Kościół Ewangelicki Augsburskiego i Helweckiego Wyznania w Małopolsce: Różnice pomiędzy wersjami

[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
Usunięta treść Dodana treść
D T G (dyskusja | edycje)
m ± 2 kategorii za pomocą HotCat
m drobne redakcyjne
Linia 63:
|www =
}}
'''Kościół Ewangelicki Augsburskiego i Helweckiego Wyznania w Małopolsce''' ([[język niemiecki|niem.]] ''Evangelische Kirche Augsburgischen und Helvetischen Bekenntnisses in Kleinpolen'', w skrócie ''Evangelische Kirche A. und H. B. in Kleinpolen'') – dawny samodzielny Kościół protestancki funkcjonujący w [[II Rzeczpospolita|II RzeczpospolitejRzeczypospolitej]] działający na terenie czterech województw: [[Województwo krakowskie (II Rzeczpospolita)|krakowskiego]], [[Województwo lwowskie|lwowskiego]], [[Województwo tarnopolskie|tarnopolskiego]] i [[Województwo stanisławowskie|stanisławowskiego]].
 
== Historia ==
{{Zobacz też|Superintendentura Galicji i Bukowiny}}
 
Po upadku [[Austro-Węgry|Austro-Węgier]] i odzyskaniu przez Polskę niepodległości zbory superintendentury galicyjsko-bukowińskiej zostały odcięte od władz kościelnych w [[Wiedeń|Wiedniu]]. Ewangelicy dawnej Galicji mieli do wyboru przystąpić do warszawskiego [[konsystorz]]a [[Kościół Ewangelicko-Augsburski w RP|Kościoła Ewangelicko-Augsburskiego w RP]] (tak jak zrobiły to zbory na [[Śląsk Cieszyński|Śląsku Cieszyńskim]]) lub do [[EwangelickiKościoły Kościół Unijnyewangelicko-unijne|Ewangelickiego Kościoła Unijnego w Poznaniu]] (co zalecały władze kościelne w Wiedniu). W 1920 zapadła jednak decyzja o samodzielnym funkcjonowaniu<ref name="metryki" />. Nowy Kościół został uznany przez władze Rzeczypospolitej poprzez respektowanie ustawy austriackiej z 1891 r. Na czele Kościoła stanął dotychczasowy [[superintendent]] [[Hermann Fritsche]] rezydujący w [[Biała Krakowska|Białej Krakowskiej]]. W 1924 zastąpił go ks. [[Theodor Zöckler]] urzędujący w [[Iwano-Frankiwsk|Stanisławowie]] (do 1939). W 1925 Kościół zrzeszał ok. 31,5 wiernych, w większości luteran i ok. 4 tysiące ewangelików helweckich. Początkowo istniał podział na trzy a później na cztery senioraty. Pod koniec lat 30. XX wieku funkcjonowały 24 zbory:
 
; Seniorat zachodni (7 zborów): [[Parafia Ewangelicko-Augsburska Nowy Sącz-Stadło|Nowy Sącz]], [[Parafia Ewangelicko-Augsburska w Białej|Biała]], [[Parafia Ewangelicko-Augsburska w Krakowie|Kraków]], Czermin (Hochenbach), Raniżów (Renischau), [[Parafia Ewangelicko-Augsburska Nowy Sącz-Stadło|Stadło]], Nowy Gawłów;
; Seniorat środkowy/średni (8 zborów): Hartfeld, Ternopilja (Dornfeld), Bandrów, Jarosław, Józefów, Lwów, Unterwalden, Podlesie (Reichau);
; Seniorat wschodni (6 zborów): Gelsendorf, Brygidyn (Brigidau), Stryj, Ugartsthal, Zaleszczyki, Stanisławów;
; Seniorat helwecki: Korosnica (Josefsberg), Kołomyja, Wola Zarczycka (Königsberg);.
 
Kres funkcjonowania Kościoła wyznaczył wybuch [[II wojna światowa|II wojny światowej]]. Część Niemców galicyjskich, którzy stanowili większość wyznawców Kościoła, wyjechała w styczniu 1940&nbsp;r. w ramach niemieckiej akcji przesiedleńczo-kolonizacyjnej [[Heim ins Reich]] po wkroczeniu na te tereny [[Armia Czerwona|Armii Czerwonej]], na podstawie niemiecko-radzieckiego porozumienia o wymianie ludności; większość pozostałych wraz z cofającymi się wojskami niemieckimi w latach 1944-1945.