Wikipedia

Ochotnicza Rezerwa Milicji Obywatelskiej: Różnice pomiędzy wersjami

Przeglądaj historię interaktywnie
[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
← poprzednia edycjanastępna edycja →
Usunięta treść Dodana treść
WizualnieWikikod
drobne merytoryczne, drobne redakcyjne
usunięcie zbędnych linków do dat, WP:SK, drobne redakcyjne
Linia 1:
[[GrafikaPlik:Odznaka ORMO.jpg|thumb|200px|Odznaka ORMO noszona na kieszeni munduru.]]
'''Ochotnicza Rezerwa Milicji Obywatelskiej''' ('''ORMO''') – [[Organizacja paramilitarna|paramilitarna organizacja ochotnicza]] i społeczna wspierająca [[Milicja Obywatelska|MO]], powołana w [[1946]], a rozwiązana w [[1989]] przez Sejm.
 
Maksymalnie liczyła ok. 400 tysięcy ludzi, w większości rekrutowanych spośród członków [[Polska Zjednoczona Partia Robotnicza|PZPR]], ale również z dużym udziałem [[Zjednoczone Stronnictwo Ludowe|ZSL]], [[Stronnictwo Demokratyczne|SD]] i bezpartyjnych.
 
== 1946-1968 ==
Początkowo formalnie samodzielna, w istocie ORMO podporządkowana była [[Milicja Obywatelska|MO]]. Od marca [[1946]] terenowe jednostki ORMO wraz z oddziałami [[Ludowe Wojsko Polskie|LWP]], [[Korpus Bezpieczeństwa Wewnętrznego|KBW]], [[Wojska Ochrony Pogranicza|WOP]], [[Ministerstwo Bezpieczeństwa Publicznego|UB]] i [[Milicja Obywatelska|MO]] podporządkowane były wojewódzkim komisjom bezpieczeństwa, podległym [[Państwowa Komisja Bezpieczeństwa|Państwowej Komisji Bezpieczeństwa]].
 
Później była ściśle podporządkowana bezpośrednio aparatowi [[Polska Zjednoczona Partia Robotnicza|PZPR]].
W późnych latach 50. jej działalność osłabła – aż do roku [[1968]], kiedy to [[Polska Zjednoczona Partia Robotnicza|PZPR]] użyła tzw. „aktywu robotniczego” do pacyfikacji demonstracji studenckich w okresie [[Marzec 1968|marcowym]]; w dużej części ów „aktyw” składał się z pośpiesznie zmobilizowanych do tego zadania członków ORMO.
 
Po tych wydarzeniach część aparatu [[Polska Zjednoczona Partia Robotnicza|PZPR]] doszła do wniosku, że ORMO trzeba zalegalizować (ów „aktyw robotniczy” dokonał osławionych pacyfikacji najzupełniej nielegalnie, nie mając po temu najmniejszych uprawnień formalnych ani pretekstu, choćby w postaci właśnie legitymacji ORMO). Organizacji nadano szybko nowy statut; formalnie nie istniała ona od tej pory na szczeblu centralnym, dzieląc się na niezależne organizacje wojewódzkie, kierowane przez tzw. ''Społeczne Komitety'', powoływane w całości przez ''Komitety Wojewódzkie'' [[Polska Zjednoczona Partia Robotnicza|PZPR]]. Z reguły na czele SK ORMO stał ''sekretarz KW'' [[Polska Zjednoczona Partia Robotnicza|PZPR]], nadzorujący pracę organów sprawiedliwości i bezpieczeństwa; w niektórych województwach działalnością SK ORMO kierowali jednak wojewodowie lub ich zastępcy (statut tego nie rozstrzygał).
 
== Struktura 1969-1989 ==
Zarządzaniem bieżącą działalnością ORMO zajmowały się ''Sztaby Wojewódzkie'', powoływane formalnie przez Społeczne Komitety, faktycznie wyznaczane przez Wydziały Administracyjne KW PZPR. W ich skład wchodzili ''komendanci wojewódzcy'', ''szefowie sztabu'' (jako pierwsi zastępcy) i członkowie sztabu (niektórzy w randze zastępcy); w skład sztabów wchodził obowiązkowo oddelegowany specjalnie pracownik Wydziału Administracyjnego Komitetu Wojewódzkiego PZPR. Komendantami wojewódzkimi byli z reguły emerytowani oficerowie [[Milicja Obywatelska|MO]], wojska lub – dość często – Straży Pożarnej.
 
W strukturze wojewódzkiej organizacji ORMO (rozbitej jeszcze terytorialnie – formalnie według podziału administracyjnego Polski, faktycznie wedle struktury [[Polska Zjednoczona Partia Robotnicza|PZPR]]) można wyróżnić tzw. ''Oddziały Zwarte'' (OZ ORMO) i ''Brygady Ruchu Drogowego''; te dwie formacje, wydzielone ze struktury ''Jednostek Zakładowych'' (związanych z zakładami pracy) i ''Jednostek Terenowych'' (tworzonych w zasadzie dość dowolnie, w miarę znajdowania chętnych) -– występowały w zasadzie w całym kraju. W niektórych województwach istniały również inne wydzielone jednostki specjalistyczne (np. w Warszawie: ''Brygada Wodna'').
 
