Sejm niemy: Różnice pomiędzy wersjami

[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
Usunięta treść Dodana treść
linki zewnętrzne, poprawa linków, drobne merytoryczne
m drobne redakcyjne
Linia 3:
August II Mocny dążył do ściślejszego powiązania Rzeczypospolitej Obojga Narodów i [[Elektorat Saksonii|Elektoratu Saksonii]], w której był dziedzicznym [[Elektorzy Rzeszy|elektorem]]. Polska była wówczas pod ogromnym wpływem [[Carstwo Rosyjskie|Carstwa Rosyjskiego]], a August II dążył do zmniejszenia jej ingerencji w sprawy Rzeczypospolitej. Po wprowadzeniu [[Armia saska|wojsk saskich]] na tereny Polski, część szlachty (wspierana przez Rosję{{fakt|data=2013-01}}) zareagowała zawiązaniem [[konfederacja tarnogrodzka|konfederacji tarnogrodzkiej]], czego skutkiem była wojna domowa.
 
Król, wraz ze szlachtą, w celu rozwiązania konfliktu, zwrócił się do cara Rosji, [[Piotr I Wielki|Piotra I]]. Skutkiem tego było wkroczenie wojsk rosyjskich na teren [[Wielkie Księstwo Litewskie|Wielkiego Księstwa Litewskiego]] oraz układ między królem a szlachtą zawarty [[3 listopada]] [[1716]] roku w Warszawie przy mediacji posła rosyjskiego [[Grzegorz Dołgoruki|Grzegorza Dołgorukiego]], zatwierdzony później na jednodniowym sejmie, zwanym później niemym.<ref>[http://www.wbc.poznan.pl/dlibra/doccontent?id=65263, ''Volumina legum'', T.6], s. 112 - 204.</ref>. Z powodu obaw przed jego zerwaniem nikomu oprócz przewodniczącego obradom marszałka [[Stanisław Ledóchowski|Stanisława Ledóchowskiego]] oraz odczytujących nowe uchwały posłów nie wolno było się odzywać.
 
Wbrew powtarzanym w historiografii poglądom, Piotr I nie był gwarantem traktatu warszawskiego, do czego nie dopuścili król i konfederaci<ref>''Historia dyplomacji polskiej, t. II 1572-1795'', Warszawa 1982, s. 369.</ref>. Natomiast [[17 lutego]] [[1720]] car zawarł w [[Poczdam]]ie układ z królem pruskim [[Fryderyk Wilhelm I Pruski|Fryderykiem Wilhelmem]], przewidujący wzajemną gwarancję dotychczasowego ustroju Rzeczypospolitej, w tym [[liberum veto]] i [[Wolna elekcja|wolnej elekcji]]. <ref>Władysław Konopczyński ''Dzieje Polski nowożytnej'' Warszawa 1996 s.530. Porozumienie to odnawiano kilkarotnie, m.in. 11 IV 1764 ([http://archive.org/details/liberumvetostudy00konouoft ''Liberum Veto''] s.411).</ref>. ''De facto'' Rzeczpospolita stała się [[protektorat]]em carskim<ref>"''Pośrednictwo, rzecz prosta, nie oznaczało gwarancji, niemniej stosunki po sejmie niemym ułożą się tak, iż bez zgody Rosji uchylenie przestarzałych przepisów 1717 r. okaże się niepodobieństwem.''" (''Dzieje Polski..."”, s. 526).</ref> (''de iure'' uchwalił to [[Sejm Repninowski]]), co widoczne było zwłaszcza w czasie elekcji [[1733]] kiedy wojska carskie narzuciły [[August III Sas|Augusta III]] oraz [[1764]], gdy w podobnym trybie objął tron [[Stanisław August Poniatowski]].
 
