Miłość platoniczna: Różnice pomiędzy wersjami

[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
Usunięta treść Dodana treść
→‎Miłość u Platona: drobne redakcyjne
drobne redakcyjne
Linia 18:
 
=== Rozwój koncepcji ===
W późnej starożytności, Platońska koncepcja miłości była rozwijana przez [[neoplatonizm|neoplatoników]]: [[Plotyn]]a, [[Proklos]]a. Wpłynęła także na niektórych pisarzy [[patrystyka|patrystycznych]]. U [[Augustyn z Hippony|św. Augustyna]] kolejnymi, coraz wyższymi formami miłości są miłość erotyczna, miłość bliźniego i miłość do Boga. W pismach [[Ojcowie Kościoła|Ojców Kościoła]], z doktryny Platona pozostało już niewiele i stapia się ona z chrześcijaństwem.
 
[[Filozofia średniowieczna|Średniowiecznym filozofom]] Platon był bezpośrednio nieznany. Ponowne odkrycie pism Platona w późnym średniowieczu, a także zainteresowanie starożytnymi tekstami w [[renesans]]ie, ożywiły kontrowersję na temat możliwości pogodzenia myśli Platona z chrześcijaństwem.
 
=== Renesansowe spory ===
Odnowienie zainteresowania antykiem pod koniec średniowiecza, a także ponowna recepcja pism Platona na Zachodzie, zwróciły uwagę filozofów na jego koncepcję miłości. Wyraźne wpływy platońskie są zauważane w ''[[Sonety do Laury|Sonetach do Laury]]'' [[Francesco Petrarca|Petrarki]]<ref>{{cytuj pismo|imię=Robert Valentine|nazwisko=Merrill|tytuł=Platonism in Petrarch's "Canzoniere"|czasopismo=Modern Philology|numer=27(2)|rok=1929|strony=161-174}}</ref>. Do powstania koncepcji ''miłości platonicznej'' najwięcej przyczynił się jednak [[humanizm renesansowy|renesansowy humanista]] [[Marsilio Ficino]].
 
Jawna pochwała homoseksualizmu u Platona, i istotna rola jaką odgrywał on w jego koncepcji [[miłość|miłości]], były istotną przeszkodą w [[platonizm renesansowy|renesansowej recepcji platonizmu]]. Rozważania na temat miłości u Platona były bardzo ważne dla [[Marsilio Ficino|Marsilio Ficina]], a co za tym idzie stanowiły istotny temat dyskusji w kierowanej przez niego [[Akademia Florencka|Akademii Florenckiej]]. Innymi filozofami, którzy rozważali ten temat byli [[Bessarion]] i [[Pietro Bembo]], czy [[filozofia żydowska|żydowski filozof]] [[Abrabanel]]{{Odn|Casini|2012}}.
 
Stopniowo dokonano reinterpretacji Platońskiej koncepcji miłości, tak, by była zgodna z chrześcijańskim przesłaniem i renesansową moralnością. Bessarion porównywał Platońskie dialogi z Biblią, starając się znaleźć elementy styczne, i porównując Platońską miłość do chrześcijańskiej koncepcji miłości. Piotr Bembo odniósł Platońską koncepcję miłości również do miłości [[heteroseksualizm|heteroseksualnej]]. Podobnie jak u Platona, miłość taka łączyła w sobie elementy cielesne i duchowe. Z kolei Ficino oddzielił wyraźnie aspekt cielesny i duchowy. Podkreślał, że to właśnie duchowy aspekt miłości jest istotniejszy w dziełach Platona, a tym samym miłość między mężczyznami nie musi oznaczać homoseksualizmu. Platońskie motywy rozpowszechniły się również w niefilozoficznych dziełach na temat miłości, czego najlepszym przykładem jest ''[[Dworzanin (utwór)|Dworzanin]]'' [[Baldassare Castiglione|Castiglioniego]](1528). Również tutaj miłość ma charakter duchowy i łączy się z elementami religijnymi{{Odn|Casini|2012}}.
 
[[Plik:A Map of Womans Heart.jpg|thumb|170px|Mapa kobiecego serca (lata 30-te XIX w.wieku). Obszar uczucia platonicznego umieszczono blisko centrum]]
=== Upowszechnienie ===
W późniejszym okresie platonizm pogodzony z chrześcijaństwem uległ upowszechnieniu. Interpretacja Ficina została przyjęta m.in. przez [[platonicy z Cambridge|platoników z Cambridge]] w XVII w. [[Anthony Ashley-Cooper|Schaftesbury]], inspirując się platonikami z Cambridge, rozwinął swoją koncepcję miłości jako dążenia do [[piękno|piękna]]. Miłość platoniczna ulega w ten sposób [[sekularyzacja|zeświecczeniu]] i zaczęła oznaczać miłość wzniosłą, nakierowaną na wyższe [[wartości]] i nie mającą charakteru cielesnego.
 
== Miłość platoniczna w literaturze ==
Obok dzieł Petrarki i Castiglioniego, miłość platońska stanowiła ważny [[motyw (literatura)|motyw literacki]] w dziełach wielu twórców. Motyw platonicznej miłości, jako miłości czystej, wzniosłej i niezmysłowej, można odnaleźć m.in. u takich twórców jak: [[Maurice Scève]] (np. ''[[Delia, przedmiot najwyższej cnoty]]''), [[Honoré d’Urfé]], [[Madeleine de Scudéry]], [[François Fénelon]], [[Małgorzata z Nawarry]], autorówautorzy z kręgu [[Plejada (literatura francuska)|Plejady]]<ref>{{cytuj książkę|imię= Vanessa |nazwisko=Kayling|tytuł=Die Rezeption und Modifikation des platonischen Erosbegriffs in der französischen Literatur des 16. und 17. Jahrhunderts unter besonderer Berücksichtigung der antiken und italienischen Tradition|miejsce=Bonn|rok=2010}} lub [http://archiv.ub.uni-marburg.de/diss/z2009/0500/pdf/dvk.pdf doktorat], na podstawie którego powstała ta praca.</ref>, [[William Davenant]]<ref>{{cytuj książkę |autor r=Marcus Nevitt|rozdział=Davenant, William|inni=Garrett A. Sullivan et al. (eds.)|tytuł=The Encyclopedia of English Renaissance Literature|wydawca=Wiley-Blackwell|miejsce= |rok= 2012|strony=249-253|isbn =}}</ref> czy [[Friedrich Hölderlin]].
 
{{przypisy}}