Rakieta: Różnice pomiędzy wersjami

[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
Usunięta treść Dodana treść
→‎Podział rakiet: błąd rzeczowy dot. fizyki
poprawa linków do ujedn. i przek., WP:SK, usunięcie nadmiarowych linków do dat
Linia 1:
{{inne znaczenia|pojazdów latających lub pocisków|[[rakieta (ujednoznacznienie)|inne znaczenia tego słowa]]}}
[[Plik:Russian soldier with Congrave rocket in 1826-1828.png|266px|thumb|right|Żołnierz rosyjski z rakietą Congreve'a [[1826]]-[[1828]]]]
 
[[Plik:Goddard and Rocket.jpg|300px|thumb|Rakieta Goddarda ([[1917]])]]
 
'''Rakieta''' to pojazd latający lub [[pocisk]], napędzany silnikiem rakietowym.
Linia 12:
 
== Historia ==
[[Chiny|Chiński]] wynalazek [[Proch|prochu strzelniczego]] i użycie go w różnych formach, jako element broni: płonących strzał, bomb, dział, doprowadził w rezultacie do opanowania technologii pierwszych rakiet. Pierwsze rakiety były w użyciu w Chinach, około roku [[970]]. Rakiety były używane w religijnych obrzędach na cześć bogów chińskich, tak jak dziś są używane „sztuczne ognie”. Jednak po pracach badawczych chińskich uczonych od [[X wiek|X]] wieku do [[XII wiek|XII]] wieku używano rakiet jako broni artyleryjskiej ([[pocisk rakietowy|pocisków rakietowych]]), co pozostało jedynym przeznaczeniem rakiet aż do XX wieku. Rakiety były instalowane w fortach [[Wielki Mur Chiński|Wielkiego Muru Chińskiego]] i obsługiwane przez elitarne oddziały specjalistów rakietowych. Technologia budowy rakiet trafia do [[Europa|Europy]] wraz z hordami [[Czyngis-chan]]a i jego syna [[Ugedej]]a. [[Mongolia|Mongołowie]] wykradli technologię budowy rakiet z podbitej północnej części Chin, jak i zatrudnili chińskich ekspertów rakietowych. Pierwsi Europejczycy mający doświadczenie z rakietami to [[Rosja]]nie i narody [[Europa Wschodnia|Europy Wschodniej]] oraz część [[Europa Środkowa|Europy Środkowej]] (Austria) podbite przez Imperium Czyngis-chana. Dodatkowo Europa miała kontakt z rakietami podczas oblężenia [[Konstantynopol]]a. [[Imperium osmańskie]] użyło tej broni, najprawdopodobniej pozyskało ją dzięki kontaktowi z Mongołami dwa wieki wcześniej. Przez następne dwa wieki rakiety stanowiły tajemnicę dla Europy.
 
Z rakietami eksperymentował polski inżynier wojskowy i artylerzysta [[Kazimierz Siemienowicz]] (ok. [[1600]]-[[1651]]). W [[1650]] roku opublikował w [[Amsterdam]]ie fundamentalne dzieło "Artis Magnae Artilleriae pars prima" ("Wielkiej sztuki artylerii część pierwsza"), przez prawie 200 lat podstawowy podręcznik artylerii w Europie.
W podręczniku Kazimierz Siemienowicz omawia między innymi technologię wytwarzania rakiet, w tym rakiet wielostopniowych, charakterystyki [[Balistyka|balistyczne]] rakiet, użycie wielu rakiet naraz, w tak zwanej baterii rakiet, jak i opisuje stateczniki w kształcie litery delta.
 
W [[XIX wiek|XIX]] wieku Anglicy rozwijali technologię rakietową, a główną postacią w badaniach i eksperymentach z rakietami był [[William Congreve (wynalazca)|William Congreve]] angielski wynalazca, pracujący nad udoskonaleniem celności rakiet. W roku [[1814]] użyto rakiet w bitwie o [[Baltimore]] w [[Stany Zjednoczone|USA]].
 
