Sekta: Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja przejrzana] | [wersja przejrzana] |
Usunięta treść Dodana treść
ort., drobne techniczne |
|||
Linia 13:
Pierwszymi [[socjologia|socjologami]], którzy zdefiniowali sekty w opozycji do Kościoła, byli [[Niemcy|niemiecki]] [[religioznawstwo|religioznawca]] [[Max Weber]] i [[Protestantyzm|protestancki]] [[teologia|teolog]] [[Ernst Troeltsch]]. Weber uważał, iż Kościół uznaje się za dysponenta i "administratora wiecznych darów zbawczych", natomiast sekta jest wspólnotą rezygnującą z [[uniwersalizm]]u i dobrowolnym stowarzyszeniem osób religijnie kwalifikowanych. Jego zdaniem, sekta bardziej ceni sobie uzależnienie emocjonalne niż intelektualne. Z kolei Troeltsch uważał, iż sekta [[kontestacja|kontestuje]], w przeciwieństwie do Kościoła, określony porządek społeczny i realizuje własne ideały religijne i [[etyka|etyczne]], a drogą do doskonalenia się nie są [[sakrament]]y, ale osobiste doświadczenia<ref name="Religie świata. Encyklopedia PWN">{{cytuj książkę|tytuł=Encyklopedia Religii PWN|wydawca=Państwowe Wydawnictwo Naukowe|miejsce=Warszawa|rok=2006|isbn = 83-01-14645-1|strony = 720-721}}</ref>. Troeltsch stwierdza ponadto, że sekty to odróżniające się od oficjalnego Kościoła grupy, które zachowują określone elementy idei chrześcijańskiej, kultywują je w oderwaniu od innych, czyniąc to jednak w taki sposób, że w konsekwencji przeciwstawiają się doktrynie Kościoła i wyłamują się ze wspólnoty, którą on stanowi{{r|Opis sekt i nowych ruchów religijnych}}.
=== Charakterystyka socjologiczna pojęcia
Zdaniem socjolog E. Baker, sekty odróżnia od Kościoła to, iż hierarchia kościelna jest wynikiem długiego procesu [[instytucjonalizacja|instytucjonalizacji]], gdy w sektach wytwarza się ona dzięki silnej [[charyzma|charyzmie]] przywódcy sekty, często założyciela. Najczęściej struktura hierarchiczna w sektach jest płaska, ze względu na stosunkowo małą liczebność członków<ref>Barker, E. ''New Religious Movements: A Practical Introduction'' (1990), Bernan Press, Londyn, s.124</ref>. Baker twierdzi ponadto, iż sekty odrzucają zasady [[moralność|moralne]] społeczeństwa, w którym się ukształtowały, podczas gdy Kościół adaptuje je do własnych zasad. Dodatkowo w sektach krytykowana jest hierarchia kościelna, podobnie jak bogactwo, któremu przeciwstawia ascetyczny styl bycia. Zdaniem Baker asceza i wyzbycie się bogactwa jest jedną z najczęstszych zasad, które muszą być zaakceptowane przez członków sekty<ref>Barker, E. ''New Religious Movements: A Practical Introduction'' (1990), Bernan Press, Londyn, s.125</ref>.
Socjolog G.M. Vernon zaakcentował opozycyjność sekt, rygoryzm i [[fundamentalizm]], jako cechy charakterystyczne, oraz odrzucanie każdej obcej doktryny religijnej jako z założenia błędnej. Inni socjologowie R.E. Park i E.W. Burges stwierdzili, iż sekty są organizacjami religijnymi będącymi w stanie permanentnej
=== Pojęcie
{{Osobny artykuł|Nowe ruchy religijne}}
Współczesna socjologia nie określiła jednoznacznych kryteriów klasyfikacji sekt. Obecnie, z powodu potocznego pejoratywnego znaczenia tego terminu (głównie na skutek działalności sekt destrukcyjnych i terrorystycznych), bardzo rzadko jest ono używane w znaczeniu [[etymologia|etymologicznym]]. W celu uwolnienia np. nowo powstających grup religijnych (pozostających poza tradycyjnymi i współcześnie dominującymi wyznaniami) od tego wartościującego negatywnie sformułowania, socjologia stworzyła m.in. pojęcie
== Sekty w badaniach psychologii ==
[[Psychologia|Psychologowie]] w licznych publikacjach dotyczących działalności wybranych sekt (określanych zamiennie takimi określeniami jak
== Sekty niewyznaniowe ==
Linia 34:
== Recepcja sekt w chrześcijaństwie ==
Termin sekta w ujęciu [[Teologia|teologicznym]] dotyczy grupy wyznaniowej, która oddzieliła się od macierzystej organizacji kościelnej dla zaznaczenia swojej odrębności w kwestiach doktryny, [[Liturgia|liturgii]] i organizacji wspólnoty religijnej, tworząc nową wspólnotę wyznaniową, wysoce ekskluzywną. Najczęściej wśród wyznawców tradycyjnego kościoła termin
=== Kościół katolicki ===
Genezę współczesnego znaczenia pojęcia ''sekta'' Kościół katolicki wywodzi od nauk apostoła [[Paweł z Tarsu|Pawła]], który używał [[język grecki|greckiego]] terminu ''αιρεσις'' (''szkoła, partia, kierunek''). Jego zdaniem kto przyłączał się do jakiegokolwiek ''αιρεσις'', odłączał się od Ciała Chrystusowego (Kościoła)<ref>K.Keinath, Sekte II Neutestamentlichte Grundformen, w: Lexikon fūr Theologie und Kirche, Freiburg 1964, Bd. IX, kol. 613</ref>.
