Indira Gandhi: Różnice pomiędzy wersjami
[wersja przejrzana] | [wersja przejrzana] |
Usunięta treść Dodana treść
brak przecinka |
Nie podano opisu zmian |
||
Linia 29:
=== Wczesne lata ===
[[Plik:Gandhi and Indira 1924.jpg|left|thumb|230px|Młoda Indira i [[Mahatma Gandhi]] w 1924 roku]]
Urodziła się w 19 listopada 1917 roku w Allahabadzie<ref>Katherine Frank (2010). Indira: the life of Indira Nehru Gandhi. HarperCollins. ISBN 978-0007372508 s. 13</ref>. Była jedynym dzieckiem [[Jawaharlal Nehru|Jawaharlala Nehru]] (jej młodszy brat zmarł), pierwszego [[premier]]a Indii i jednego z czołowych postaci indyjskiego ruchu niepodległościowego<ref>Pranay Gupte (2012). Mother India: A Political Biography of Indira Gandhi. Penguin Books. ISBN 978-0143068266 s. 13</ref>. Dorastała z matką Kamalą Nehru w Anand Bhavan osiedlu Allahabadu
Miała nieszczęśliwe i samotne dzieciństwo, jej ojciec za działalność niepodległościową trafiał do więzienia a jej matka pomagała obłożnie chorym, sama wcześnie umierając na gruźlicę<ref>Katherine Frank (2010). Indira:
Była uczona głównie w domu a do szkoły do czasu matury w 1934 roku chodziła sporadycznie. Po maturze poszła na studia na Viswa Bharati University w Kalkucie<ref>Katherine Frank (2010). Indira: the life of Indira Nehru Gandhi. HarperCollins. ISBN 978-0007372508 s. 29</ref>. Kilka lat później Gandhi opuściła uczelnię i wyjechała do chorej matki przebywającej w Europie. Kontynuowała edukacją na Uniwersytecie w Oksfordzie po śmierci matki na krótko uczęszczała do Szkoły Badminot i Somerville College. Po inwazji hitlerowców na Europę Indira próbowała wrócić ze Szwajcarii w której aktualnie przebywała do Anglii poprzez Portugalię. W 1938 młoda Gandhi dołączyła do [[Indyjski Kongres Narodowy|Indyjskiego Kongresu Narodowego]]<ref>Rodney Castleden, Morderstwa polityczne, spiski, tajne zmowy. Bellona s. 296</ref>. Do Anglii ponownie trafiła na początku 1941 roku a stamtąd powróciła do Indii bez ukończenie studiów w Oksfordzie. Uczelnia przyznała jej jednak w późniejszym okresie dyplom honorowy a 2010 roku pośmiertnie uhonorowała ją jedną z dziesięciu Oxasians tytułem dla znanych azjatyckich absolwentów Uniwersytetu<ref> "Exhibit celebrates 120 years of South Asians at Oxford". University of Oxford. 22 April 2010. Retrieved 24 December 2012.</ref>. W czasie pobytu w Wielkiej Brytanii młoda Indira poznała męża [[Feroze Gandhi|Feroze Gandhiego]] wówczas studenta London School of Economics. Ślub odbył się w Allahabad<ref>[http://www.indianexpress.com/oldStory/82389/ Sonia assures help for father-in-law’s grave]</ref>. W 1942 roku oboje zostali aresztowani przez Brytyjczyków na 13 miesięcy<ref>Rodney Castleden, Morderstwa polityczne, spiski, tajne zmowy. Bellona s. 296</ref>. [[Plik:Young Indira Gandhi.jpg|right|thumb|160px|Indira Nehru w 1930 roku]]
W 1950 roku Gandhi nieoficjalne służyła ojcu jako osobisty asystent w czasie jego kadencji. W 1955 roku została wybrana do władz Kongresu<ref>Rodney Castleden, Morderstwa polityczne, spiski, tajne zmowy. Bellona s. 296</ref>. Kiedy umarł jej ojciec w 1964, naciskano na nią, by rozpoczęła karierę polityczną. Wybrano ją do parlamentu z ramienia Indyjskiego Kongresu Narodowego. Następnie została ministrem w gabinecie [[Lal Bahadur Shastri]]. Kiedy Shastri zmarł w czasie pełnienia obowiązków w 1966, Indira została przywódczynią partii, a tym samym [[premier]]em [[Indie|Indii]]. Została powołana na stanowisko Rajya Sabha (izba wyższa) i został członkiem gabinetu Lal Bahadur Shastri jako minister informacji i radifonii<ref>Gandhi, Indira. (1982) My Truth</ref>.