== Postanowienia sejmu niemego ==
* zmniejszenie władzy [[hetman]]ów
* wprowadzenie stałych podatków na zawodową armię<ref>"''Regulamin płacy, oparty przeważnie na pogłównym w Koronie i podymnym na Litwie, zmierzał do tego, aby zdjąć z głowy szlachty i rządu wszelką troskę o byt armii i raz na zawsze zapobiec związkom wojskowym'' [konfederacjom zawiązywanym przez żołnierzy domgającychdomagających się żołdu]; ''ta część organizmu finansowego Rzeczypospolitej, skonsolidowana, niezależna od decyzji króla, senatu i ministrów, funkcjonować miała automatycznie, dopóki jej nie zreformuje sejm walny. Przetrwa to ustawodawstwo finansowe na przekór krzyczącym wymogom groźnej militarystycznej epoki aż do czasów stanisławskich'' [1764], ''a ostoją jego trwałości będzie podpis mediatora, kniazia Dołhorukiego, położony u spodu.''" Tamże.</ref>
* ograniczenie władzy [[Senat (I Rzeczpospolita)|senatu]]
* ograniczenie uprawnień podatkowych [[Sejmiki ziemskie|sejmików]]
Linia 19:
* urzędnikom saskim odebrano prawo decydowania w sprawach polskich, a urzędnikom polskim w sprawach saskich
* obydwa państwa, tj. Rzeczpospolitą i Saksonię, miała łączyć tylko [[unia personalna]]
* na liczebność wojska przeznaczono 24 tys. porcji żołdu (18 tys. [[Korona Królestwa Polskiego|koronnego]] i 6 tys. litewskiego)<ref>Gaże oficerskie pochaniałypochłaniały połowę porcji, stąd armia liczyła najwyżej 12 tysięcy (''Dzieje Polski...''
''loc.cit.'').</ref>
* pozostawienie podziału wojska na autorament narodowy ([[husaria]], [[Pancerni (I Rzeczpospolita)|pancerni]], [[Lekka jazda (I Rzeczpospolita)|jazda lekka]]) i cudzoziemski ([[dragoni]]a, [[piechota]], [[artyleria]])
* ustalenie liczby chorągwi [[Autorament|autoramentu narodowego]] na 93 (16 husarskich i 77 pancernych)<ref>Mariusz Machynia, Czesław Srzednicki, Wojsko koronne. Sztaby i kawaleria, Kraków 2002, s. 48.</ref>
Linia 27:
 
== Próba wyzwolenia spod obcej kurateli ==
[[5 stycznia]] [[1719]] podpisano w [[Wiedeń|Wiedniu]] sojusz cesarza [[Karol VI Habsburg|Karola VI]], [[Jerzy I Hanowerski|Jerzego I]] i Augusta II Mocnego wymierzony przeciw Rosji, pozostawiając ten układ w zawieszeniu (''in suspenso manere'') aż do formalnego potwierdzenia przez Sejm Rzeczpospolitej.Rzeczypospolitej<ref>S.Askenazy [http://archive.org/details/dwastulecia18i1902askeuoft ''Dwa stulecia'' t.2] Warszawa 1910 s.13n.</ref>. Wobec zerwana kolejnych Sejmów (30 grudnia 1719 - 22 lutego 1720) i (30 września - 11 listopada 1720) sprawa została zaprzepaszczona.<ref>[[Kazimierz Jarochowski]], ''Próba emancypacyjna polityki Augustowej i intryga Posadowskiego, rezydenta pruskiego w Warszawie'', w : [http://www.sbc.org.pl/dlibra/doccontent?id=9488 ''Nowe opowiadania i studia historyczne''], Warszawa 1882, s. 317 - 376. Urszula Kosińska, ''Sejm 1719-1720 a sprawa ratyfikacji traktatu wiedeńskiego'', Warszawa 2003, ISBN 83-89100-25-8.</ref>.
 
== Zobacz też ==
* [[Historiahistoria Polski 1697-1763]]
 
{{Przypisy}}