Wikipedia

Nazizm: Różnice pomiędzy wersjami

Przeglądaj historię interaktywnie
[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
← poprzednia edycjanastępna edycja →
Usunięta treść Dodana treść
WizualnieWikikod
drobne techniczne
' Chociaż naziści prywatyzowali własność publiczną i usługi jednocześnie zwiększali kontrolę państwa nad gospodarką' ze źródłem, usuwam więc szerzej bez źródła', niewikicommons
Linia 107:
 
Nie przecząc kontroli państwa nad gospodarką kładą nacisk na inne aspekty polityki społeczno-gospodarczej nazizmu: utrzymanie własności prywatnej (za czym opowiadał się sam Hitler)<ref>Hitler, A.; transl. Norman Cameron, R. H. Stevens; intro. H. R. Trevor-Roper (2000). "March 24, 1942". Hitler's Table Talk, 1941–1944: His Private Conversations. Enigma Books. s. 162–163. ISBN 1-929631-05-7.</ref>, ograniczony (wycinkowy) charakter planowania gospodarczego, transfer dochodów do klasy kapitalistów – w latach 1933-37 dochód netto wielkich korporacji wzrósł czterokrotnie<ref>Richard Grunberger, Historia społeczna Trzeciej Rzeszy, Warszawa 1987, t. I, s. 261.</ref>. R. Grunberger zwraca uwagę, że minister gospodarki Rzeszy H. Schacht „używał całej swej pomysłowości, aby zapewnić przedsiębiorcom rozległe pole manewru” i chronić przed bezpośrednią ingerencją NSDAP<ref>Richard Grunberger, Historia społeczna Trzeciej Rzeszy, Warszawa 1987, t. I, s. 257.</ref>. Według S. J. Woolfa nazizm miał się wpisywać w naturalną tendencję kartelizacji gospodarki kapitalistycznej: „Konsekwencją tego dążenia do nienaruszania sektora prywatnego, lecz jedynie poddania go kontroli, była kumulacja istniejących tendencji kartelowych”<ref>Faszyzmy europejskie (1922-1945) w oczach współczesnych i historyków, pod red. Jerzego W. Borejszy, Warszawa 1979, s. 619.</ref>.
 
W kwestii zwalczania wysokiego [[bezrobocie|bezrobocia]] i [[hiperinflacja|hiperinflacji]], które dominowały w Niemczech przed dojściem NSDAP do władzy opowiadał się za [[interwencjonizmem państwowym]]. W przeciwieństwie do [[komunizm]]u zamiast powszechnej nacjonalizacji [[środki produkcji|środków produkcji]] wprowadził centralną kontrolę państwa nad przedsiębiorstwami, które formalnie pozostały prywatne choć ich właściciele zostali sprowadzeni do roli kierowników (''Betriebsfuehrer''). Rozbudowano system [[pomoc społeczna|pomocy socjalnej]] (''Winterhilfe''), taniego masowego wypoczynku (''Kraft durch Freude'') itp.
 
=== Praca niewolnicza ===
Linia 117 ⟶ 115:
 
=== Polityka socjalna ===
Rząd zachęcał kobiety do pozostania w domu, rodzenia dzieci<ref> Evans, s. 331–332</ref>. Polityka ta została wzmocniona przez nadawanie kobietom mającym czwórkę lub więcej dzieci, Krzyża Honoru Matki. Hitlerowcy uważali homoseksualizm za zniewieściały, zdemoralizowany i podważający męskość<ref> Evans, s. 529</ref>.
 
Naziści umieszczali homoseksualistów w obozach koncentracyjnych<ref>[http://www.ushmm.org/wlc/en/article.php?ModuleId=10005261 "Persecution of Homosexuals in the Third Reich". Ushmm.org. Retrieved 2010-06-04]</ref>.
 
=== W oczach liberalnych i lewicowych ekonomistów ===
Przykładem opinii liberalnego ekonomisty nt. polityki ekonomicznej nazistów może być wypowiedź [[Ludwig von Mises|Ludwiga von Misesa]] zawarta w pracy ''Biurokracja'' z 1944 roku:. Według Misesa naziści wyeliminowali motyw zysku z zarządzania przedsiębiorstwem a przedsiębiorcy byli podporządkowani Ministerstwu Gospodarki Rzeszy i jego urzędnikom. Mises podaje że rząd określał ceny i stopy procentowe, wysokość płac i zarobków oraz ilość towarów chce mają być wyprodukowane. Ekonomista określił ten system jako Zwangswirtschaft (gospodarka nakazowa).
 
{{CytatD|Narodowym socjalistom udało się całkowicie wyeliminować motyw zysku z zarządzania biznesem. W Niemczech nazistowskich już nie ma mowy o wolnym przedsiębiorstwie ani też nie istnieją przedsiębiorcy. Byli przedsiębiorcy zostali zredukowani do statusu Betriebsfuehrer (kierownika przedsiębiorstwa). Nie mogą swobodnie działać, muszą bezwarunkowo słuchać poleceń wydawanych przez Ministerstwo Gospodarki Rzeszy (Reichswirtschaftsministerium), jego urzędników okręgowych oraz rejonowych. Rząd Rzeszy nie tylko określa ceny oraz stopy procentowe, jakie należy płacić i jakich można żądać, wysokość płac i zarobków, ilość towarów jakie mają być wyprodukowane oraz metody stosowane w produkcji, lecz wyznacza każdemu kierownikowi przedsiębiorstwa określony dochód, praktycznie przekształcając go tym samym w płatnego pracownika państwowego. System taki, poza niektórymi stosowanymi terminami, nie ma nic wspólnego z kapitalizmem i gospodarką rynkową. Jest to po prostu socjalizm według niemieckiego wzorca, Zwangswirtschaft (gospodarka nakazowa). Różni się on od rosyjskiego wzoru socjalizmu – systemu otwartej nacjonalizacji wszystkich zakładów – jedynie w kwestiach technicznych.|[[Ludwig von Mises]], ''Biurokracja'', 1944}}
 
Badacze o orientacji lewicowej posuwają się do stwierdzenia, że „W kategoriach marksistowskich można by nawet twierdzić, że gospodarka faszystowska jest charakterystyczna dla pewnego typu rozwoju kapitalizmu w jego fazie końcowej”<ref>Faszyzmy europejskie (1922-1945) w oczach współczesnych i historyków, pod red. Jerzego W. Borejszy, Warszawa 1979, s. 628.</ref>.
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/wiki/Nazizm”