=== Jako premier ===
Premierem Indii została w 1966 roku, Kongres podzielił się na dwie frakcje socjalistów skupionych wokół Gandhi oraz bardziej konserwatywnych działaczy skupionych wokół [[Morarji Desai]]. Tarcia wewnątrz Kongresu spowodowały w wyborach w 1967 roku utratę 60 miejsc w 545-osobowym Lok Sabha. W 1969 roku po sporach z Desai Kongres uległ rozłamowi a Gandhi utworzyła nową partię. Rząd
W 1971 roku została ponownie wybrana. Wygrana [[Wojna indyjsko-pakistańska (1971)|wojna z Pakistanem]] w grudniu tego samego roku wzmocniła pozycję jej rządu, a indyjska interwencja we [[Pakistan Wschodni|Wschodnim Bengalu]] pozwoliła miejscowym separatystom na ukoronowanie 9-miesięcznej wojny o niepodległość powstaniem niepodległej republiki [[Bangladesz]]u.
Linia 43 ⟶ 47:
[[Plik:Indira Gandhi & Nicolae Ceauşescu.jpg|rihgt|thumb|230px|Gandhi i przywódca Rumunii [[Nicolae Ceauşescu]]]]
===== Azja południowa =====
W 1971 roku
Zwiększona pozycja Indii na arenie międzynarodowej realizowana była poprzez "Doktrynę Indiry" polegającej na próbach doprowadzenia Himalaj w sferę wpływów Indii. [[Bhutan]] i [[Nepal]] utrzymywały z Indiami przyjacielskie stosunki, w 1975 roku [[Sikkim]] został włączony w skład Indii<ref>Yogendra Kumar Malik (1988). India: The Years of Indira Gandhi. Brill Publishers. ISBN 978-9004086814. s. 120-121</ref> co zostało potępione przez [[Chińska Republika Ludowa|Chińską Republikę Ludową]]<ref>Bajpai, G. S. (1999). China's Shadow Over Sikkim: The Politics of Intimidation. Lancer Publishers. p. 210. ISBN 978-1897829523.</ref>.
Podejście Gandhi do polityki etnicznej rządu [[Sri Lanka|Sri Lanki]] było początkowo przychylne, Gandhi osobiście darzyła sympatią premiera [[Sirimavo Bandaranaike]]<ref>Suryanarayan, Venkateswaran (2005). Conflict Over Fisheries In The Palk Bay Region. Lancer Publishers. s. 65. ISBN 978-8170622420.</ref>. W 1974 roku Indie oddały Sri Lance małą wysepkę Kachchatheevu w celu ratowania socjalistycznego rządu Bandaranaike od politycznej katastrofy. Stosunki ze Sri Lanką pogorszyły się po przejęciu władzy przez centroprawicowego [[Junius Richard Jayewardene|Junius Jayewardena]] które Gandhi uważała za zbyt uległego wobec państw zachodnich. Jayewardene oskarżył Gandhi o rzekome wspieranie bojowników niepodległościowych z ugrupowania [[Tamilskie Tygrysy|Tamilskich Tygrysów]] a w 1980 roku rząd Indii wywołał presję nad rządem Sri Lanki aby zaprzestał oskarżeń. Gandhi odrzuciła żądania inwazji na Cejlon których domagano się po tak zwanym czarnym lipcu 1983 roku. Na Cejlonie doszło wówczas do serii antytamilskich pogromów<ref> Bandarage, Asoka (2009). The Separatist Conflict in Sri Lanka: Terrorism, Ethnicity, Political Economy. Taylor & Francis. s. 111. ISBN 978-0415776783.</ref>. Gandhi złożyła wówczas oświadczenie podkreślając że szanuje integralność terytorialną Sri Lanki jednak Indie nie mogą pozostać ciche wobec pogromów mających miejsce na wyspie<ref>Bandarage, Asoka (2009). The Separatist Conflict in Sri Lanka: Terrorism, Ethnicity, Political Economy. Taylor & Francis. s. 111. ISBN 978-0415776783</ref>.
