Andrzej Orwid-Eljaszewicz: Różnice pomiędzy wersjami

{{Żołnierz infobox

|imię i nazwisko = Andrzej Orwid-Eljaszewicz

|stopień = [[podporucznik]]

|data urodzenia = [[14 sierpnia]] [[1911]]

|data śmierci = [[20 lutego]] [[1944]]

|miejsce śmierci = [[Radom]]

|commons =

}}

 

== Biogram ==

 

Aresztowany przez gestapo 2 listopada 1939 za działalność antyhitlerowską, został skazany na śmierć. Po ujawnieniu w śledztwie, że uczestniczył podczas jednego z rejsów w "GAL"-u w ratowaniu załogi tonącego niemieckiego statku "Horst Wessel" – zamieniono mu wyrok śmierci na 6 miesięcy więzienia na ul. Daniłowiczowskiej w Warszawie, gdzie spotkał się m.in. z [[Bolesław Piasecki|Bolesławem Piaseckim]] z [[Ruch Narodowo-Radykalny Falanga|Ruchu Narodowo-Radykalnego "Falanga"]]. Tam też zorganizował siatkę konspiracyjną, utrzymując łączność ze światem zewnętrznym i z organizacją poprzez strażnika więziennego p. Dąbrowskiego oraz swoją siostrę Irenę Eljaszewicz (Irena Rett-Wilczkowiak) ps. "Iskierka" (przez krótki czas związana była z ZWZ w Warszawie, gdzie kolportowała prasę konspiracyjną m.in. [[Biuletyn Informacyjny|"Biuletyn Informacyjny"]]).

 

Po wyjściu z więzienia 3 maja 1940 natychmiast nawiązał kontakty z dawnymi członkami [[Obóz Narodowo-Radykalny|Obozu Narodowo-Radykalnego]] (z organizacją tą związany był jeszcze przed wojną na terenie [[Poznań|Poznania]] lub Gdyni), gdzie zapoznał się z tworzonymi przez nich strukturami Związku Jaszczurczego. Do organizacji tej wciągnął go [[Mieczysław Dukalski]] – p.o. kmdta ZJ na Pomorzu. W początkach sierpnia 1940 r. Andrzej Orwid-Eljaszewicz został skierowany do Gdyni z poleceniem zorganizowania pracy podziemnej komórki ZJ oraz siatki Wydziału Zachodniego Oddziału II KG ZJ (Ekspozytura "Z"). Jako długoletni mieszkaniec Gdyni znał środowisko, dzięki czemu udało mu się zwerbować wielu zaufanych i nastawionych patriotycznie ludzi do pracy w tej organizacji. Do działalności wywiadowczej wciągnął zasłużone rodziny gdyńskie: Helenę, Czesława, Bernarda i Stefana Henslów, Halinę i Stanisława Strzeleckich, Helenę Barczak, Franciszka Gburka (z [[Tajny Hufiec Harcerzy|Tajnego Hufca Harcerzy]]), Irenę Piotrowską, Leona Schulza, kpt. rez. Antoniego Wiensa-Wiśniewskiego (z wywiadu ZWZ-AK) i innych.

3 stycznia 1944 r. w skutek zdrady jednego z współpracowników został zatrzymany przez gestapo w Białobrzegach i trafił do więzienia w Radomiu.

Najprawdopodobniej 20 lutego 1944 r. Andrzej Orwid-Eljaszewicz ps.„Ala” został rozstrzelany.

 

W 49 lat po bohaterskiej śmierci Andrzeja Orwid-Eljaszewicza, 23 maja 1993 władze w Białobrzegach, kościół parafialny pw. Świętej Trójcy i niestrudzony w swych działaniach poświęconych pamięci współtowarzyszy broni poległych za Ojczyznę, redaktor Janusz Skalski – dokonali odsłonięcia i poświęcenia pomnika przez biskupa radomskiego Edwarda Materskiego i biskupa Bronisława Dembowskiego, ordynariusza diecezji włocławskiej.

 

8-tonowy głaz z marmurową tablicą, krzyżem, znakiem Polski Walczącej i przesłaniem "Tobie Ojczyzno" – przypomina o wydarzeniach tamtych lat. Symboliczna mogiła Andrzeja Orwid-Eljaszewicza znajduje się w Alei Zasłużonych na Gdyńskim Cmentarzu Komunalnym w Kosakowie.

 

{{DEFAULTSORT:Orwid-Eljaszewicz, Andrzej}}