Blokada Leningradu: Różnice pomiędzy wersjami

'''Blokada Leningradu''' – okres oblężenia [[Petersburg|Leningradu]] (obecnie '''Petersburg''') w czasie [[II wojna światowa|II wojny światowej]] przez wojska [[Niemcy|niemieckie]], które trwało 2,5 roku od 8 września 1941 do 27 stycznia 1944 roku i pochłonęło około 1,5 miliona ofiar po stronie radzieckich mieszkańców miasta.

Leningrad, ówcześnie 3,5 milionowe miasto położone między [[Zatoka Fińska|Zatoką Fińską]] a jeziorem [[Ładoga]], oddalone w 1941 roku około 100 km od granicy z Finlandią, był obok zajęcia [[Moskwa|Moskwy]] i [[Kaukaz (kraina historyczna)|Kaukazu]] jednym z trzech głównych celów niemieckiej [[Atak Niemiec na ZSRR|operacji "Barbarossa"]].

Już od pierwszego dnia wojny – 22 czerwca 1941 roku zaczęto budować kilka pasów umocnień wokół miasta. W ciągu dwóch miesięcy powstało 400 schronów bojowych i 650 punktów ogniowych. Ustawiono także 24 000 zapór przeciwczołgowych. Jednak mimo iż w pracę była zaangażowana spora część mieszkańców Leningradu, do chwili nadejścia wojsk niemieckich nie udało się ukończyć budowy wszystkich umocnień.

Naprzeciw wojsk niemieckich stanęły jednostki [[Front Leningradzki|Frontu Leningradzkiego]], pod dowództwem [[Kliment Woroszyłow|Klimenta Woroszyłowa]], a następnie (od września 1941 roku) [[Gieorgij Żukow|Gieorgija Żukowa]], w składzie [[7 Armia (ZSRR)|7.]], [[14 Armia (ZSRR)|14.]] i [[23 Armia (ZSRR)|23. Armii]]. Siły radzieckie liczyły 930 000 żołnierzy. Dojścia do miasta od strony Finlandii broniła [[23 Armia (ZSRR)|23. Armia]]. Jej obrona opierała się na potężnym Karelskim Rejonie Umocnionym, którego skrzydła dochodziły do [[Morze Bałtyckie|Bałtyku]] i jeziora [[Ładoga]]. Armia fińska nie podjęła jednak ani jednej próby ataku. Od południa broniły miasta Newska Grupa Operacyjna i trzy armie: [[8 Armia (ZSRR)|8.]], [[42 Armia (ZSRR)|42.]] oraz [[55 Armia (ZSRR)|55.]] Bezpośredniego podejścia do Leningradu broniło 6 rejonów umocnionych – trzy morskie: [[Kronsztad]]zki, Iżorski i [[Ługa|Łużski]] oraz trzy lądowe: [[Karelia|Karelski]], [[Gatczyna|Krasnogwardyjski]] i Słucko-Kołpiński. Dodatkowo w budowie był [[Newa|Newski]] Rejon Umocniony. Obrona przeciwlotnicza [[Leningrad]]u składała się z 91 baterii przeciwlotniczych [[Flota Bałtycka Marynarki Wojennej Rosji|Floty Bałtyckiej]] (ogólna liczba dział 352), nie licząc okrętowych. Ponadto w Leningradzie znajdował się II Korpus Artylerii Przeciwlotniczej. Nieba pilnowały V Korpus Myśliwski oraz siły powietrzne Floty Bałtyckiej. W październiku dodatkowo przerzucono do miasta [[44 Dywizja Strzelecka (ZSRR)|44.]] i [[191 Dywizja Strzelecka (ZSRR)|191. Dywizję Strzelecką]] oraz [[6 Brygada Piechoty Morskiej (ZSRR)|6. Brygadę Piechoty Morskiej]] i [[3 Samodzielna Brygada Morska (ZSRR)|3. Samodzielną Brygadę Morską]]. Na zachód od Leningradu znajdujeznajdował się zalew, w czasie wojny zaminowany przy użyciu min kontaktowych,; akwen był w zasięgu ostrzału twierdzy morskiej Kronsztad, brzegowych rejonów umocnionych, fortów i baterii. W [[Kronsztad]]zie i Leningradzie skupiła się cała Flota Bałtycka (2 pancerniki[[pancernik]]i, 2 krążowniki[[krążownik]]i, 13 niszczycieli[[niszczyciel]]i, 12 [[Korweta|korwet]], 42 [[Okręt podwodny|okręty podwodne]], 62 [[Trałowiec|trałowce]], 38 [[Kuter torpedowy|kutrów torpedowych]], 60 kutrów typu ''MO'', 3 [[Kuter pancerny|kutry pancerne]] oraz [[Stawiacz min|stawiacze min]] i sieci oraz [[Kanonierka|kanonierki]]). Na wschodzie znajduje się jezioro [[Ładoga]] które broniła [[Flotylla Ładoska]] w sile 66 jednostek.

