Wersja z 05:43, 22 lis 2013 edytuj Legion23 (dyskusja \| edycje) Redaktorzy 7891 edycji m →‎Opis: przypis, uzup. danych przypisów ← poprzednia edycja		Wersja z 05:57, 22 lis 2013 edytuj anuluj edycję Legion23 (dyskusja \| edycje) Redaktorzy 7891 edycji m uzup. przypisów, lit. następna edycja →
Linia 8: == Opis == Przeprowadzone analizy wykazały, że miał około 160 cm wzrostu, ważył około 50 kg<ref>"Człowiek lodu zyskał twarz", "Angora" nr 13, 27 III 2011</ref> i zmarł mając 40–53 lat. Był szatynem, miał brązowe oczy, [[Grupy krwi\|grupę krwi]] "0" i cierpiał na [[Nietolerancja laktozy\|nietolerancję laktozy]]<ref name="Rp.pl_20120229">{{cytuj stronę\|url=http://www.rp.pl/artykul/9140,830906-Genetyczne-predyspozycje-do-choroby-wiencowej-Czlowieka-Lodu.html\|tytuł=Sercowiec z epoki kamienia\|opublikowany=[[Rzeczpospolita (~~czasopismo~~gazeta)\|Rzeczpospolita.pl]]\|autor= Krzysztof Kowalski \|język=pl\|data= 2012-02-29}}</ref><ref name="Keller-2012">{{Cytuj pismo \| nazwisko = Keller \| imię = A. \| nazwisko2 = Graefen \| imię2 = A. \| nazwisko3 = Ball \| imię3 = M. \| nazwisko4 = Matzas \| imię4 = M. \| nazwisko5 = Boisguerin \| imię5 = V. \| tytuł = New insights into the Tyrolean Iceman's origin and phenotype as inferred by whole-genome sequencing \| czasopismo = Nat Commun \| wolumin = 3 \| numer = \| strony = 698 \| miesiąc = \| rok = 2012 \| doi = 10.1038/ncomms1701 \| pmid = 22426219}}</ref>. Na ciele stwierdzono 57 [[tatuaż]]y, niektóre z nich były zlokalizowane w miejscach uważanych za ''punkty [[akupunktura\|akupunktury]]'' dla chorób, na które cierpiał (zmiany zwyrodnieniowe stawów i bóle brzucha wywołane zakażeniem ''[[Włosogłówka\|Trichuris trichiura]]''). Ostatnim posiłkiem, który spożył było mięso [[jeleń\|jelenia]] i [[kozica\|kozicy]], roślinne korzonki, owoce i ziarna, które najprawdopodobniej zostały spożyte w formie chleba. Linia 16: Niemieccy naukowcy wykryli u niego też bakterie z rodzaju ''Borrelia'', wywołujące [[Borelioza\|boreliozę]]. Jest to najstarszy poznany ślad tej infekcji, spowodowanej przez [[Kleszcz pospolity\|kleszcze]]. Po badaniach genetycznych naukowcy stwierdzili, że jego linia pokrewieństwa ~~prawdobodobnie~~prawdopodobnie wygasła, uznaje się, że wśród populacji Europy kontynentalnej nie można spotkać już jego krewnych, ale zapewne można wśród starych, żyjących w stosunkowo dużej izolacji w ciągu ostatnich pięciu tysięcy lat, populacji [[Sardynia\|Sardynii]] i [[Korsyka\|Korsyki]]<ref name="Rp.pl_20120229"/>. W październiku 2013 roku podano informację o możliwych krewnych zstępnych Ötziego w Tyrolu<ref name=Kopalnia>{{cytuj stronę\|url=http://kopalniawiedzy.pl/Otzi-czlowiek-lodu-mezczyzni-spokrewnieni-Tyrol-haplogrupa-G,19003\|tytuł=Wskazano 19 Tyrolczyków spokrewnionych z Ötzi\|data=11 października 2013\|autor=Anna Błońska\|opublikowany=kopalniawiedzy.pl\|data dostępu=22 listopada 2013\|język=pl}}</ref><ref name=FoxNews>{{cytuj stronę\|url=http://www.foxnews.com/science/2013/10/14/living-relatives-iceman-mummy-found/\|tytuł=Living relatives of iceman mummy found\|data=14 października 2013\|autor=Rossella Lorenzi\|opublikowany=Fox News\|data dostępu=22 listopada 2013\|język=en}}</ref>. W lutym 2011 roku poinformowano o przeprowadzeniu rekonstrukcji twarzy mumii za pomocą metod stosowanych w kryminalistyce<ref>[{{cytuj stronę\|url=http://wiadomosci.onet.pl/nauka/zrekonstruowano-twarz-mumii-sprzed-5-tys-lat,1,4195904,wiadomosc.html \|tytuł=Zrekonstruowano twarz mumii sprzed 5 tys. lat]\|opublikowany=Onet.pl\|autor=KLe/PAP\|data=28 lutego 2011\|data dostępu=22 listopada 2013\|język=pl}}</ref>. Ötzi ubrany był w skóry, które pochodziły od