Elekcja viritim: Różnice pomiędzy wersjami

[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
Usunięta treść Dodana treść
+
Nie podano opisu zmian
Linia 4:
Już król [[Zygmunt I Stary]] wydał dwa statuty w latach [[1530]] i [[1538]], określające zasadę wyboru monarchy, gdzie ustanowił raz na zawsze elekcję ''viritim''. Na elekcję mógł przybyć każdy kto by chciał (''unusquisque qui vellet'') a elekcja miała być wolna (''electio Regis libera'')<ref>[[Wacław Sobieski]], Trybun ludu szlacheckiego, Warszawa 1978, s. 60.</ref>.
 
Idea elekcji viritim została zaproponowana przez [[Piotr Zborowski|Piotra Zborowskiego]]. Szybko zdobyła popracie szlachty, w tym (po początkowych oporach) [[Jan Zamoyski|Jana Zamoyskiego]], który stał się jej gorącym zwolennikiem.<ref name="Leśniewski2008-23-28">Sławomir Leśniewski (2008). Jan Zamoyski - hetman i polityk (in Polish). Bellona. s.23-28</ref>
 
Ta forma elekcji została ostatecznie ustalona przez obradujących na pierwszym [[sejm konwokacyjny|sejmie konwokacyjnym]] zwołanym na [[6 stycznia]] [[1573]] roku. Pierwsza tego typu [[wolna elekcja]] odbyła się [[11 maja]] 1573 roku, wówczas został wybrany pochodzący z Francji książę [[Henryk Walezy]]. Miało to miejsce w [[Kamionek (Warszawa)|Kamieniu]] pod [[Warszawa|Warszawą]]. Jednakże tradycyjnym miejscem wyboru nowych monarchów na tron [[Rzeczpospolita Obojga Narodów|Rzeczypospolitej]] stała się wieś [[Wola (Warszawa)|Wola]] pod Warszawą.
 
Przez niektórych historyków elekcja virtimviritim, jako przeciwieństwo rozważanej elekcji przez reprezentantów, w połączeniu z upadkiem (proponowanej przez Zamoyskiego) metody głosowania większościowego, jest odpowiedzialna za doprowadzenie do powstania "anarchi" i ekscesów [[liberum veto]].<ref name="Leśniewski2008-23-28"/>
 
Ostatecznie ten typ elekcji został zniesiony w [[1791]] roku przez [[Sejm Czteroletni]].