''Oddziały Zwarte'' współdziałały ściśle z [[Zmotoryzowane Odwody Milicji Obywatelskiej|ZOMO]], choć nie pozostawały tu w żadnym związku formalnym. Używano ich często do ochrony wielkich imprez publicznych (np. międzynarodowe mecze piłkarskie, festyny, manifestacje itp.). Ich członkowie pełnili też społeczną służbę patrolową, niekiedy samodzielnie, zazwyczaj wspólnie z funkcjonariuszami [[Milicja Obywatelska|MO]].
 
''Brygady Ruchu Drogowego'' powstały na bazie istniejącego od lat ruchu ''Społecznych Inspektorów Ruchu Drogowego'' (taką też nazwę nosili ich członkowie, w skrócie ''SIRD'') i zajmowały się nadzorowaniem ruchu drogowego; ich członkowie mieli dość duże uprawnienia, choć bez prawa nakładania mandatów. W składzie BRD było wielu przedstawicieli inteligencji, w tym sporo osób dość popularnych (piosenkarze, aktorzy, dziennikarze).
 
== Stan wojenny 1981-1983 ==
[[GrafikaPlik:HelmORMOwca.jpg|thumb|250px|Kask ORMO-wca z czasów stanu wojennego]]
Przy wprowadzaniu [[Stan wojenny w Polsce 1981-1983|stanu wojennego]] [[Polska Zjednoczona Partia Robotnicza|PZPR]] używała Oddziałów Zwartych ORMO z wielką ostrożnością i niechętnie: rekrutowały się one głównie spośród wielkoprzemysłowych robotników i stąd – nie bez podstaw – obawiano się w tym środowisku sympatii pro solidarnościowych. Kilkakrotnie jednak w dużych miastach OZ ORMO brały udział w tłumieniu demonstracji.
 
W okresie bezpośrednio poprzedzającym 13 grudnia, władze partyjne wskazywały na rzekome ataki na członków partii, „nie tylko na stanowiskach pracy, lecz także w miejscu zamieszkania”. W związku z tym głoszono w oficjalnej propagandzie stan zagrożenia dla bezpieczeństwa członków partii, wobec których miano stosować także „terror psychiczny”.
 
Upowszechniana atmosfera zagrożenia służyła w istocie dużo większym stopniu mobilizacji szeregów partyjnych niż obronie przed domniemanymi skrajnymi działaczami [[Niezależny Samorządny Związek Zawodowy „Solidarność”|„Solidarności”]].
 
Rzekome zagrożenie członków partii było jednym z pretekstów do powoływania tzw. „oddziałów samoobrony” partyjnej. Zakładano, że miały one służyć do ochrony instancji partyjnych, członków PZPR, oraz ich rodzin. Faktycznie jednak grupy te były przydatne głównie do wykonywania zadań „w zakresie działalności polityczno-propagandowej, zwalczania wrogiej dywersji i propagandy we wszelkich ich formach”. Grupy samoobrony partyjnej w Warszawie i woj. stołecznym były tworzone od końca pierwszej dekady grudnia 1981 r. Liczba ich członków w lutym 1982 r. sięgnęła 3200 osób (w kraju ok. 60 tys.). Członkowie tych grup choć byli ochotnikami to jednak oficjalnie byli zgłaszani przez egzekutywy i sekretarzy instancji partyjnych. Stanowili oni część członków partii najbardziej „ofiarną i doświadczoną” . Decyzją Komendanta Głównego Milicji Obywatelskiej z 3 lutego 1982 r., podjętą w porozumieniu z Wydziałem Organizacyjnym i Administracyjnym KC PZPR, wspomniane oddziały zostały przekształcone w jednostki specjalistyczne Ochotniczej Rezerwy Milicji Obywatelskiej pod nazwą ''Oddziały Polityczno-Obronne''. Rozwiązano je podobno wraz z zakończeniem Stanu Wojennego, jednak niektóre raporty wskazują na to, iż np. w [[Wielkopolska|Wielkopolsce]] działały do co najmniej 1988 roku.
 
