Stefan Pietrusiński: Różnice pomiędzy wersjami

[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
Usunięta treść Dodana treść
mNie podano opisu zmian
m drobne redakcyjne
Linia 1:
'''Stefan Pietrusiński''' ps. ''"Rysiek"''„Rysiek”<ref name="prez">{{cytuj stronę | url=http://www.prezydent.pl/archiwum/archiwum-aktualnosci/rok-2008/art,148,869,uhonorowanie-depozytariuszy-tradycji-i-etosu.html | tytuł=Uhonorowanie depozytariuszy tradycji i etosu | data= 14 grudnia 2008 | opublikowany=prezydent.pl | data dostępu=2012-05-12}}</ref> (ur. [[2 września]] [[1929]] w [[Goszczyn|Goszczynie]]ie, koło [[Grójec|Grójca]]; , zm. [[5 kwietnia]] [[1953]] w komunistycznym [[Areszt Śledczy Warszawa-Mokotów|więzieniu na Mokotowie]] w [[Warszawa|Warszawie]]) – działacz konspiracji powojennej w okresie [[Polska Rzeczpospolita Ludowa|Polski Ludowej]], oskarżony i skazany przez władze [[Komunizm|komunistyczne]] [[Polska Ludowa|Polski Ludowej]] na [[Kara śmierci|karę śmierci]]. Kawaler Krzyża Wielkiego [[Order Odrodzenia Polski|Orderu Odrodzenia Polski]].
 
'''Stefan Pietrusiński''' ps. ''"Rysiek"''<ref name="prez">{{cytuj stronę | url=http://www.prezydent.pl/archiwum/archiwum-aktualnosci/rok-2008/art,148,869,uhonorowanie-depozytariuszy-tradycji-i-etosu.html | tytuł=Uhonorowanie depozytariuszy tradycji i etosu | data= 14 grudnia 2008 | opublikowany=prezydent.pl | data dostępu=2012-05-12}}</ref> (ur. [[2 września]] [[1929]] w [[Goszczyn|Goszczynie]], koło [[Grójec|Grójca]]; zm. [[5 kwietnia]] [[1953]] w komunistycznym [[Areszt Śledczy Warszawa-Mokotów|więzieniu na Mokotowie]] w [[Warszawa|Warszawie]]) – działacz konspiracji powojennej w okresie [[Polska Rzeczpospolita Ludowa|Polski Ludowej]], oskarżony i skazany przez władze [[Komunizm|komunistyczne]] [[Polska Ludowa|Polski Ludowej]] na [[Kara śmierci|karę śmierci]]. Kawaler Krzyża Wielkiego [[Order Odrodzenia Polski|Orderu Odrodzenia Polski]].
== Życiorys ==
Był synem Aleksandra i Heleny z Dzwonków. Ukończył gimnazjum w Goszczynie. Był członkiem [[Związek Harcerstwa Polskiego|ZHP]].
 
W latach 1947 - 1949 był nauczycielem w szkołach powszechnych w [[Powiat grójecki|pow. grójeckim]], najpierw (październik 1947- czerwiec 1948) w [[Suchostruga|Suchostrudze]], potem (wrzesień 1948 - czerwiec 1949) w [[Olszany (powiat grójecki)|Olszanach]]. Po powołaniu do wojska (w listopadzie 1950) służył w jednostce w [[Siedlce|Siedlcach]], później był pisarzem w kancelarii ogólnej Głównej Kontroli Wojskowej [[Ministerstwo Obrony Narodowej|Ministerstwa Obrony Narodowej]]<ref name="Mok">{{cytuj stronę | url=http://webcache.googleusercontent.com/search?q=cache:WKATXKM7UgIJ:www.honor.pl/download/swat1.rtf+Straceni+w+Wi%C4%99zieniu+mokotowskim&cd=2&hl=pl&ct=clnk&gl=pl&client=firefox-a | tytuł=Straceni w Więzieniu mokotowskim | data= | opublikowany=honor.pl | data dostępu=2012-05-13}}</ref>.
 
