Rudolf Otto: Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja przejrzana] | [wersja przejrzana] |
Usunięta treść Dodana treść
m →Bibliografia: int. |
|||
Linia 26:
== Stosunek do religii ==
=== Ogólna charakterystyka ===
:: Według R. Otto źródłem religii jest uczucie. Najważniejszą cechą religii jest jej [[irracjonalizm|irracjonalność]] i uczuciowy element. Podstawowym pojęciem używanym przez R. Otto jest '''[[numinotyczność]]''' – łac. numen, czyli [[bóg|bóstwo]]. '''Doświadczenie numinotyczne''' charakteryzujące wyznawcę każdej religii, jest jednak poza możliwością wypowiedzenia. Numinosum charakteryzuje się [[
=== Mysterium tremendum ===
Linia 33:
: 2. '''Majestatu:''' tzw. majestas, jak pisze R. Otto: ''„Ja jestem niczym, Ty jesteś wszystkim!”''<ref> Ibidem, s. 46. </ref>. Jest to uczucie całkowitej wyższości Jego jako wszechmocnego.
: 3. '''Mocy:''' wyczuwalny w gniewie, wyraża się w [[ideogram]]ach namiętności, woli, siły, ruchu, aktywności, podniecenia. Podkreśla witalny charakter przedmiotu numinotycznego.
: 4. '''Tajemnicy:''' tzw. misterium, ''„coś całkiem innego”''<ref> Ibidem, s. 49. </ref>, mirum, ''„Bóg, którego można pojąć, nie jest Bogiem”'' jak twierdzi Tersteegen. Pojawia się tu pojęcie '''[[Osłupienie|stupor]]''', czyli osłupiałe zdumiewanie się, absolutne osłupienie. R. Otto wyjaśnia, że ''„szczególny urok tego, co upiorne, polega raczej na tym, że jest ono czymś dziwnym (mirum) i jako takie, działając samo przez się na wyobraźnię, rozbudza zainteresowanie i ogromną ciekawość”''<ref> Ibidem, s. 52. </ref>.
: Tajemnica ma 3 stopnie:
:: a) stopień czegoś wyłącznie dziwnego,
Linia 46:
:: ''„Zawładnąć numenem oraz być ogarniętym przez numen staje się celem samym w sobie, dąży się do osiągnięcia go ze względu na nie samo przy użyciu najbardziej wyrafinowanych i wymyślnych praktyk ascetycznych.[…]A trwanie w tych osobliwych, często dziwacznych stanach numinotyczne podniosłości staje się samo dobrem, a nawet zbawieniem, które różni się całkowicie od dóbr świeckich.[…]Język tylko bełkoce o takim uszczęśliwieniu”''<ref> Ibidem, s. 61. </ref> – jak pisze R. Otto.
:: [[Katarzyna z Genui|Katarzyna Genueńska]] próbuje przybliżyć nam ów stan słowami: ''„O, gdybym mogła wam powiedzieć, czego serce doznaje, jak wewnętrznie płonie i goreje. Ale nie znajduje słów, aby to wyrazić. Mogę tylko powiedzieć: gdyby choć kropla z tego, co czuję, spadła do piekła, piekło przemieniłoby się w raj”. Tak więc „misterium tremendum jest jednocześnie po prostu fascinans i że w tym podwójnym elemencie- nieskończenie pełnym grozy, a zarazem nieskończenie cudownym- mysterium na swoją właściwą, pozytywną, podwójna treść, która objawia się w uczuciu.”''<ref> Ibidem, s. 71. </ref>
=== Numinosum i uczucie numinotyczne ===
:: To coś niepoznawalnego, ''„siła, która oddziaływa na człowieka, napawa go przerażeniem i lekiem, a równocześnie pociąga go i zniewala”'' jak pisze [[Józef Keller]]. Można zauważyć tu podobieństwo do [[rzecz sama w sobie|rzeczy samej w sobie]] Kanta. To kategoria religijna, [[a priori|aprioryczna]], niezależna od historii, kultury itp. Skąd wiemy że istnieje? Dzięki '''[[sensus numinis]]''', odczuciu. Sensus numinis, odczucie boskości jest warunkiem religii, jak tłumaczy R. Otto, ''„ żyje w każdej religii jako coś, co dla niej jest czymś najbardziej skrytym i bez czego nie byłaby ona w ogóle religią”''<ref> Ibidem, s. 33. </ref>. Skutkiem bojaźni jest uczucie zależności stworzenia (to nawiązanie do [[Friedrich
:: Uczucie numinotyczne ''„jest uczuciem, którego nie da się wyprowadzić z żadnego innego uczucia, które się z żadnego innego nie rozwinie, lecz jest uczuciem jakościowo odrębnym, oryginalnym, jest uczuciem pierwotnym nie w znaczeniu czasowym, lecz zasadniczym”''<ref> Ibidem, s. 73. </ref>.
:: Otto próbował rozwiązać problem [[sacrum]] jako niewspółmierny i całkiem inny w stosunku do pojęć, zasad moralnych i religii pozytywnej w ten sposób, że odniósł się do wysuniętej przez [[Immanuel Kant|Immanuela Kanta]] idei schematyzacji. Doświadczenie numinalne miałoby zatem przypominać pojęcia i zasady miłości i potęgi [[Bóg|Boga]], toteż wprawdzie nie można go opisać, można je jednak powiązać z myśleniem i działaniem. W konsekwencji tej schematyzacji [[sacrum]] pojawia się jako złożona kategoria wartości ''a priori''.
Linia 61:
=== Środki wyrazu numinosum ===
::* '''Bezpośrednie:''' uczucia się nie można nauczyć, ale można je wzbudzić, np. określona rzecz, uroczysta postawa, gest, nastrój, mina, uroczyste gromadzenie się itp.
::* '''Pośrednie:''' środki wyrazu dla podobnych uczuć dziedziny naturalnej, tj. strach (np. Bogowie indyjscy), okazałość lub wzniosłość (np. [[Izajasz]] opisujący wysoki tron, królewską postać, aniołów), [[Cud (religia)|cud]], tajemniczość uzyskana za pomocą sposobu mówienia, np. [[łacina]] mszalna.
::* '''W sztuce:''' np. wzniosłość w architekturze ( [[Egipt]], [[gotyk]]) co daje wrażenie czegoś magicznego, postacie [[Budda|Buddy]], [[Sztuka chińska|sztuka chińskiego malarstwa]] pejzażowego i hagiograficznego w klasycznych epokach dynastii [[Dynastia Tang|Tang]] i [[Dynastia Song|Song]], muzyka (np. [[Wielka msza h-moll|Msza h-moll]] [[Johann Sebastian Bach|Johanna Sebastiana Bacha]], część incarnatus).
:: R. Otto podkreśla różnicę między Zachodem a Wschodem świata. Ten pierwszy charakteryzuje się przez ciemność i milczenie, drugi zaś dodaje do nich próżnię i przestrzenną pustkę (co wyraża się np. w sztuce malowania pustki w [[Sztuka chińska|malarstwie chińskim]]).
=== Numinosum w [[Stary Testament|Starym Testamencie]] ===
:: To na przykład pierwiastek demoniczny i anielski, oczekiwanie końca świata, lęk przed Bogiem, gniew, świętość, gorliwość [[Jahwe]], np. numinotyczna opowieść o ukazaniu się Boga w [[Krzew gorejący|krzaku gorejącym]] czy sny i wizje [[Ezechiel]]a lub księga [[
=== Numinosum w [[Nowy Testament|Nowym Testamencie]] ===
| |||