Linia 70 ⟶ 74:
=== Polityka ekonomiczna ===
===== Zielona Rewolucja, Czwarty i Piąty Plan Pięcioletni =====
Linia 118 ⟶ 122:
== Poglądy ==
{{Socjaldemokracja}}
Istnieje debata nad tym czy Gandhi pozostawała socjalistką ze względu na zasady czy politykę<ref>Rosser, J. Barkley; Marina V. Rosser (2004). Comparative Economics in Transforming the World Economy. MIT Press. s. 468–470. ISBN 978-0262182348.</ref>. Sunanda K. Datta-Ray opisał ją jako "mistrza retoryki ... często ideologii niż polityki", a dziennikarz Times, Peter Hazelhurst, zażartował, że socjalizm Gandhi był "lekko w lewo we własnym interesie"<ref>[http://www.timeshighereducation.co.uk/166151.article Indira – terror personified or goddess?]</ref>. Krytycy koncentrują się na sprzeczności w rozwoju jej postawy wobec [[komunizm]]u; Gandhi w latach 50. była znana z postawy antykomunistycznej. W jej późniejszym życiu utrzymywała jednak bliskie stosunki z indyjskimi komunistami nawet podczas tłumienia przez armię powstań [[naksalici|naksalitów]]. W tym kontekście, Gandhi została oskarżona o prowadzenie populistycznej polityki realizowanej w zależności do własnych potrzeb, pozornie będąc przeciwko bogatym i dużym firmom, w praktyce zachowując status quo, krytycy zarzucają jej manipulowaniem poparciem lewicy w czasie politycznej niestabilności końca lat 60<ref> Jaffrelot, Christoph (2003). India's Silent Revolution: The Rise of the Lower Castes in North India. C. Hurst & Co. Publishers. s. 131–142. ISBN 978-1850653981.</ref>. ▼
Istnieje debata nad tym czy Gandhi pozostawała socjalistką ze względu na zasady czy politykę<ref>Rosser, J. Barkley; Marina V. Rosser (2004). Comparative Economics in Transforming the World Economy. MIT Press. s. 468–470. ISBN 978-0262182348.</ref>.
Sunanda K. Datta-Ray opisał ją jako "mistrza retoryki ... często ideologii niż polityki", a dziennikarz Times, Peter Hazelhurst, zażartował, że socjalizm Gandhi był "lekko w lewo we własnym interesie"<ref>[http://www.timeshighereducation.co.uk/166151.article Indira – terror personified or goddess?]</ref>.
▲
Chociaż Gandhi pozostawała w silnej opozycji do prawicowych i reakcyjnych ugrupowań politycznych Indii istniała też lewicowa opozycja wobec jej polityki. W 1969 roku lewicowi krytycy zaczęli oskarżać ją o nieszczerość i [[makiawelizm]]. W latach 80. Gandhi po rozpoczęciu reform gospodarczych została oskarżona o "zdradę socjalizmu"<ref>Sunanda K. Datta-Ray; Indira Gandhi: Enigma, Mother-Goddess and Terror Incernate. November 3, 1994. The Straits Times (Singapore).</ref>.
== Wyróżnienia ==
|