Mudra: Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja przejrzana] | [wersja przejrzana] |
Usunięta treść Dodana treść
Nowe informacje, bibliografia |
|||
Linia 12:
|wydanie= 1|wydawca= Wydawnictwo "Książnica"|miejsce= Katowice|rok= 1998|strony= 64|rozdział=
|tom=1 |seria= Słowniki Encyklopedyczne "Książnicy"|id = |isbn= 83-7132-369-7|oclc= |doi= |cytat= }}</ref>.
== Buddyzm południowy ==
W buddyzmie południowym mudry zasadniczo nie są używane, poza mudrą ańdziali (mudra oddawania czci). W ikonografii używa się zaledwie kilku mudr w przedstawieniach Buddy. Głównie są to: mudra abhaja (z użyciem jednej lub rąk), mudra warada (mudra ofiarowania i powitania), mudra Dharmaczakra (mudra głoszenia doktryny), mudra witarka (mudra dyskusji) oraz mudra bhumisparsia (mudra wzięcia ziemi jako świadka). Przedstawienia Buddy w Indiach, Śri Lance i południowo-wschodniej Azji, które ukazują inne mudry, są niezwykle rzadkie. Mudra czczenia (ańdziali) jest obowiązkowa w przedstawianiu modlących się postaci<ref>Louis Frédéric. ''Buddhism. Flammarion Iconographic Guides.'' Str. 39</ref>.
== Buddyzm północny ==
W buddyzmie północnym mudry wykorzystywano niezwykle często. Większość z nich odpowiada mudrom praktykowanym przez indyjskich wyznawcow [[mahajana|mahajany]], które następnie zostały uzupełnione, stosunkowo niedawno, przez mnichów szkół buddyjskich z [[Tybet]]u, [[Chiny|Chin]] i [[Japonia|Japonii]].
W Japonii nie były często i systematycznie wykorzystywane przed IX wiekiem. Istnieje zaledwie kilka wyobrażeń z wykorzystaniem mudr, nie licząc kopii dzieł chińskich i koreańskich. Dopiero przybycie z Chin [[Kūkai]]a (Kōbō Daishi) zmieniło wszystko.
Tradycyjna klasyfikacja rozróżnia dwie główne kategorie mudr, które można podzielić na bardziej szczegółowe klasy:
*bezkształtne (tzn. nie wykorzystujące różnych akcesoriów, takich jak np. różne przybory używane w rytuałach czy też symbole)
:*mudry Wielkich Buddów
:*mudry mniejszych bóstw i [[bodhisattwa|bodhisattwów]]
:*mudry gniewnych bóstw (mocy)
*z formą lub akcesoriami
Istnieje wiele mudr. W rozdziale IX [[Mahāvairocana Sūtra|Sutry Mahawairoczany]] wylicza się 31 mudr dla Wielkich Buddów, 57 mudr dla większych bóstw i 45 dla innych. W rozdziale XIV wskazuje się, że dziewięć ezoterycznych mudr odpowiada pięciu Buddom mądrości i ich czterem wielkim akolitom. Jednak w rzeczywistości, wiele mudr wspomnianych i opisanych w sutrach i innych [[Kanon mahajany|kanonicznych]] tekstach, nigdy nie było wykorzystywanych lub bardzo rzadko<ref>Louis Frédéric. ''Buddhism. Flammarion Iconographic Guides.'' Str. 40</ref>.
=== Mudry Wielkich Buddów ===
Są to mudry, które charakteryzują wyobrażenia historycznego Buddy i pięciu "Dżinów" (Zwycięzców), którzy symbolizują wydarzenia z jego życia. Te mudry, materializujące naturę i funkcje tych Buddów, są często wykonywane dwoma rękami, zarówno złączonymi jak i oddzielnie. Są one czasami wykorzystywane w przedstawieniach bodhisattwów a nawet innych bóstw, z wyjątkiem specyficznych mudr [[Mahawairoczana|Mahawairoczany]] i jego różnorodnych ezoterycznych form.
