Wersja z 09:58, 25 lis 2013 edytuj Ksymil (dyskusja \| edycje) Redaktorzy 778 edycji Rozbudowa artykułu ← poprzednia edycja		Wersja z 11:46, 27 lis 2013 edytuj anuluj edycję Ksymil (dyskusja \| edycje) Redaktorzy 778 edycji Rozbudowa artykułu następna edycja →
Linia 1: [[Plik:Manyousyu NukataOhkimi1.jpg\|thumb\|100 px\|Man’yōgana w wierszu z ''[[Man’yōshū]]'' (ks. I, nr 8) – rękopis ''Genryaku kōhon'' 元暦校本 z okresu [[Heian]] ([[#Przykład użycia\|analiza poniżej]])]] {{nihongo\|'''Man’yōgana'''\|万葉仮名}} – najstarszy sposób fonetycznego zapisu [[Język japoński\|języka japońskiego]] za pomocą [[Pismo chińskie\|znaków chińskich]]. Najwcześniejsze przykłady zastosowania pochodzą z V i VI wieku (np. japońskie nazwy własne w [[Kinsekibun\|inskrypcjach na mieczach czy lustrach]]), ale na szerszą skalę używano man’yōgany od VII wieku (dalsze inskrypcje w metalu i kamieniu, dokumenty, [[mokkan]]y), pełny rozkwit zaś przypada na wiek VIII (przede wszystkim ''[[Kojiki]]'', ''[[Nihon-shoki]]'', ''[[Man’yōshū]]''). Man’yōgana dała początek współczesnym [[sylabariusz]]om japońskim: [[Hiragana\|hiraganie]] i [[Katakana\|katakanie]]. == Nazwa == Linia 48: == Dalszy rozwój == Znaki man’yōgany, do końca VIII wieku nieróżniące się wyglądem od znaków używanych semantycznie, zaczęły z czasem ulegać dwojakim uproszczeniom. [[Plik:Hiragana origin.jpg\|thumb\|Powstanie i rozwój [[hiragana\|hiragany]] z man’yōgany]]▼ ~~[[Kanji]] używane w man’yōganie dały początek dzisiejszym [[sylabariusz]]om [[hiragana]] i [[katakana]].~~ ▲[[Plik:Hiragana origin.jpg\|thumb\|~~Powstanie~~250px\|Rozwój man’yōgany i ~~rozwój~~powstanie z niej [[hiragana\|hiragany]] ~~z man’yōgany~~]] [[Hiragana]] wyodrębniła się z man’yōgany kreślonej głównie przez kobiety w tzw. ''[[pismo trawiaste\|stylu trawiastym]]'' (''sōsho''). [[Katakana]] natomiast jest uproszczoną wersją man’yōgany, stworzoną jako skrótowy system zapisu przez [[mnich buddyjski\|mnichów buddyjskich]]. W niektórych przypadkach znak [[kanji]] używany w man’yōganie był pierwowzorem dla znaku [[hiragana]], w innych dla [[katakana]], np. る ''ru'' w [[hiragana\|hiraganie]] powstało z 留, zaś ル ''ru'' w [[katakana\|katakanie]] ze znaku 流. Z jednej strony w piśmie kursywnym, zwanym ''[[Pismo trawiaste\|stylem trawiastym]]'' (''sōsho'' 草書), zredukowano liczbę kresek, niekiedy nawet do jednego – choć skomplikowanego – pociągnięcia pędzlem. Tak przekształcone znaki określano jako '''''sōgana''''' (草仮名, dosł. ''kana trawiasta''), współcześnie zaś mówi się o nich '''''hentaigana''''' (変体仮名, dosł. ''kana nietypowa / niestandardowa'' – domyślnie: względem obecnej hiragany); na grafice obok są one wyróżnione kolorem czerwonym. Używano ich co najmniej do końca XIX wieku (sporadycznie stosowane są do dziś, np. w kaligrafii czy na szyldach sklepów), a końcowym etapem ich rozwoju graficznego jest współczesna [[hiragana]]. [[Plik:Katakana origine.png\|thumb\|left\|250px\|Powstanie [[Katakana\|katakany]] z man’yōgany]] Użycie kilku znaków [[kanji]], oddających tę samą sylabę, doprowadziło do powstania [[hentaigana\|hentaigany]] (変体仮名), używanej zamiennie z [[hiragana\|hiraganą]]. [[Hentaigana]] została ostatecznie wycofana z użycia w [[1900]] roku. Z drugiej strony w pismach [[Buddyzm\|buddyjskich]] stosowano jedynie fragmenty znaków man’yōgany zamiast ich pełnych postaci, co ostatecznie doprowadziło do wykształcenia się współczesnej [[Katakana\|katakany]]. I tak np. * znak 伊 ''i'' (współczesne on’yomi: ''i'') zredukowano do pierwszych dwu kresek (z lewej strony): イ ''i'' * ze znaku 多 ''ta'' (współczesne on’yomi: ''ta'') zaczerpnięto jedynie połowę: タ ''ta'' * znak 流 ''ru'' (współczesne on’yomi: ''ryū'') uproszczono do dwu ostatnich kresek (z prawej strony u dołu): ル ''ru'' W obu tych przypadkach istniała nadal możliwość zapisu tej samej sylaby za pomocą kilku czy kilkunastu znaków, np. we wczesnych wersjach katakany sylabę ''u'' notowano za pomocą 宀, ウ lub 于, a sylabę ''ne'' za pomocą ネ bądź 子<ref>Chodzi tu o znak zodiaku chińskiego 子 ''ne'' ‘szczur’, a nie o identycznie wyglądający znak 子 ''ko'' ‘dziecko’.</ref>. W roku 1900 japońskie Ministerstwo Edukacji ustaliło obecnie obowiązujące kształty znaków [[Kana\|kany]] i wprowadziło zasadę, iż jedna sylaba (a ściślej: [[Mora (lingwistyka)\|mora]]) zapisywana jest zawsze jednym i tym samym znakiem. W ten sposób ustalono zasób i wygląd obu sylabariuszy japońskich: [[Hiragana\|hiragany]] i [[Katakana\|katakany]], przy czym znak źródłowy w man’yoganie mógł być dla tych sylabariuszy taki sam (np. ''u'' zarówno w hiraganie う, jak i w katakanie ウ pochodzi od 宇), a mogły się też one różnić (''ru'' w hiraganie る powstało z 留, zaś w katakanie ル ze znaku 流). Wszelkie wcześniejsze znaki fonetyczne spoza tego standardu określane są jako '''''itaigana''''' (異体仮名, dosł. ''kana wariantywna / alternatywna''). == Man’yōgana dzisiaj ==

Man’yōgana: Różnice pomiędzy wersjami