12 września 1941 roku czołowe oddziały niemieckiego 31. pułku piechoty [[96 Dywizja Piechoty (III Rzesza)|96. Dywizji Piechoty]] [[XLI Korpus Pancerny (III Rzesza)|XLI Korpusu Pancernego]] dotarły do przedmieść Leningradu. 17 września Niemcy przypuścili generalny szturm na Leningradmiasto, w którym brało udział 16 dywizji [[Wehrmacht]]u wspartych samolotami [[Luftwaffe]]. Po fiasku szturmu Niemcy postanowili blokować Leningrad przy równoczesnym prowadzeniu ostrzału artyleryjskiego i nalotów bombowych.

[[Oberkommando der Wehrmacht]] liczyło na to, że z braku dostaw żywności obrońcy miasta z głodu skapitulują. Rzeczywiście – już pod koniec września 1941 roku w oblężonym mieście wprowadzono kartki na jedzenieżywność. Osoba pracująca na potrzeby frontu mogła w początku września liczyć na 600 gramów chleba dziennie, a niepracująca na 300 g. Jednak i te normy zostały wkrótce obniżone. Dzienne racje żywieniowe osiągnęły najniższy poziom po 20 listopada 1941 roku, kiedy to spadły do 250 g chleba dziennie dla pracowników fizycznych (stanowiących 34% ludności) oraz 125 g dla pozostałych osób. Dla posiadaczy kartek niższej kategorii oficjalna wartość odżywcza dziennej racji wynosiła 460 [[kaloria|kilokalorii]], czyli mniej niż jedną czwartą ilości potrzebnej do zachowania wagi dorosłego człowieka (2000-2500 kilokalorii). Ponadto deklarowana wartość 460 kilokalorii była w istocie niższa (do chleba dodawano bowiem np. paszę z wytłoków bawełnianych lub poddaną hydrolizie celulozę ze strużyn sosnowych) i wynosiła w istocie około 300 kilokalorii.

Mimo tego sukcesu, styczeń i luty 1942 roku zapisały się jako najcięższe miesiące w oblężonym Lenigradzie. Codziennie w mieście umierało około 3-4 tys. ludzi. Wiele zwłok nie zostało pochowanych, ponieważ służby miejskie nie nadążały z kopaniem grobów. Pojawiały się przypadki [[kanibalizm]]u. W styczniu rozpoczęła się masowa ewakuacja mieszkańców. Do kwietnia udało się wywieźć ponad 500 tysięcy ludzi. Na wiosnę życie w Leningradzie zaczęło wracać powoli do normy. Dostawy były coraz większe, a w samym mieście wznowiły działalność niektóre teatry. 15 kwietnia wznowiono kursowanie tramwajów. Pomimo to sytuacja pozostała ciężka, gdyż Niemcy nie porzucili pomysłu zdobycia Leningradu i w marcu przystąpili do realizacji operacji "Eisstoss", której celem było zniszczenie przez Luftwaffe radzieckiej [[Flota Bałtycka Marynarki Wojennej Rosji|Floty Bałtyckiej]]. Równocześnie wznowiono działania na lądzie. W wyniku walk w kwietniu i maju 1942 roku niemiecka [[18 Armia (III Rzesza)|18. Armia]] okrążyła i zniszczyła do 12 lipca 2. Armię Uderzeniową oraz część sił radzieckich 52. i 59. Armii na południe od Leningradu.