niedźwiedzia, kozicy i jelenia, miał buty i skarpety splecione z miękkich traw i łyka. Posiadał plecak, torbę z kory brzozowej, [[kołczan]] w nim 14 strzał w tym 8 [[Kalina (roślina)\|kalinowych]] reszta [[Dereń\|dereniowych]], ponad półmetrową [[ciupaga\|ciupagę]]<ref>{{cytuj stronę\|url=http://www.iceman.it/en/node/277\|tytuł=The Axe\|opublikowany= Ötzi – South Tyrol Museum of Archaeology\|data dostępu=22 listopada 2013\|język=en}}</ref> w rozwidlonym drzewcu [[Cis (roślina)\|cisowej]] laski, której miedziane wyklepane ostre ostrze sklejała brzozowa smoła i mocowały rzemienie; nóż z [[krzemień\|krzemienia]] i długi na 1.82 metra niedokończony [[Łuk (broń)\|łuk]]. Znaleziono przy nim także hubę ([[Porek brzozowy\|porka brzozowego]] (''Piptoporus betulinus''), która do dzisiejszych czasów jest używana w medycynie ludowej do leczenia dolegliwości żołądkowych – mógłby to być najstarszy przypadek udowodnionego zastosowania substancji leczniczej. Bardziej prawdopodobne jest jednak używanie huby do rozpalania ognia lub jako opatrunek<ref>[{{cytuj stronę\|url=http://survival.strefa.pl/oetzi.htm \|tytuł=ÖTZI (OETZI) – człowiek lodu]\|opublikowany=Survival.strefa.pl\|data dostępu=22 listopada 2013\|język=pl}}</ref>. Ötzi zmarł najprawdopodobniej w wyniku ran odniesionych w walce z innymi ludźmi, w tym rany pochodzącej od strzały. Naukowcy w ranach odkryli czerwone krwinki jak również [[fibryna\|fibrynę]], końcowy produkt procesu krzepnięcia krwi, która jest obecna w świeżych ranach, potem niknie. Świadczy to o tym, że Ötzi zmarł szybko po zranieniu<ref>{{cytuj stronę\|url=http://www.rp.pl/artykul/9140,869648-Krew-zachowana-w-ranie-sprzed-5300-lat.html\|tytuł=Krew zachowana w ranie sprzed 5300 lat\|opublikowany=[[Rzeczpospolita (czasopismo)\|Rzeczpospolita.pl]]\|autor= Krzysztof Kowalski \|język=pl\|data= 2012-05-03}}</ref>. Linia 26: Po odkryciu stał się atrakcją turystyczną (w pobliżu miejsca jego odnalezienia ustawiono pomnik, zaś mumia została wystawiona w muzeum), przyczyną spektakularnego procesu sądowego oraz sporu pomiędzy władzami przygranicznych regionów [[Austria\|Austrii]] i [[Włochy\|Włoch]]. == Procesy == Proces sądowy został wytoczony władzom Południowego Tyrolu oraz lokalnego muzeum archeologicznego, w którym wystawiono mumię, przez samego{{fakt\|data=2011-09}} [[Helmut Simon\|Helmuta Simona]], po tym, gdy muzeum zażądało od niego biletu za wstęp na wystawę poświęconą jego własnemu znalezisku. [[Helmut Simon\|Simon]] poczuł się obrażony i domagał się nagrody pieniężnej w uznaniu faktu, iż jego odkrycie przyczyniło się do znacznego wzrostu związanych z turystyką dochodów muzeum i gminy. Ostatecznie [[Helmut Simon\|Simon]] proces wygrał, lecz wkrótce potem zginął podczas samotnej wspinaczki, w pobliżu miejsca znalezienia mumii. Linia 33: {{Przypisy\|stopień= ==}} === Zobacz też === * [[mumia]] * [[mumifikacja]] Linia 40: * [[Kwäday Dän Ts'ìnchi]] === Linki zewnętrzne === * [http://www.archaeologiemuseum.it Oficjalna strona Muzeum Archeologicznego Południowego Tyrolu] {{lang\|en\|de\|it}} * [http://survival.strefa.pl/oetzi.htm ÖTZI (OETZI) – człowiek lodu] * [http://szkolazklasa.gazeta.pl/szkolazklasa/1,58420,2029090.html Ötzi i inni – gazeta.pl] * [http://www.rp.pl/artykul/9129,179386_Czlowiek_lodu_w_baranicy.html ''Człowiek lodu w baranicy'' – nowe informacje o Ötzim – [[Rzeczpospolita (~~czasopismo~~gazeta)\|Rzeczpospolita]], 21-08-2008] * [http://www.rmf24.pl/nauka/news-zrekonstruowano-twarz-otziego,nId,326495 "Zrekonstruowano twarz Ötziego" – zdjęcia – RMF24.pl] * [http://portalwiedzy.onet.pl/252789,1,1,0,galeria_media.html Zamarzł 5 tysięcy lat temu]

Ötzi: Różnice pomiędzy wersjami