Petre Roman: Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja przejrzana] | [wersja przejrzana] |
Usunięta treść Dodana treść
m uproszczenie wywołania szablonu {{Kontrola autorytatywna}} |
→Rząd Petre Romana: Dodatek |
||
Linia 29:
=== Rząd Petre Romana ===
Petre Roman był jednym z założycieli [[Front Ocalenia Narodowego|Frontu Ocalenia Narodowego]]. Z jego ramienia w 1989 został premierem (lider ugrupowania [[Ion Iliescu]] został prezydentem)<ref name="Roman18">{{cytuj książkę | tytuł = Democratic transition in Romania | miejsce = Madryt| data = 9 kwietnia 2002| strony = 18| rozdział = Peculiarities of the transition in Romania| nazwisko r = Roman |imię r = Petre|język = en}}</ref>. Rząd ten był tylko rządem tymczasowym do czasu rozpisania w 20 maja 1990, pierwszych wolnych wyborów po II wojnie światowej w Rumunii. Wcześniej odbyły się wybory parlamentarne w innych państwach postsocjalistycznych w Polsce (4 czerwca 1989), NRD (19 marca 1990), Węgrzech (24 marca 1990), które wygrała wcześniejsza opozycja. Natomiast w ZSRR w 1989 jeszcze wygrali komuniści. Wybory 20 maja 1990 (wówczas odbywały się zarówno wybory parlamentarne jak i prezydenckie) wygrał Front Ocalenia Narodowego, który zdobył 263 mandaty na 395. Wówczas Petre Roman został ponownie premierem.
Rząd Petre Romana miał podobne problemy jak inne pierwsze niekomunistyczne rządy w państwach Europy Środkowej. Trzeba było przekształcić gospodarkę z centralnego planowania na rynkową. Władze zaczęły jednak zachowywać część mechanizmów nierynkowych w celu ochrony przemysłu ciężkiego rozbudowywanego w latach 60. Zachowanie to powodowało problemy z jakością wyrobów fabryk w tym zbrojeniowych. W rezultacie załamał się eksport a dodatkowo wpłynęło to negatywnie na postrzeganie kraju na arenie międzynarodowej<ref name="Marczuk35">{{Cytuj książkę |nazwisko = Marczuk| imię = Karina Paulina| autor link = | tytuł = Dwie dekady zmian: Rumunia 1989-2009| wydawca = Difin| miejsce = Warszawa| rok = 2009| strony = 35| isbn = }}
</ref>.
W latach 1990–1991 w [[Bukareszt|Bukareszcie]] nastąpiła seria [[mineriada|protestów górników]], którymi kierował Miron Cozma. W czerwcu 1990 [[Mineriada|mineriady]] zostały stłumione przez policję na polecenie premiera<ref>[http://www.adevarul.ro/actualitate/eveniment/Petre_Roman-Minerii_n-au_venit_spontan_0_279572367.html VIDEO Secretele Mineriadei/ Petre Roman:„Minerii n-au venit spontan!”]</ref>. W wyniku tego w 1991 Roman musiał podać się do dymisji. W tym samym czasie ukazał się film [[Vivi Drăgan Vasile|Vasiliego]], [[Stere Gulea|Gulea]] i [[Sorin Iliesiu|Iliesiu]] pt. ''[[Piata Universitatii]]''<ref>[http://www.filmweb.pl/film/Piata+Universitatii+-+Romania-1991-209561 Piata Universitatii - Romania (1991) - Filmweb]</ref>. Film ten jest dokumentem, przedstawiającym wydarzenia ze strajków na Placu Uniwersyteckim w Bukareszcie w czerwcu 1990, w którym pokazano zarówno oficjalne materiały rumuńskiej telewizji jak i ujęcia nagrywane przez protestujących<ref>[http://www.cinemagia.ro/filme/piata-universitatii-romania-12845/ Piata Universitatii - Romania - Piata Universitatii - Romania (1991) - Film - CineMagia.ro]</ref>. Stanowisko premiera objął minister finansów [[Theodor Stolojan]]. Zmiana rządu spowodowała zatrzymanie prac nad reformami monetarnymi<ref name="Roman19">{{cytuj książkę | tytuł = Democratic transition in Romania | miejsce = Madryt| data = 9 kwietnia 2002| strony = 19| rozdział = Peculiarities of the transition in Romania| nazwisko r = Roman |imię r = Petre|język = en| data dostępu = }}</ref>.
Linia 34 ⟶ 37:
W 1992 przeprowadzono ponowne wybory, które wygrał Demokratyczny Front Ocalenia Narodowego, kierowany przez prezydenta Iliescu. Front Ocalenia Narodowego Petre Romana zdobył 43 mandaty<ref>{{cytuj książkę | tytuł = Statistica Electorală |url=http://www.insse.ro/cms/rw/resource/stat_electorale.pdf?view=true| wydawca = Institutul National de Statistica| miejsce = Bukareszt| strony = 26}}</ref>.
Rząd Romana był krytykowany za brak kluczowych reform oraz zbyt mocne przywiązanie do komunizmu (wielu polityków, w tym prezydent Iliescu, było wcześniej członkami [[Rumuńska Partia Komunistyczna|RPK]]). Z drugiej strony reżim w Rumunii był znacznie bardziej odstraszający potencjalnych opozycjonistów niż komunistyczne rządy w PRL i Czechosłowacji. Z tego względu nie wykształcił się tam ruch społeczny podobny do Solidarności<ref>{{cytuj książkę | tytuł = Democratic transition in Romania | miejsce = Madryt| data = 9 kwietnia 2002| strony = 9| rozdział = Romania: an excessively long transition| nazwisko r = Paramio |imię r = Ludolfo|język = en}}</ref>. Rząd Romana w przeciwieństwie do rządów w innych państwach postkomunistycznych kierował się nadal ideałami socjalistycznymi przez co nie dążył do reformy gospodarki<ref name="Paramio10">{{cytuj książkę | tytuł = Democratic transition in Romania | miejsce = Madryt| data = 9 kwietnia 2002| strony = 10| rozdział = Romania: an excessively long transition| nazwisko r = Paramio |imię r = Ludolfo|język = en}}</ref>. Pozwoliło to jednak na uniknięcie szoku związanego z szybką transformacją, jaka miała miejsce w Polsce. Część reform była również hamowana nie przez premiera a przez socjalistycznych członków rządu, którzy blokowali liberalne ustawy<ref name="Roman18"/>. Po rozpadzie Frontu Ocalenia Narodowego Roman założył jednak centroprawicową [[Partia Demokratyczno-Liberalna|Partię Demokratyczno-Liberalną]]<ref name="Paramio10"/>.
Dużym problemem rządu była również znaczna mniejszość węgierska. [[Węgrzy]] założyli [[Demokratyczny Związek Węgrów w Rumunii]] – partię, która domagała się coraz większych praw dla Węgrów<ref>{{cytuj książkę | tytuł = Democratic transition in Romania | url = | wydanie = | wydawca = | miejsce = Madryt| data = 9 kwietnia 2002| strony = 11| rozdział = Romania: an excessively long transition| nazwisko r = Paramio |imię r = Ludolfo|język = en| data dostępu = }}</ref>.
| |||