== Działalność konspiracyjna ==
Od wiosny 1948 Stefan Pietrusiński współtworzył struktury konspiracyjnej organizacji niepodległościowej OK PSL (Obrona Konspiracyjna Polskiego Stronnictwa Ludowego), założonej przez [[Henryk Bąk (polityk)|Henryka Bąka]], wówczas ucznia liceum. W początkowym okresie należeli do niej jeszcze ich koledzy: Herman Dąbrowski, Czesław Owczarek i Henryk Kosut. Z czasem, w 1950, przekształciła się ona w Polską Szturmówkę Chłopską (dzielącą się na grupę agitacyjną – odpowiedzialną za działalność polityczną, i bojową - podejmującą działalność militarną) która w szczytowej fazie rozwoju liczyła 500 członków i miała swoje komórki poza woj. warszawskim, także m.in. w Świętokrzyskim i we Wrocławiu. Była ona organizacją o charakterze propagandowym i militarnym, całkowicie niezależną od działających w podziemiu struktur niepodległościowych czy emigracyjnych partii politycznych. Jej celem było przeciwdziałanie tworzeniu spółdzielni produkcyjnych na wsi, a także „walka z komunizmem i obecnym ustrojem Polski Ludowej w postaci wrogiej agitacji wśród chłopów skierowanej przeciwko władzy ludowej”. Początkowo działalność ograniczona była do wydawania i kolportowania odezw i ulotek oraz bezpośrednich rozmów z chłopami na temat zagrożeń związanych z wprowadzaniem nowego ustroju, działalnością partii komunistycznej i kolektywizacją wsi. Zbierano też dane o szczególnie gorliwych komunistach i milicjantach, podejmowano akcje rozbrajania posterunków MO<ref>{{cytuj stronę | url=http://orka2.sejm.gov.pl/Debata6.nsf/main/63CA19D0 | autor=[[Józef Rojek]]:| tytuł=Oświadczenia 6 kadencja, 39 posiedzenie, 1 dzień (31-03-2009) | data= | opublikowany=sejm.gov.pl | data dostępu=2012-05-13}}</ref><ref>{{cytuj stronę | url=http://www.niedziela.pl/artykul_w_niedzieli.php?doc=nd200410&nr=11 | autor=Jan Ośko, Krzysztof Madej, Jan Żaryn, Jacek Żurek | tytuł=Przeżyli własną śmierć. Historie nieznane z archiwum IPN | data= | opublikowany=Niedziela Ogólnopolska 10/2004, niedziela.pl | data dostępu=2012-05-13}}</ref>.
Stefan Pietrusiński został prezesem jednego z podokręgów organizacji (obejmującego [[Błędów (powiat grójecki)|gminę błędowską]]) i zastępcą Henryka Bąka.
 
Działalność konspiracyjną prowadził także w czasie pracy w MON, z m.in. pozyskując nowych członków do organizacji, co było realizacją akcji PSCh o kryptonimie „O.W.” („opanowanie wojska”) która miała polegać na wstępowaniu do wojska i prowadzeniu wśród żołnierzy akcji propagandowej oraz ich werbowaniu do konspiracji celem przygotowania przyszłego powstania zbrojnego.
 
== Aresztowanie, wyrok i śmierć ==
Na przełomie zimy i wiosny 1952, kiedy było już pewne, że akcja „O.W.” nie ma szans powodzenia, bo rozpoczęty w 1950 konflikt koreański nie przerodzi się w III wojnę światową, Henryk Bąk rozpoczął przygotowania do rozwiązana organizacji. Nakazał zaprzestanie działalności agitacyjnej w wojsku oraz pozbycie się zgromadzonej broni. Jednakże w tym samym czasie [[Ministerstwo Bezpieczeństwa Publicznego|UB]] rozpoczęło likwidację Polskiej Szturmówki Chłopskiej, rozpracowanej w wyniku prowokacji, zorganizowanej przez Wydział IV Wojewódzkiego Urzędu Bezpieczeństwa Publicznego w Warszawie. O końca kwietnia do połowy maja 1952 trwały masowe aresztowania - do więzienia trafiło ponad 115 członków tej organizacji, w tym jej pomysłodawca – Henryk Bąk.
 
Stefan Pietrusiński, jako żołnierz, został aresztowany przez [[Główny Zarząd Informacji|Informację Wojskową]] 9<ref name="Mok" /> lub 15<ref name="Komb">Grzegorz Łeszczyński: "Polska„Polska Szturmówka chłopska"chłopska”, "Kombatant„Kombatant. Miesięcznik Urzędu do Spraw Kombatantów i Osób Represjonowanych"Represjonowanych”, 2010, nr 10 (238), s. 31-37.</ref> maja 1952 .
 
W procesach politycznych zapadły surowe wyroki na członków PSCh, choć większość z nich nie ukończyła 30 lat i często ich udział w konspiracji ograniczał się jedynie do złożenia przysięgi i obrania pseudonimu, to Wojskowy Sąd Rejonowy w Warszawie uznał, że była to organizacja szczególnie niebezpieczna, gdyż liczyła dużą liczbę członków, posiadała znaczną ilość broni palnej i w szybkim tempie rozrastała się, a także prowadziła szeroką "działalność„działalność propagandową przeciwko kolektywizacji wsi i godziła w podstawy sojuszu robotniczo-chłopskiego”. Na kary więzienia od 2 do 15 lat skazano 62 osoby.
 