[[Plik:Fusée V2.jpg|200px|left|thumb|Rakieta [[V2 (rakietapocisk rakietowy)|V2]]]]
W roku [[1903]] [[Konstantin Ciołkowski|Konstanty Ciołkowski]], rosyjski uczony polskiego pochodzenia w artykule wyłożył teorię lotu rakiety z uwzględnieniem zmiany masy (pierwsza poważna praca z dziedziny astronautyki). W roku [[1929]] Ciołkowski opracował teorię ruchu rakiet wielostopniowych w ziemskim polu [[grawitacja|grawitacyjnym]]. Zaproponował zastosowanie w rakietach stabilizatorów [[żyroskop]]owych, chłodzenie komory spalania silnika rakietowego składnikami paliwa. Po raz pierwszy w dziejach podał podstawy teorii silnika rakietowego na paliwo ciekłe. Zaprojektował wiele rakietowych mieszanek paliwowych.
Na podkreślenie zasługuje fakt, że Ciołkowski opracował podstawy lotów kosmicznych, zanim jeszcze [[bracia Wright]] wykonali pierwszy w świecie lot samolotem. Idee techniczne wysunięte przez Ciołkowskiego także obecnie znajdują zastosowanie przy budowie współczesnych silników rakietowych, rakiet i statków kosmicznych.
W roku [[1917]] [[Robert Goddard (1882-1945)|Robert Goddard]] z [[Smithsonian Institution]] w USA opatentował wynalazek poprawiający w znaczny sposób wydajność rakiety. Dodał on dysze wewnątrz komory spalania silnika rakietowego (de Laval). Dysze te formowały gorący gaz z komory spalania, na zewnątrz silnika. Wynalazek ten podwajał ciąg rakiety i podnosił jej sprawność.
Po roku [[1920]] w wielu krajach prowadzone były badania nad rakietami.
Do krajów tych należały [[Niemcy]], [[Rosja]], [[Stany Zjednoczone]], [[Wielka Brytania]], [[Francja]], [[Czechosłowacja]], [[Austria]] i [[Włochy]]. Około roku [[1925]], w Niemczech eksperymentowano z rakietą na ciekłe paliwo, która osiągała stosunkowo dużą wysokość i duży zasięg. W roku [[1927]] i [[1931]] została odpalona rakieta używająca jako paliwa [[Benzyna|benzyny]] i [[tlen]]u, dzięki czemu Niemcy wysunęły się na czoło w budowie rakiet i sterowaniu nimi.
 
[[Plik:V-2 rocket diagram.svg|250px|thumb|right|Budowa rakiety V-2:<br />
Linia 31:
2. [[Żyroskop]]owy system naprowadzający;<br />
3. Odbiornik radiowy systemu naprowadzającego;<br />
4. Mieszanina [[alkohol etylowyEtanol|alkoholu etylowego]] i wody;<br />
5. Korpus pocisku;<br />
6. Zbiornik ciekłego tlenu;<br />
Linia 45:
16. Sterownice strumienia gazów wylotowych;<br />
17. Powierzchnie sterowe (lotki);]]<br />
Od [[1937]] roku w [[Peenemünde]] na wyspie [[Uznam]] w Niemczech istniał ośrodek badawczo-rozwojowy. Od roku [[1943]] Niemcy prowadziły seryjną produkcję pierwszego [[Rakietowy pocisk balistyczny|rakietowego pocisku balistycznego]] [[V2 (rakietapocisk rakietowy)|V-2]]. Szefem niemieckiego zespołu konstruktorów był niemiecki uczony [[Wernher von Braun]]. W okresie [[II wojna światowa|II wojny światowej]] ponadto [[Związek Socjalistycznych Republik Radzieckich|ZSRR]], USA i Wielka Brytania używały broni rakietowej na masową skalę, lecz były to niekierowane pociski znacznie mniej zaawansowane od V-2 (Rosjanie używali wyrzutni rakietowych [[Katiusza]]).
Rakieta V-2 była największym krokiem do przodu w technologii rakietowej. Z zasięgiem 300 km, masie startowej 12700 kg, masie użytecznej 1000 kg i ciągu silnika 25200 kG posiadała wszystkie elementy współczesnych rakiet. Posiadała turbopompę (wchodzącą w skład pompowego układu zasilania silnika rakietowego), inercyjny system sterowania i wiele innych elementów dzisiejszych rakiet. Celem rakiety była głównie [[Anglia]], ale również [[Belgia]] i [[Francja]]. W Anglii zginęły 2754 osoby a 6523 zostały ranne. V-2 nie zmieniła biegu wojny, ale zademonstrowała zwycięzcom możliwości rakiety balistycznej jako broni, lecz także jako pojazdu kosmicznego.
 