*[[Abhajamudra|Mudra abhaja]]; ([[język chiński|chiń.]] ''shiwuwei yin''; [[język japoński|jap.]] ''semui-in'')
*[[Waradamudra|Mudra warada]]; ([[język chiński|chiń.]] ''shinyan yin''; [[język japoński|jap.]] ''segan-in'')
*[[Witarkamudra|Mudra witarka]]; ([[język chiński|chiń.]] ''anwei yin''; [[język japoński|jap.]] ''ani-in'')
*[[Dharmaczakramudra|Mudra Dharmaczakra]]; ([[język chiński|chiń.]] ''juanfalun yin''; [[język japoński|jap.]] ''tenbōrin-in'')
*[[Bhumisparśamudra|Mudra bhumisparsia]]; ([[język chiński|chiń.]] ''chudi yin''; [[język japoński|jap.]] ''sokuchi-in'')
*[[Dhjanamudra|Mudra dhjana]]; ([[język chiński|chiń.]] ''ding yin''; [[język japoński|jap.]] ''jō-in'')
*[[język chiński|chiń.]] Wusuobuzhi yin; [[język japoński|jap.]] ''mushofushi-in'', także ''Dainichi ken-in''
*[[język chiński|chiń.]] Zhiquan yin; [[język japoński|jap.]] ''chiken-in''
*[[Buddhapatramudra|Mudra buddhapatra]]; ([[język chiński|chiń.]] ''fobo yin''; [[język japoński|jap.]] ''buppatsu-in'')<ref>Louis Frédéric. ''Buddhism. Flammarion Iconographic Guides.'' Ss. 40-47</ref>.
=== Mudry innych bóstw i bodhisattwów ===
Mudry używane przez bodhisattwów i inne bóstwa, występują w stosunkowo niewielkiej ilości i ogólnie odpowiadają jasno określonej kategorii bóstw. Służą głownie do odróżniania jednej formy bóstwa od drugiej, poprzez symbolizowanie ich natury i funkcji.
*[[Ańdzialimudra|Mudra ańdziali]]; ([[język chiński|chiń.]] ''hezhang yin''; [[język koreański|kor.]] ''hapchang''; [[język japoński|jap.]] ''gasshō-in'')
*[[język chiński|chiń.]] Yinxing yin; [[język japoński|jap.]] ''ongyō-in''
*[[język japoński|jap.]] Hōshu-in; [[język chiński|chiń.]] ''ruyizu'';
*[[język japoński|jap.]] Kichijō-in;
*[[Maitrejamudra|Mudra Maitrei]]; [[język japoński|jap.]] ''shiyui-in''
*[[Abhiszekamudra|Mudra abhiszeka]]; ([[język chiński|chiń.]] ''guanding yin''; [[język japoński|jap.]] ''kanjō-in''
*[[Musztimudra|Mudra muszti]] ([[sanskryt|sans.]] muṣṭi); [[język japoński|jap.]] ''ken-in''<ref>Louis Frédéric. ''Buddhism. Flammarion Iconographic Guides.'' Ss. 47-51</ref>.
=== Mudry gniewnych form ===
Te mudry, które zawierają niektóre mudry muszti, są szczególne dla gniewnych form emanujących z Wielkich Buddów i bodhisattwów, w celu zwyciężenia pożądań, namiętności oraz sił zła. Ogólna nazwa dla gniewnych form to Widjaradża ([[sanskryt|sans.]] Vidyārāja).
*[[Tardżanimudra|Mudra tardżani]]; [[język japoński|jap.]] ''fudō-in'' lub ''funnu-in'';
*[[język japoński|jap.]] Gōzanze-in lub niwa-in;
*[[język japoński|jap.]] Gundari-in
*[[język japoński|jap.]] Batō-in
*[[język japoński|jap.]] Baku-in<ref>Louis Frédéric. ''Buddhism. Flammarion Iconographic Guides.'' Ss. 51-52</ref>.
=== Przybory i akcesoria bóstw ===
W kategorii mudr z formą, ręce bóstw trzymają różnorodne przybory czy też akcesoria, które symbolizują ich cnoty i moce, zarówno materialne jak i duchowe. Te symbole - ([[sanskryt|sans.]]) ''lakszana'' - mogą być podzielone na kilka kategorii.