Stefana Pietrusińskiego Wojskowy Sąd Okręgowy I w Warszawie [[6 września]] 1952 skazał na karę śmierci. Wraz z nim na śmierć skazano kpr. Hermana Dąbrowskiego (karę zamieniono później na 15 lat pozbawienia wolności), a na kary od 5 do 9 lat pozbawienia wolności - jeszcze ośmiu żołnierzy. Henryk Bąk, który za kierowanie organizacją skazany został na czterokrotną karę śmierci (później zamieniono mu wyrok na dożywocie), zeznawał w tym procesie jako świadek. Ponadto na karę śmierci skazano jeszcze Wacława Młodzianko.
 
Karę śmierci wykonano jedynie na Stefanie Pietrusińskim [[5 kwietnia]] 1953 r. w [[Areszt Śledczy Warszawa-Mokotów|więzieniu mokotowskim]] na Rakowieckiej, zdaniem historyka PSCh "z„z racji odbywania przez niego czynnej służby wojskowej i przekazywania Bąkowi danych „z«z terenu Ministerstwa Obrony Narodowej dot. rozmieszczenia i stanu liczebnego jednostek WKR i inne, stanowiące tajemnicę wojskową”"wojskową»”<ref name="Komb" />.
 
Rodzina o egzekucji nie została poinformowana i jeszcze 28 sierpnia 1953 jego matka napisała list z prośbą o ułaskawienie do przewodniczącego Rady Państwa Bolesława Bieruta (pisownia oryginalna):
„Uprzejmie proszę Pana Przewodniczącego Rady Ministrów o wyjaśnienie mi wyroku i gdzie się znajduje mój syn. Ja matka mam 60 lat i chora jestem 5 lat, o wieści aresztowania syna skótki mojej choroby się pogorszyły. Bo na wspomnienie więzienia, jestem matką która ubolewa bardzo o syna którego chowałam 21 rok. (…) co się stało od chwili przyjścia do wojska nic nie wiem” <ref name="Komb" />.
O straceniu syna dowiedziała się dopiero 16 października 1953 po otrzymaniu odpowiedzi na swoje pismo.
 
== Upamiętnienie ==
Pośmiertnie, postanowieniem prezydenta [[Lech Kaczyński|Lecha Kaczyńskiego]] z 14 listopada 2008, ''za wybitne zasługi dla niepodległości Rzeczypospolitej Polskiej, za działalność na rzecz przemian demokratycznych w kraju'', został odznaczony Krzyżem Wielkim [[Order Odrodzenia Polski|Orderu Odrodzenia Polski]] <ref>{{Monitor Polski|2009|27|372}}</ref>..Order został przekazany rodzinie Stefana Pietrusińskiego 14 grudnia 2008 w [[Parafia św. Józefa Oblubieńca NMPNajświętszej Maryi Panny w Warszawie (Koło)|Kościele św. Józefa Oblubieńca NMP]] na Kole w Warszawie podczas uroczystości odsłonięcia i poświęcenia tablicy pamiątkowej upamiętniającej osobę Henryka Bąka, przywódcę Polskiej Szturmówki Chłopskiej w latach 1948-1952 i jego podwładnych<ref name="prez" />
 
W latach 70. XX w. Henryk Bąk z kilkoma kolegami z PSCh postawili na cmentarzu parafialnym w Przybyszewie pamiątkowy obelisk ku czci Stefana Pietrusińskiego.
Linia 35:
 
== Bibliografia ==
* Grzegorz Łeszczyński: "Polska„Polska Szturmówka chłopska"chłopska”, "Kombatant„Kombatant. Miesięcznik Urzędu do Spraw Kombatantów i Osób Represjonowanych"Represjonowanych”, 2010, nr 10 (238), s. 31-37
* {{cytuj stronę | url=http://webcache.googleusercontent.com/search?q=cache:WKATXKM7UgIJ:www.honor.pl/download/swat1.rtf+Straceni+w+Wi%C4%99zieniu+mokotowskim&cd=2&hl=pl&ct=clnk&gl=pl&client=firefox-a | tytuł=Straceni w Więzieniu mokotowskim | data= | opublikowany=honor.pl | data dostępu=2012-05-12}}
* {{cytuj stronę | url=http://www.prezydent.pl/archiwum/archiwum-aktualnosci/rok-2008/art,148,869,uhonorowanie-depozytariuszy-tradycji-i-etosu.html | tytuł=Uhonorowanie depozytariuszy tradycji i etosu | data= 14 grudnia 2008 | opublikowany=prezydent.pl | data dostępu=2012-05-12}}
 
{{DEFAULTSORT:Pietrusiński, Stefan}}