Dotychczasowych członków oddziałów samoobrony nie chcących należeć do ORMO zalecano „utrzymać przy instancjach partyjnych, tworząc z nich grupy aktywu do wykorzystania w pracy partyjnej”. System organizacyjny oddziałów oparty był na strukturze wojskowej. Przy stołecznych komitetach dzielnicowych powstały bataliony, a w większych zakładach przemysłowych Warszawy i większych ośrodkach administracyjnych województwa przyjęty został podział na kompanie i plutony. Stworzony został również system alarmowy, powstały dowództwa poszczególnych szczebli. Funkcjonował także pion polityczny. Oddziały wykonywały działania wspierające siły porządkowe, a także nieznane bliżej – zadania specjalne, zlecone przez KW i dzielnicowe instancje partyjne. Można domniemywać, że podobnymi strukturami, choć zapewne w mniejszej skali, dysponowały pozostałe wojewódzkie instancje partyjne.
 
W drugiej połowie okresu stanu wojennego dokonano jeszcze jednej przebudowy ORMO, mającej na celu jej scentralizowanie i tworząc Komendę Główną; w tym czasie pełnię władzy nad organizacją usiłowała – dość bezskutecznie – odzyskać [[Milicja Obywatelska|MO]], organizacja jednak w sposób naturalny zamierała. Decyzja Sejmu o jej rozwiązaniu po prostu zatwierdziła stan faktyczny.
 
== Umundurowanie i wyposażenie ==
Członkowie ORMO mieli prawo do noszenia [[Mundur (strój) organizacyjny|mundurów]] dwojakiego rodzaju: wyjściowych lub umundurowania Oddziałów Zwartych.
 
Mundur wyjściowy był niemal wierną kopią umundurowania oficerskiego wojsk lotniczych (minimalna różnica w kroju kieszeni). [[Dystynkcja|Dystynkcje]] noszono na wypustkach kołnierza; nie były one związane ze stopniem (w ORMO nie istniały żadne stopnie ani rangi), lecz z pełnioną funkcją; podobne rozwiązanie istnieje do dziś w [[Ochotnicza Straż Pożarna|Ochotniczych Strażach Pożarnych]]. Przewodniczący wojewódzkiego Społecznego Komitetu nosił dystynkcje podobne do generała brygady (wężyk generalski i jedna gwiazdka w kolorze złotym); Komendant Wojewódzki podobne do pułkownika, Komendant Powiatowy i członkowie sztabu Wojewódzkiego – podpułkownika, itd.).
 
Mundur Oddziałów Zwartych przypominał dość wiernie umundurowanie polowe piechoty – z tym, że szyty był nie z tkaniny „[[moro (tkanina)|moro]]”, ale z gładkiej bawełny. Członkowie OZ nie nosili w ogóle żadnych dystynkcji.
 
Nakryciem głowy był w obu wypadkach błękitny [[beret]]. Członkowie OZ ORMO w czasie działań mogli używać specjalnych kasków (były to standardowe kaski motocyklowe odpowiednio pomalowane). Decyzją SK ORMO Oddziały Zwarte mogły być wyposażone (ale tylko doraźnie, do jednej akcji) w środki przymusu bezpośredniego (pałki, gaz). Członkom ORMO nie przysługiwało automatycznie pozwolenie na posiadanie broni palnej – musieli się o nie ubiegać na ogólnych zasadach.
 
Przynależność do ORMO nie pociągała za sobą żadnych stałych korzyści finansowych, choć w sporadycznych wypadkach Komendanci Wojewódzcy MO przyznawali za udane działania jednorazowe nagrody. Przez cały czas istnienia ORMO jej działacze starali się – bezskutecznie – o przyznanie zasłużonym członkom organizacji jakiegoś dodatku do rent czy emerytur.
 
== Zobacz też ==
* [[Zmotoryzowane Odwody Milicji Obywatelskiej|ZOMO]]
* [[Rezerwowe Oddziały Milicji Obywatelskiej|ROMO]]
* [[Nieetatowe Oddziały Milicji Obywatelskiej|NOMO]]
* [[Milicja Obywatelska (PRL)|Milicja Obywatelska]]
 
== Linki zewnętrzne ==
* [http://www.polskaludowa.com/dokumenty/milicja/instrukcja_ORMO.htm Instrukcja "Postępowanie„Postępowanie członków ORMO wykonujących zadania społeczne w ochronie porządku publicznego"publicznego”.]
* [http://www.kronikarp.pl/szukaj,10706,tag-692756,strona-1 rocznica powstania ORMO] w [[Polska_Kronika_FilmowaPolska Kronika Filmowa|PKF]] na stronie [http://www.kronikarp.pl/ KronikaRP]
* [http://www.kronikarp.pl/szukaj,19196,tag-692756,strona-1 ORMO na pochodzie 1-Majowym w 1949 r.] w [[Polska_Kronika_FilmowaPolska Kronika Filmowa|PKF]] na stronie [http://www.kronikarp.pl/ KronikaRP]
 
{{Urząd Bezpieczeństwa Publicznego}}
 
[[Kategoria:Ochotnicza Rezerwa Milicji Obywatelskiej|! ]]
[[Kategoria:Polskie organizacje paramilitarne]]
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/wiki/Ochotnicza_Rezerwa_Milicji_Obywatelskiej”