Zdaniem [[apologetyka|apologetów]] [[Kościół katolicki|Kościoła katolickiego]], powstałe na bazie [[chrześcijaństwo|chrześcijaństwa]] sekty, charakteryzują się następującymi cechami<ref name="Opis sekt i nowych ruchów religijnych">{{cytuj stronę|imię=Bogdan|nazwisko=Ferdek|url=http://www.apologetyka.katolik.pl/inne-polemiki/sekty/90/354-i-opis-sekt-i-nowych-ruchow-religijnych|tytuł=Opis sekt i nowych ruchów religijnych|praca=Katolicki Serwis Apologetyczny|data=24 października 2004|data dostępu=9 listopada 2011}}</ref>:
Linia 47:
* orientacja [[Eschatologia chrześcijańska|eschatologiczna]], znamionująca prawie wszystkie sekty
W oficjalnych dokumentach Kościoła [[Watykan|Stolica Apostolska]] w wydanym w 1986 raporcie
W ''Kodeksie Prawa Kanonicznego'' (Kan. 751<ref>[http://www.archidiecezja.lodz.pl/czytelni/prawo/k3wst.html Kodeks Prawa Kanonicznego - Kan. 751]</ref>) kościoła katolickiego funkcjonuje terminologia, która jest używana w odniesieniu do zagadnienia odstępstwa od jego doktryn i dogmatów:
Linia 54:
* [[schizma]] – odmowa uznania zwierzchnictwa [[Papież|Biskupa Rzymskiego]] lub utrzymywania wspólnoty z członkami Kościoła, uznającymi to zwierzchnictwo
Według definicji opracowanej przez jeden z polskich katolickich [[ruch antykultowy|ruchów antykultowych]] – Centrum Przeciwdziałania Psychomanipulacji w Lublinie – sekta destrukcyjna to grupa, w której zachodzi jednocześnie wysoki poziom totalności (kontroli życia członków) i manipulacji<ref>[http://www.psychomanipulacja.pl/baza/psychomanipulacja/model-manipulacja-totalnosc.htm Centrum Przeciwdziałania Manipulacji:
=== Kościół prawosławny ===
Linia 66:
=== Protestantyzm ===
Protestanccy komentatorzy na ogół zauważają, że słowo [[język grecki|greckie]]
[[Ernst Troeltsch]] był zdania, że z socjologicznego punktu widzenia istnieją tylko dwa trwałe warianty kościelnego ustroju: kościół i sekta. Do wniosku tego doszedł analizując całą historię chrześcijaństwa. Przynależność do sekty wynika ze świadomej decyzji przystąpienia, sektę cechują bezpośrednie kontakty jej członków, droga do doskonalenia w większym stopniu prowadzi przez osobiste doświadczenia niż sakramenty, silna tendencja do przeciwstawiania się światu, wrogi stosunek do pozareligijnych wartości kulturowych, ascetyczne podejście do większości atrakcji
Zdaniem protestanckich religiologów i socjologów, zwłaszcza anglosaskich, sektę znamionuje antypatriotyczna postawa, wrogi stosunek do państwa, zabrania składania przysięgi, udziału w wyborach, służby wojskowej, itp. [[Helmut Richard Niebuhr|Niebuhr]], protestancki teolog i religiolog, moralny autorytet Ameryki, w miejsce tradycyjnego podziału sekta - kościół, zaproponował trójpodział: sekta, [[Wyznanie|denominacja]], kościół. Podział ten bazuje na obserwacji amerykańskiej rzeczywistości religijnej. W 1929 roku Niebuhr zauważył, że kościoły ewangelikalne nie spełniają już dłużej kryteriów sekty, jakkolwiek w niektórych punktach nie spełniają jeszcze kryteriów kościoła. Denominację cechuje sformalizowany rytuał, aby pełnić funkcje religijne trzeba mieć przygotowanie zawodowe, tolerancja wobec innych wyznań i chęć współpracy z nimi, przestaje przypisywać sobie jedynozbawczość, popiera patriotyzm. Sekta natomiast zawsze zachowuje agresywny charakter<ref>{{Cytuj książkę | autor = Helmut Richard Niebuhr | tytuł = The Social Sources of Denominationalism | miejsce = New York | rok = 1963 | strony = 19-20}}</ref>. Zdaniem Bryana Ronalda Wilsona sekta staje się denominacją w chwili odrzucenia wrogiej postawy względem instytucji państwa. Zazwyczaj dzieje się to w drugiej generacji, jednak nie zawsze<ref>B. R. Wilson, ''Religious Sects'', London 1971; cyt. za: Romuald Łukaszyk, ''Denominacja'', EK, t. 4, kol. 1173. </ref>.