;[[Lotos]]
*Biały lotos ([[sanskryt|sans.]] ''pundarika'')
*Czerwony lotos ([[sanskryt|sans.]] ''kamala'')
*Niebieski lotos ([[sanskryt|sans.]] ''utpala'')
*Różowy lotos ([[sanskryt|sans.]]) ''padma'')
*Purpurowy lotos ([[język japoński|jap.]] ''shirenge'')
;[[Wadżra]] (piorunowe berło)
*Wadżra jednoszpiczasta ([[język japoński|jap.]] ''dokkosho'')
*Wadżra dwuszpiczasta ([[język japoński|jap.]] ''nikosho'')
*Wadżra trójszpiczasta ([[język japoński|jap.]] ''sankosho'')
*Wadżra czwórszpiczasta ([[język japoński|jap.]] ''shikosho'')
*Wadżra pięcioszpiczasta ([[język japoński|jap.]] ''gokosho'')
*Wadżra dziewięcioszpiczasta ([[język japoński|jap.]] ''kyūkosho'')
;Dzwonki ([[sanskryt|sans.]] ghanta)
;Koła ([[sanskryt|sans.]] czakra, dharmaczakra)
;Broń ([[sanskryt|sans.]] ajudha)
*Miecze ([[sanskryt|sans.]] khadga)
:*Prosty miecz dwustronny
:*Wygięte jednostronne szable
*Dzidy i trójzęby ([[sanskryt|sans.]] kunta, triśula, śula)
*Topory ([[sanskryt|sans.]] paraśu, tanka)
*Łuki i strzały ([[sanskryt|sans.]] czapa, śara)
;Wazony i flakony ([[sanskryt|sans.]] kalaśa, kamandalu)
:*Flakony na kwiaty ([[sanskryt|sans.]] kalaśa, bhadraghata)
:*Naczynia z wodą i nektarem ([[sanskryt|sans.]] kundika, amritakalaśa)
;Pręty i kije ([[sanskryt|sans.]] danda, gada)
*Kij mądrości ([[sanskryt|sans.]] khatwanga)
*Kij mnisi
*Kij żebraczy ([[sanskryt|sans.]] khakkhara)
;Inne instrumenty i akcesoria
*Miska żebracza ([[sanskryt|sans.]] patra)
*Różaniec ([[sanskryt|sans.]] mala)
*Klejnot spełniający życzenia ([[sanskryt|sans.]] [[Ćintamani]])
*Odganiacz owadów ([[sanskryt|sans.]] czamara)
*Koncha ([[sanskryt|sans.]] dharmaśankha)
*Lustro ([[sanskryt|sans.]] adarśa)
*Sznur ([[sanskryt|sans.]] paśa)
*Księga ([[sanskryt|sans.]] pustaka)
*Relikwiarz ([[sanskryt|sans.]] [[stupa]])
*Inne symbole i akcesoria
;Przybory rytualne
*Gong
*Kije mnichów (Chan (buddyzm)|chan), [[sŏn]], [[zen]]
*Kwietne tace
*Przenośne szafki
*"Młynki" modlitewne
*Gwóźdź
*Ostrze odcinające ([[sanskryt|sans.]] kattrika)
;Różnorodne symbole
*Instrumenty muzyczne
*Sylaby nasienne ([[sanskryt|sans.]] bidźa)
*Odciski stóp Buddy ([[sanskryt|sans.]] buddhapada)
*Ornamenty i szaty ([[sanskryt|sans.]] cziwara, kaśaja)
*[[Swastyka]] ([[sanskryt|sans.]] svastika)
{{przypisy}}
Linia 26 ⟶ 136:
== Bibliografia ==
* Maria Köhne ''Mudra'' ISBN 83-88872-04-4
* Louis Frédéric. ''Buddhism. Flammarion Inconographic Guides.'' Flammarion. Nowy Jork. 1995. Str. 359 ISBN 2-08013-558-9
Zobacz też: [[taniec]].
| |||