[[Plik:Ksc-69pc-442.jpg|250px|thumb|[[Saturn V]]]]
Po wojnie ZSRR, Anglia i USA prześcigały się w pozyskaniu technologii niemieckiej.
Po kapitulacji Niemiec, von Braun wraz ze współpracownikami poddał się wojskom amerykańskim, licząc na możliwość kontynuowania prac nad rakietami do celów cywilnych. Amerykańskie władze, w obliczu rysującej się konfrontacji z [[KrajeBlok socjalistycznewschodni|państwami komunistycznymi]], chętnie przyjęły von Brauna, jak również część jego zespołu i ocalałe części rakiet V-2. [[Związek Socjalistycznych Republik Radzieckich|Związek Radziecki]] dla przechwyconych przez siebie niemieckich specjalistów programu V-2 utworzył pierwotnie ośrodek naukowo-badawczy ''[[Instytut Rabe]]''<ref name="CWS">{{cytuj książkę |nazwisko=Polmar|imię=Norman|autor link=Norman Polmar|inni= K. J. More|tytuł=Cold War Submarines, The Design and Construction of U.S. and Soviet Submarines|rok=[[2003]]|wydawca=Potomac Books, Inc|isbn = 1-57488-530-8}}</ref> w [[Nordhausen]] gdzie mieli kontynuować swoją pracę, jednakże [[22 października]] [[1946]] roku [[NKWD]] aresztowało ich wraz z rodzinami oraz specjalistami innych dziedzin techniki wojskowej, i tę grupę około pięciu tysięcy osób wywieziono w głąb ZSRR, gdzie mieli kontynuować swoje prace pod ścisłym nadzorem<ref name="NN">{{cytuj książkę |nazwisko=Hewlett|imię=Richard G.|autor link=Richard G. Hewlett|inni= Francis Duncan|tytuł=Nuclear Navy, 1946-62|rok=[[1974]]|wydawca=University of Chicago Press|isbn = 0-22633-219-5}}</ref>.
W ten sposób zapoczątkowany został zimnowojenny wyścig rakietowy, którego ukoronowaniem była [[Program Apollo|misja Apollo]] na Księżyc.
 
Linia 70:
* [[Atlas V]]
* [[Energia (rakieta)|Energia]]
* [[Lista lotów księżycowych|loty księżycowe 1958-1965]]
* [[katiusza]]
* [[Kassam]]
Linia 81:
|valign="top"|
* [[Proton (rakieta)|Proton]]
* [[Rakieta dodatkowa na paliwo stałe systemu STS|rakieta dodatkowa na paliwo stałe]]
* [[Saturn (rakieta)|Saturn]]
* [[Saturn I]]
* [[Saturn V]]
* [[Titan (rakieta transportowa)|Titan]]
* [[V1 (broń)|V1]]
* [[V2 (rakietapocisk rakietowy)|V2 (A4)]]
* [[zbiornik zewnętrzny promu kosmicznego]]
|}
Linia 102:
[[Kategoria:Rakiety|*]]
 
{{linkLink FA|pt}}