Nowela: Różnice pomiędzy wersjami

[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
Usunięta treść Dodana treść
m Wycofano edycje użytkownika 79.186.53.142 (dyskusja). Autor przywróconej wersji to Addbot.
poprawa linków do przek., WP:SK, drobne redakcyjne
Linia 1:
'''Nowela''' ([[język włoski|wł.]] „novella”''novella'' – nowość) – krótki utwór literacki, pisany [[proza|prozą]], charakteryzujący się wyraźnie zarysowaną i sprawnie skrojoną akcją główną, mocno udramatyzowaną, która zmierza do punktu kulminacyjnego. Fabuła noweli jest zazwyczaj jednowątkowa, pozbawiona [[epizod]]ów, rozbudowanych opisów przyrody oraz szczegółowej charakterystyki postaci. Jest to jedna z odmian epiki. Jej treść dotyczy pewnego zdarzenia, opartego na wyrazistym [[motyw (literatura)|motywie]], z pozoru nieistotnym (np. kamizelka, sokół), ale często nabierającym znaczeń symbolicznych. Niemiecki pisarz [[Paul Heyse]] określił ów motyw mianem „sokoła”. Stworzył on tzw. [[teoria sokoła|teorię sokoła]], opartą na wnikliwej analizie noweli [[Giovanni Boccaccio|Giovanniego Boccaccia]] pt. „Sokół”.
 
W noweli akcja toczy się w określonym czasie i miejscu, a osobą opowiadającą jej przebieg, zazwyczaj w sposób „obiektywny”, jest [[narrator]]. Ukazywane przez niego wydarzenia mają swoje przyczyny i skutki.
Linia 6:
Początków noweli należy upatrywać w tradycji ustnej. Gatunek ten narodził się w [[Jonia|Jonii]] (położonej w [[Anatolia|Azji Mniejszej]]), jednak rozwinęli go i upowszechnili Grecy, którzy przejmowali wiele wątków z tradycji kultury wschodniej, ubierając je później w greckie realia. Utwory te opowiadały głównie o przygodach i przeżyciach miłosnych. Najsłynniejszy zbiór nowel w starożytnej [[Grecja|Grecji]] to ''Milesiaka'' [[Arystyd z Miletu|Arystyda z Miletu]], który nie zachował się do czasów obecnych, jednak liczne wzmianki o nim świadczą o popularności dzieła w świecie antycznym.
 
Klasyczny model noweli nowożytnej ukształtował się we Włoszech w okresie [[renesans]]u, a jego najdoskonalszym przedstawicielem był [[Giovanni Boccaccio]] – autor ''[[Dekameron (literatura)|Dekameronu]]u''.
 
== Typologia nowel ==
Linia 15:
* Nowele paraboliczne.
 
Okres drugiej połowy XIX wieku okreslanyokreślany jest jako "złoty okres nowelistyki polskiej".
 
=== Niektóre polskie utwory nowelistyczne ===
Linia 29:
 
== Zobacz też ==
{{wikisource-catWikiźródła kat|nowele}}
* [[teoria sokołapowieść]]
 
[[Kategoria:Gatunki literackie]]