|
== Historia ==
[[Plik:Herzogtum Lothringen 1000.PNG|thumb|Księstwo Lotaryngii w 1000 r. (kolor liliowy: Górna, różowy: Dolna, pomarańczowy: Fryzja)]]
[[Plik:Herzogtum Lothringen 1250.PNG|thumb|Księstwo Lotaryngii w 1250 r. (kolor niebieski)]]
Po śmierci cesarza [[Ludwik I Pobożny|Ludwika I Pobożnego]] w 840 r. obszar Lotaryngii znalazł się w tej części państwa [[Frankowie|Franków]], która przypadła w udziale jego synowi [[Lotar I|Lotarowi]]. Po śmierci tego ostatniego, północna część jego władztwa przypadła w udziale jego synowi [[Lotar II|Lotarowi II]]. Nazywana była ''Lotharii Regnum'', od czego powstała nazwa "Lotaryngia" – choć granice panowania Lotara II obejmowały nie tylko dzisiejszą Lotaryngię, ale także m.in. dzisiejsze [[Niderlandy (region historyczny)|Niderlandy]] i [[Nadrenia|Nadrenię]]. Po śmierci Lotara w 869 r. teren ten stał się obiektem rywalizacji królów [[państwo wschodniofrankijskie|wschodnio-]] i [[państwo zachodniofrankijskie|zachodniofrankijskich]].
W 1.pierwszej połowie X w. Lotaryngia (nazwa ta wciąż obejmowała całość państwa Lotara II) stała się ostatecznie jednym z księstw [[Święte Cesarstwo Rzymskie Narodu Niemieckiego|Rzeszy NiemieckiejCesarstwa]] (I Rzeszy). Po buncie księcia [[Konrad Czerwony|Konrada Czerwonego]] przeciwko cesarzowi [[Otton I Wielki|Ottonowi I]], [[Biskupi i arcybiskupi Kolonii|arcybiskup Kolonii]] [[Bruno (arcybiskup koloński)|Bruno]] podzielił w 959 r. Lotaryngię na dwa księstwa: Lotaryngię Górną (południową) oraz Lotaryngię Dolną (północną). Lotaryngia Dolna obejmowała większość Niderlandów, [[Fryzowie|Fryzję]] i północną Nadrenię, ale poszczególne regiony zaczęły się usamodzielniać i w końcu XII w. książęta Dolnej Lotaryngii zaczęli się tytułować już tylko książętami [[Brabancja|Brabancji]]. W Lotaryngii Górnej (właściwej, która z czasem stała się po prostu Lotaryngią), obejmującej wówczas jeszcze obok dzisiejszej Lotaryngii także obecne [[Alzacja|Alzację]], [[Luksemburg]] oraz fragment Nadrenii od połowy XI w. rozpoczęli panowanie książęta z [[Dynastia z Châtenois|dynastii Châtenois]]. Stopniowo zasięg władzy książąt górnolotarńskich topniał (powstało hrabstwo Luksemburga, uniezależniło się arcybiskupstwo [[Trewir]]u, lokalni władcy usamodzielniali się w Alzacji); w XIII w. główne miasta Lotaryngii ([[Metz]], [[Toul]], [[Verdun (Moza)|Verdun]]) także uniezależniły się od książąt lotaryńskich i uzyskały status [[wolne miasta Rzeszy|wolnych miast Rzeszy]].
Od XV w. Lotaryngia w coraz większym stopniu zaczęła ulegać wpływom francuskim. Po śmierci ostatniego przedstawiciela dynastii Châtenois w 1453 r. tron książęcy objęli przedstawiciele jednej z linii [[Andegawenowie|Andegawenów]]. Po śmierci w 1473 ostatniego z tutejszych Andegawenów tron objęli przedstawiciele [[Dynastia z Vaudémont|dynastii Vaudémont]] (którzy sprawowali tutaj następnie władzę do XVIII w.), roszczenia do Lotaryngii zgłosił jednak także książę [[Burgundia|burgundzki]] [[Karol Zuchwały]] – zginął jednak podczas oblężenia [[Nancy]] w 1477.
Coraz silniejsze wpływy francuskie w tym rejonie zaowocowały rywalizacją pomiędzy królami francuskimi a Habsburgami o dominację nad Lotaryngią. Podczas [[wojna trzydziestoletnia|wojny trzydziestoletniej]] Lotaryngię okupowały wojska francuskie (od 1633 r.). Ponownie Francuzi wkroczyli do Lotaryngii w 1670 r. i pozostawali tutaj do 1698 r. Wkrótce potem ostatecznie ją opanowali: w 1736 r. ostatni z książąt lotaryńskich [[Franciszek I Lotaryński|Franciszek]] poślubił dziedziczkę [[Habsburgowie|Habsburgów]] [[Maria Teresa Habsburg|Marię Teresę]], ale warunkiem zgody króla francuskiego na ten mariaż było zrzeczenie się przez Franciszka Lotaryngii, co nastąpiło w 1737 r. W 1738 r., na mocy [[traktat wiedeński (1738)|traktatu wiedeńskiego]], kończącego [[Wojna o sukcesję polską|wojnę sukcesyjną w Polsce]], Lotaryngię w dożywotnie posiadanie objął [[Stanisław Leszczyński]]. Po jego śmierci 23 lutego 1766 roku kraj został przyłączony do Francji.
W XIX w. nastąpił tutaj intensywny rozwój gospodarczy (przede wszystkim związany z rozwojem [[górnictwo|górnictwa]] i [[metalurgia|metalurgii]]). W 1871 r. w wyniku przegranej przez Francję wojny północna część Lotaryngii wraz z sąsiednią [[Alzacja|Alzacją]] została przyłączona do [[Cesarstwo Niemieckie|II Rzeszy Niemieckiej]]. Francusko-niemiecki spór o te tereny był jednym z głównych powodów wybuchu [[I wojna światowa|I wojny światowej]], na jej terenie też toczyły się przez niemal cały okres wojny zacięte walki (m.in. [[bitwa pod Verdun]]). Po jej zakończeniu cała Lotaryngia na mocy [[traktat wersalski|traktatu wersalskiego]] znalazła się na powrót we władaniu Francji. Północna Lotaryngia znalazła się ponownie w granicach Niemiec na krótko, podczas [[II wojna światowa|II wojny światowej]], po jej zakończeniu powróciła do Francji.
== Zobacz też ==
| 