6120 |strony=662–667 |rok=2013 |doi=10.1126/science.1229237 |język=en}}</ref>
<ref name=Reis12>{{Cytuj pismo |autor=Mario dos Reis, Jun Inoue, Masami Hasegawa, Robert J. Asher, Philip C. J. Donoghue, Yang Ziheng |tytuł=Phylogenomic datasets provide both precision and accuracy in estimating the timescale of placental mammal phylogeny |czasopismo=Proceedings of the Royal Society B |wolumin=279 |wydanie=1742 |strony=3491–3500 |rok=2012 |doi=10.1098/rspb.2012.0683 |język=en}}</ref>
<ref name=mbe>{{Cytuj pismo |autor=J. Romiguier, V. Ranwez, E.J.P. Douzery, N. Galtier |tytuł=Genomic evidence for large, long-lived ancestors to placental mammals |czasopismo=Molecular Biology and Evolution |wolumin=30 |wydanie=1 |strony=5–13 |rok=20122013 |doi=10.1093/molbev/mss211 |język=en}}</ref>
<ref name=Pcoombsi>{{Cytuj pismo |autor=J. David Archibald, Yue Zhang, Tony Harper, Richard L. Cifelli |tytuł=</em>Protungulatum<em>, confirmed Cretaceous occurrence of an otherwise Paleocene eutherian (placental?) mammal |czasopismo=Journal of Mammalian Evolution |wolumin=18 |wydanie=3 |strony=153–161 |rok=2011 |doi=10.1007/s10914-011-9162-1 |język=en}}</ref>
|stopień = ===