Linia 85:
* Przedłużenie czasu, w jakim [[Ministerstwo Spraw Wewnętrznych i Administracji|Minister Spraw Wewnętrznych i Administracji]] musi rozpatrzyć wniosek o zarejestrowanie, do jednego miesiąca. W tym okresie minister może zażądać wyjaśnień odnoszących się do treści wniosku lub zwrócić się do odpowiednich organów państwowych (policja) o sprawdzenie prawdziwości podawanych informacji.
* [[Ministerstwo Spraw Wewnętrznych i Administracji|MSW]] lub [[prokurator]] mogą zwrócić się do Sądu Wojewódzkiego o weryfikację, czy działalność danego związku wyznaniowego jest zgodna z polskim prawem. Dotyczy to także związków już zarejestrowanych. Negatywna decyzja sądu oznacza wykreślenie z rejestru.
* Do punktu stwierdzającego, że działalność związku wyznaniowego nie może naruszać bezpieczeństwa publicznego, praw i wolności innych osób oraz moralności publicznej, dodano także zapis, że nie może naruszać władzy rodzicielskiej (zapis ten wywołał zarzuty wśród krytyków, iż jest w istocie
* Za wypełnianie funkcji religijnych nie uznaje się oddziaływania poprzez badania i eksperymenty [[psychologia|psychologiczne]].
* Restrykcje w postaci braku zwolnienia od cła wyrobów [[akcyza|akcyzowych]] i samochodów, które zarejestrowane związki wyznaniowe mogły sprowadzać bez opłat celnych.
=== Społeczny odbiór sekt ===
Według badań opinii publicznej, przeprowadzonych przez [[TNS Polska S.A.|OBOP]]<ref name="Sekty w Polsce">{{cytuj książkę|tytuł=Sekty w Polsce|wydawca=[[TNS Polska S.A.|Ośrodek Badania Opinii Publicznej]]|url=|miejsce=Warszawa|rok=1999}}</ref><ref>Procenty w przeprowadzonym badaniu opinii społecznej OBOP nie sumują się do 100%, ponieważ respondenci mogli wymienić więcej niż jedną odpowiedź</ref> w 1999 roku, Polacy negatywnie wypowiadali się o sektach. Ponad połowa Polaków uważała, iż sekty mogą stanowić zagrożenie dla bezpieczeństwa państwa, pogląd ten wyrażało 60 procent respondentów. 83 procent społeczeństwa opowiadało się za zakazem działalności sekt, które łamią prawo, 64 procent było za zakazem działalności wszelkich sekt, 76 procent badanych obawiało się, że wyznawcy sekt mogą spowodować w Polsce coś złego. Jednocześnie większość społeczeństwa wykazywało [[tolerancja religijna|tolerancję religijną]] – 92 procent badanych uważało, iż każdy powinien wyznawać taką religię jaką chce, 78 procent uważało, iż
Zdecydowana większość badanych uważała wówczas – z sugerowanych grup – za sekty ugrupowania [[satanizm|satanistyczne]], pogląd ten wyrażało 94 procent badanych. 28 procent uznawało za sektę [[Międzynarodowe Towarzystwo Świadomości Kryszny]], a 19 procent było zdania, iż za sektę należy uważać [[Świadkowie Jehowy|
Za najczęstszą przyczynę wstępowania do sekt, Polacy uważali w 1999 roku, działalność przywódców tych ugrupowań religijnych, którzy wykorzystują ludzkie słabości do [[manipulacja (psychologia)|manipulowania]] i podporządkowania sobie innych – opinię tę wyrażało wówczas 90% społeczeństwa. Ponad 80% badanych było zdania, że motywem wstępowania do sekt bywa też chęć doznania nowych wrażeń i przygód. Wśród innych przyczyn wymieniano również często [[Deprywacja (antropologia)|deprywacja]] psychiczna potencjalnych członków sekt – większość respondentów twierdziło bowiem, że członkami sekt zostają osoby słabe, zagubione, poszukujące zewnętrznego oparcia (82% badanych) oraz osoby poszukujące sensu życia którego nie mogły odnaleźć w tradycyjnych Kościołach (73% badanych){{r|Sekty w Polsce}}.
Linia 101:
=== Raport o niektórych zjawiskach związanych z działalnością sekt ===
Według raportu [[Ministerstwo Spraw Wewnętrznych i Administracji|Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i Administracji]] [[Rzeczpospolita Polska|RP]]: „''
: ''zbiór ludzi o charakterze [[Totalitaryzm|totalitarnym]], naruszający podstawowe [[prawa człowieka]] lub zasady współżycia społecznego, która poprzez stosowanie technik psychologicznych i socjologicznych, wykorzystanie fizyczne, psychiczne lub materialne powoduje uzależnienie osoby od tej grupy lub jej przywódcy, a jej wpływ na jednostkę, rodzinę lub społeczeństwo ma charakter destrukcyjny''.
| |||