Karma: Różnice pomiędzy wersjami

[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
Usunięta treść Dodana treść
Addbot (dyskusja | edycje)
m Bot: Przenoszę 51 linków interwiki do Wikidata, znajdziesz je teraz w zasobie d:q132196
m →‎Buddyzm: uzup.
Linia 32:
Czynnikiem, który decyduje o moralnej wartości każdego działania jest towarzysząca mu wola lub zamiar. Wola mająca szkodliwe korzenie: (1) pragnienie (lub chciwość), (2) gniew i (3) niewiedzę przynosi szkodliwe owoce. Niewiedza oznacza tu wrodzoną nieznajomość prawdy: na przykład [[Cztery Szlachetne Prawdy|Czterech Szlachetnych Prawd]], [[Ośmioraka ścieżka|Szlachetnej Ośmiorakiej Ścieżki]] lub [[Trzy Cechy Istnienia|''Trzech Cech Istnienia'']]. Wola stowarzyszona z korzystnymi korzeniami czyli z: (1) brakiem pragnień, czyli wyrzeczeniem, (2) brakiem gniewu, czyli miłującą dobrocią oraz (3) mądrością przynosi korzystne owoce.
 
W buddyjskiej karmie nie ma [[fatalizm]]u na podobieństwo chrześcijaństwa, np. pojęcia piekielnego grzechu, czy fatalizmu nieuchronnej karmy skazującej kogoś po śmierci na następne złe odrodzenie jako zwierzę. Buddyjskie prawo karmy opisuje, że działania, których rezultaty "zaowocowałyby" cierpieniem w następnym odrodzeniu, mogą być wyparte przez nowe działania jeszcze przed śmiercią, których rezultaty "zaowocują" szczęściem w następnym odrodzeniu. Prawo owe karmy wykazuje również, że rezultaty powstałe z danych czynów doświadczane są tylko przez istotę, która nagromadziła ich przyczyny i nikt nie może zbawić tego "z zewnątrz" lub tym bardziej potępić. Nie ma tu więc pojęć na podobieństwo chrześcijaństwa, takich jak bóg "zbawiciel" lub szatan "kusiciel".
Dziesięć rodzajów szkodliwych sposobów działania ([[Język pali|pali]] ''kamma-patha'') to: trzy złe działania ciała (zabójstwo, kradzież i nieprawe współżycie płciowe); cztery złe działania mowy (kłamstwo, obmowa, nieuprzejma mowa i bezmyślna paplanina); oraz trzy złe działania umysłu (pożądanie, gniew i nieprawdziwe poglądy).
 
W buddyzmie jest nauczane, że jeżeli usunie się [[niewiedza (buddyzm)|niewiedzę]], realizując brak [[atman]]a (tłum. "duszy") podlegającego jakiejkolwiek karmie, to nastąpi wyzwolenie od wszelkich uwarunkowanych stanów szczęśliwości i cierpień, inaczej zwane wyzwoleniem od [[dukkha]], stanu niepewności wszelkich uwarunkowanych zjawisk<ref>http://sasana.wikidot.com/dukkha "Słownik buddyjski" Nyanatilkoka Mahathera (online); dostęp 11.12.2013</ref>. Prawdziwe i ostateczne więc zrozumienie buddyjskiej karmy jest możliwe jedynie dzięki głębokiemu wglądowi w Bezosobowość ([[anatman|anattā]]) i Przyczynowość ([[Dwanaście ogniw współzależnego powstawania|paticca-samuppāda]]) wszelkich zjawisk istnienia<ref>http://sasana.wikidot.com/karma-sl "Słownik buddyjski" Nyanatilkoka Mahathera (online); dostęp 11.12.2013</ref>.
Prawo ''karmy'' wyklucza istnienie tzw. "pierwszej przyczyny". Według nauk buddyjskich ciąg przyczynowo-skutkowy istniał od zawsze. Teoria buddyzmu mówi, że "pierwszym ogniwem" spośród [[Dwanaście ogniw współzależnego powstawania|dwunastu ogniw współzależnego powstawania]] opisującego proces istnienia [[Sansara|Samsary]] jest [[Niewiedza (buddyzm)|niewiedza]], ale uwarunkowana jest ona poprzednimi formami istnienia tj. odrodzeniami według prawa [[reinkarnacja|reinkarnacji]] poprzez prawo karmy i [[splamienia (buddyzm)|splamienia umysłu]].
 
== Zobacz też ==