ArXiv: Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja przejrzana] | [wersja przejrzana] |
Usunięta treść Dodana treść
m infobox, drobne merytoryczne |
rozbudowa |
||
Linia 19:
}}
{{małą literą}}
'''arXiv''' (duże X w nazwie reprezentuje grecką literę χ (chi), nazwę należy więc czytać 'archiv') – elektroniczne archiwum naukowych [[preprint|preprintów]]. Obecnie (
Prace publikowane w arXiv nie są [[recenzja|recenzowane]], ale mogą być tam umieszczane wyłącznie przez zarejestrowanych i zaufanych autorów (''endorsers''). Aby zostać zaufanym autorem wystarczy potwierdzenie od innego zaufanego autora. Większość prac umieszczanych w arXiv jest publikowana także w recenzowanych [[czasopismo naukowe|czasopismach naukowych]].
Linia 25:
Prace umieszczone w archiwum są dostępne bezpłatnie dla wszystkich użytkowników internetu.
==
Założycielem arXiv był [[Paul Ginsparg]], fizyk, pracujący w Laboratorium Los Alamos{{r|Ginsparg-nature}}. Niezadowolony z tradycyjnych metod dystrybucji najświeższych wyników prac naukowych (kopie papierowe przesyłane pocztą lub wersje elektroniczne rozsyłane na listy dystrybucyjne [[poczta elektroniczna|poczty elektronicznej]]) uruchomił on na swoim biurkowym komputerze [[NeXT]] serwis przechowujący elektroniczne wersje preprintów z dziedziny teoretycznej fizyki wysokich energii i automatycznie wysyłający powiadomienia o nowych pracach do zainteresowanych{{r|Ginsparg-arXiv}}. Początkowo użytkownicy komunikowali się z serwerem na pośrednictwem poczty elektronicznej, po kilku miesiącach dodany został serwer [[File Transfer Protocol|FTP]], a po około roku dodany został interfejs [[World Wide Web|WWW]] – podówczas była to nowa technologia świeżo wynaleziona w [[CERN]]-ie.
W 1998 roku [[domena internetowa]] archiwum została zmieniona z <tt>xxx.lanl.gov</tt> na obecną <tt>arxiv.org</tt>{{r|Ginsparg-arXiv}}
W roku 2001 Ginsparg przeniósł się na Uniwersytet Cornella, przenosząc ze sobą arXiv. Jako jedną z przyczyn decyzji podawał słabe wsparcie da swej działalności ze strony kierownictwa laboratorium Los Alamos{{r|Cornell-move}}. Uniwersytet zaproponował mu, poza utrzymaniem samego archiwum, posadę w nowo powołanym Wydziale Informatologii i możliwość pracy nad rozwojem cyfrowych bibliotek i archiwów. Od tego też czasu archiwum zaczęło obejmować prace z innych dziedzin, poza fizyką.
Obecnie (styczeń 2014) archiwum zawiera ponad 900 tys. preprintów, miesięcznie dodawane jest około 8000 nowych, a miesięczna liczba pobrań sięga pięciu milionów{{r|arXiv-stats}}.
== Finansowanie ==
Początkowo arXiv funkcjonował na stacji roboczej na biurku Ginsparga w Los Alamos, sam autor zajmował się w czasie wolnym jego utrzymaniem. Wzrost liczby użytkowników i przechowywanych prac wymusił jednak z czasem przeniesienie archiwum i zatrudnienie etatowych pracowników do jego utrzymania. W Los Alamos działalność ta była finansowana przez państwową [[Narodowa Fundacja Nauki|Narodową Fundację Nauki]], [[Departament Energii Stanów Zjednoczonych]] i samo laboratorium{{r|Cornell-move}}.
Po przenosinach na Uniwersytet Cornella finansowanie przejęła biblioteka tego uniwersytetu. W roku 2010 uniwersytet uznał że nie jest w stanie samodzielnie utrzymywać archiwum i wystosował apel do użytkowników o współfinansowanie. Obecnie, aż do roku 2017, finansowanie projektu jest zagwarantowane wspólnie przez Bibliotekę Uniwersytetu Cornella, [[Fundację Simonsa]] i ponad 170 instytucji naukowych z całego świata, które wnoszą wkład wysokości od 1500 do 3000 dolarów rocznie, w zależności od liczby użytkowników w danej instytucji{{r|ArXiv-funding}}. Wśród instytucji finansujących arXiv jest [[Wydział Fizyki Uniwersytetu Warszawskiego]]. Roczny budżet arXiv na rok 2014 to 755 tys. dolarów, z czego 350 tys. daje Fundacja Simonsa, 330 tys. to wpłaty od instytucji współpracujących a 75 tys. pochodzi od biblioteki Uniwersytetu Cornella{{r|budget2014}}.
{{Przypisy|przypisy=
<ref name="Ginsparg-nature">{{Cytuj pismo | nazwisko = Ginsparg | imię = Paul | tytuł = ArXiv at 20 | czasopismo = Nature | wolumin = 476 | strony = 145–147 | język = en | data = 2011-08-11 | url = http://www.nature.com/nature/journal/v476/n7359/full/476145a.html | doi = 10.1038/476145a}}</ref>
<ref name="Cornell-move">{{Cytuj pismo | autor = Declan Butler | tytuł = Los Alamos loses physics archive as preprint pioneer heads east | czasopismo = Nature | wolumin = 412 | strony = 3–4 | język = en | data = 2001-07-05 | url = http://www.nature.com/nature/debates/e-access/Articles/ginsparg.html | doi = 10.1038/35083708}}</ref>
<ref name="Ginsparg-arXiv">{{Cytuj stronę | url = http://arxiv.org/abs/1108.2700 | tytuł = It was twenty years ago today ... | nazwisko = Ginsparg | imię = Paul | data = 2011-08-14 | język = en | data dostępu = 2014-01-12}}</ref>
<ref name="arXiv-stats">{{Cytuj stronę | url = http://arxiv.org/help/stats | tytuł = arXiv usage statistics | opublikowany = Cornell University Library | język = en | data dostępu = 2014-01-12}}</ref>
<ref name="ArXiv-funding">{{Cytuj stronę | url = https://confluence.cornell.edu/display/culpublic/Initial+Five-Year+Support+Pledges+%282012%29 | tytuł = Initial Five-Year Support Pledges (2012) | data = 2014-01-07 | opublikowany = Cornell University Library | język = en | data dostępu = 2014-01-12}}</ref>
<ref name="budget2014">{{Cytuj stronę | url = https://confluence.cornell.edu/download/attachments/127116484/CY14+arXiv+public+budget.pdf?version=1&modificationDate=1389138158000 | tytuł = arXiv CY2014 PROPOSED BUDGET | język = en | data dostępu = 2014-01-12}}</ref>
}}
[[Kategoria:Biblioteki cyfrowe]]
| |||