Wigilia św. Jana: Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja przejrzana] | [wersja nieprzejrzana] |
Usunięta treść Dodana treść
→Zobacz też: + |
drobne redakcyjne |
||
Linia 14:
}}
[[Plik:SktHansFaelledparkenCPH.jpg|thumb|Ognie Świętego Jana (''Sankthansnål'') w Fælledparken ([[Kopenhaga]])]]
'''Wigilia św. Jana''', ''Noc Świętojańska''<ref>„Dzień św. Jana Chrzciciela, zwłaszcza wieczór wigilijny i noc świętojańska, skrzyżowały się ze starożytnymi pogańskimi tradycjami letniego przesilenia słonecznego, z tradycjami najdłuższego dnia w ciągu roku.” w: Henryk Paszkiewicz. Polska i jej dorobek dziejowy w ciągu tysiąca lat istnienia: Zarys. cz. 1. Ziemia i człowiek. cz. 2. Historia.</ref> – [[święto]] obchodzone w nocy z [[23 czerwca|23]] na [[24 czerwca]] w wigilię [[Jan Chrzciciel|świętego Jana Chrzciciela]], będące próbą zasymilowania przez
.
W obrzędowości [[Prawosławie|prawosławnej]] jako ''Święto Iwana Kupały'' (ukr. ''Свято Івана Купала''; ros. ''Иван Купала'') obchodzone jest na Ukrainie, Białorusi i Rosji w dniu [[7 lipca]] i posiada wiele zapożyczeń z wcześniejszego, pogańskiego [[Noc Kupały|święta Kupały]]<ref>„na ziemi nowogródzko-wileńskiej, [[Białoruś|Białorusi]] i Ukrainie w kalendarzu wschodnim z [[6 lipca|6]] na [[7 lipca]] w: Włodzimierz Wilczyński. Leksykon kultury ukraińskiej. 2000. s. 168; „Na Rusi Kupała ma poświadczenie już z wieku XIII (jako ''kupalija'' – Litopis ipatiewski 1262) i XIV (jako l. mn. Kupały), potem występuje Kupała i Kupało. [[Aleksander Gieysztor]]. Mitologia Słowian. 1982.</ref><ref>„Na [[Podlasie|Podlasiu]] i [[Mazowsze|Mazowszu]] zwie się „kupalnocką”, a na Rusi „kupałą”.” w: Ilustrowana encyklopedja Trzaski, Everta i Michalskiego. 1928 zob. Sobótka; „Podlasie i Lubelskie, ale też Sieradzkie i Kaliskie z postaciami ''kupalonecka, kopernacka, kupałnocka''” w: Franciszek Sławski. Słownik etymologiczny języka polskiego: Zeszyt 4-5 str. 375.</ref>.
W krajach anglosaskich pod nazwą ''Midsummer'', w germańskich ''Mittsommerfest''.
W krajach anglosaskich pod nazwą ''Midsummer'', w germańskich ''Mittsommerfest''. W Polsce [[Kościół katolicki|Kościół]], nie mogąc wykorzenić z obyczajowości ludowej corocznych obchodów „pogańskiej” Sobótki<ref>„w Polsce południowej i na [[Śląsk]]u – sobótka” w: [[Aleksander Gieysztor]]. Mitologia Słowian. 1982; „Nazwa obrzędu – sobótka – kojarzonego przede wszystkim z wigilią św. Jana, ale obchodzonego też w wigilię św. Piotra i Pawła oraz [[Zielone Świątki|Zielonych Świątek]] według jednych pochodzi od dnia poprzedzającego święto, czyli soboty, według innych zaś od słowa sob oznaczającego coś odludnego i samotnego (sobótki odprawiane były w miejscach odosobnionych).” w: Obyczaje w Polsce: od średniowiecza do czasów współczesnych, tom 1. PWN. 2004 str. 69.</ref>, podjął próbę zasymilowania święta z obrzędowością chrześcijańską.▼
▲
== Początki zwyczaju ==
Święto i zwyczaj o podobnym charakterze istniały na terytorium historycznych [[Włochy|Włoch]] gdzie nazywane było ''Sobatiną'' na cześć bogini [[Pales]], w Panonii ''palilią''<ref>„Według Warrona i Owidiusza skakano przez płonące snopki siana w święto Palilia, ku czci bogini [[Pales]] obchodzone przez Rzymian na pamiątkę założenia Rzymu 20 kwietnia. Papież [[Sergiusz III]] na soborze konstantynopolskim zakazał tego obrzędu. Podobnie syn cesarza Leopolda, [[Józef I Habsburg|Józef I.]], zabronił go w roku 1711.” w: Literatura ludowa: Tom 11, 1967; „Na jej cześć 21 kwietnia obchodzono święto Parilia (lub Palilia). Składano wówczas w ofierze miód i mleko, przystrajano żłoby oraz rozpalano wielkie ogniska, między którymi przeprowadzano stada dla ich oczyszczenia, a pasterze przez te ogniska skakali” w: Zbigniew Pasek. Bogowie, demony, herosi: leksykon. 1996; „wyraz „palilia”, jak zwano w [[Panonia|Panonii]], za czasów rzymskich, ogniska, rozpalane na polu przez pasterzy, około których pląsali oni i skakali przez ogień” w: Przegląd historyczny: t. 6, 1908.</ref>. W kręgu kultury celtyckiej święta Beltane („powrót słońca”) i związanego z nim rytuału składania ofiar z [[Wickerman|Wierzbina]]<ref>[http://www.uniwlud.pl/?p=263 Wierzbin].</ref>. Corocznie w dniu 21 czerwca, przyjeżdżają do [[Stonehenge]] tłumne pielgrzymki, aby obserwować pierwszy promień wschodzącego słońca.
== Symbole ==
| |||