Państwo Kościelne: Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja przejrzana] | [wersja przejrzana] |
Usunięta treść Dodana treść
Linia 2:
|nazwa_oryginalna = Patrimonium Sancti Petri
|nazwa_polska = Państwo Kościelne
|p1 =
|p1_flaga = Vatican flag before1808.svg
|p2 =
|p2_flaga =
|p3 =
|p3_flaga =
|p4 =
|p4_flaga =
|p5 =
|p5_flaga = Vatican flag before1808.svg
|lata_istnienia = 756-1870<br />(z przerwami)
|n1 = Zjednoczone Królestwo Włoch
Linia 81:
}}
[[Plik:Papal States Map 1870.png|200-px|thumb|Państwo Kościelne]]
[[Plik:Popepiusix.jpg |thumb|[[Pius IX|Giovanni Ferretti]]. Ostatni władca Państwa Kościelnego]]
'''Państwo Kościelne'''
==
[[Pepin Krótki|Pepin Mały]], nie mogąc wykazać się królewskim pochodzeniem, potrzebnym do obalenia królów z rodu [[Merowingowie| Merowingów]], potrzebował poparcia papieża. Biskup Rzymu uznający siebie za twórcę królów, nakazał namaścić Pepina na króla. Ten w dowód wdzieczności, po podbiciu [[Longobardowie|imperium Longobardów]], przekazał ich ziemie we Włoszech papieżowi [[Stefan II (papież)|Stefanowi II]], który na otrzymanych terenach utworzył w 756 r. nowe państwo, zwane Państwem Kościelnym<ref>Hans Kung, ''Krótka historia Kościoła katolickiego'', Wrocław 2004, s.67, </ref>.
Legitymizacją nowego państwa stał się sfabrykowany dokument zwany ''Legenda Sancti Silvestri'' zawierajacy fikcyjny żywot papieża [[Sylwester I|Sylwestra I]]. Papież za rzekome uzdrowienie z [[trąd]]u cesarza [[Konstantyn Wielki|Konstantyna Wielkiego]], otrzymał od niego w posiadanie Rzym. To fałszerstwo stało się podstawa do jeszcze większego fałszerstwa, które przeszło do historii pod nazwą [[Donacja Konstantyna|Donacji Konstantyna]]<ref>Jan Gordziałkowski, ''Historia Państwa Kościelnego'', Kraków 2007, s.31,32, </ref>.
== Polityka ==
Brało udział m.in. w dwóch wojnach z [[Turcja|Turcją]], [[wojna trzydziestoletnia|wojnie trzydziestoletniej]], [[wojny włoskie|wojnach włoskich]] i [[wojna o sukcesję hiszpańską|wojnie o sukcesję hiszpańską]].
== Historia ==
Początkowo papieże jako władcy Państwa Kościelnego sprawowali pieczę na rozwojem własnej religii, prowadzili walkę z religiami niechrześcijańskimi, szerzyli chrześcijaństwo pośród narodów północy i kładli fundamenty pod niezależną hierarchiczną władzę<ref>Leopold von Ranke, ''Dzieje Papiestwa w XVI-XIX wieku'', Warszawa 1981, s.69, </ref>.
Pozostając w zależnosci od cesarstwa, uzyskali swobodę w stosunku do innych sił feudalnych, a mając poparcie i pomoc cesarzy wzmocnili swą władzę kościelna nad biskupami całej łacińskiej Europy. Zupełne uniezależnienie od cesarstwa postawił sobie za cel papież [[Grzegorz VII]].
Zmierzał on do centralizacji Kościoła pod absolutna władzą papieża a nawet podporządkowania sobie cesarzy. Przy takiej polityce, popadł w konflikt z cesarzem [[ Henryk IV|Henrykiem IV]].
Cesarz na synodzie biskupów w [[Wormacja|Wormacji]] ogłosił wybór Grzegorza VII na papieża za nieważny, ten z kolej rzucił na cesarza [[Ekskomunika|klątwę]], której działanie psychologiczne w średniowieczu było ogromne. Zagrożony utratą tronu Henryk IV, musiał ukorzyć się przed papieżem. Zimą 1077 r. w stroju pokutnym i boso, dotarł do [[Canossa|Canossy]] gdzie przebywał Grzegorz VII, i przez kilka dni stojąc przed murami zamku, błagał papieża o przebaczenie. Był to moment największego w dziejach triumfu Papiestwa nad władzą świecką. Tego upokorzenia cesarz nie zapomniał, po zdjęciu klątwy wrócił do Niemiec i po odzyskanie utraconej władzę, wystąpił przeciw papieżowi. Powtórne rzecenie na Henryka IV papieskiej klatwą nie wywarło już na otoczeniu wielkiego wrażenia. Cesarz wraz z wojskiem wkroczył do Rzymu i po usunieciu z tronu papieskiego Grzegorza VII, osadził na nim własnego kandydata z rąk którego w 1084 r. przyjął koronę cesarską<ref>Jerzy Dowiat, ''Historia dla klasy 1 liceum ogólnokształcacego'', Warszawa 1981, s.304, 305, 306 </ref>.
Marzenia papieża Grzegorza VII o zmobilizowaniu chrześcijańskiej Europy przeciwko [[islam]]owi, spełnił papież [[Urban II]], będący również głową Państwa Kościelnego, który w czasie synodu w [[Clermont]] w 1095 r. wezwał do wojny z wyznawcami religii niechrześcijańskich. Apel papieski nawołujący do ''świętej wojny'' spotkał się z entuzjastycznym przyjęciem, między innymi przez obietnice korzyści materialnych dla przedstawicieli wszystkich klas społecznych, biorących udział w wojnie. [[Chłopi|Chłopom]] obiecano wolność.
Około stuletni okres wojen związanych z wyprawami krzyżowymi rozpoczęła zorganizowana przez zakonnika i kaznodzieję [[ Piotr z Amiens|Piotra Pustelnika]] krucjata ludowa składająca się głównie z chłopów i biedoty. [[I wyprawa ludowa |Krucjata ludowa]] stała się postrachem ludności krajów przez które prowadził jej szlak. Krzyżowcy zaopatrywali się na własną rękę w żywność grabiąc wszystko po drodze. Zdarzały się również pogromy ludności innych wyznań, zwłaszcza Żydów. Na trasie prowadzącej przez Węgry i Bułgarię w obronie przed krzyżowcami wystąpiły oddziały wegierskie. Przerzedzone głodem, chorobami i walkami na Węgrzech i w Bułgarii krzyżowcy dotarli do [[Konstantynopol]]a. Po przeprawie na azjatycki brzeg uczestnicy wyprawy stali się łatwym łupem [[Seldżucy |Turków Seldżuckich]], po walce wielu dostało się do niewoli a tylko nielicznym udało się wrócić z wyprawy<ref>Cecile Morrisson, ''Kruciaty'', Warszawa 1997. </ref><ref>James A. Haught, ''Świety Koszmar. Ilustrowana historia mordów i okrucieństw religijnych'', Warszawa 2003</ref>.
Kolejną z wielu krucjat była [[Krucjata dziecięca |krucjata dziecięca]]. Uczestnikami wyprawy były dzieci z Francji i z Niemiec. Wierzono bowiem ze skuteczną walke z [[muzułmanie | muzułmanami]] mogą prowadzić jedynie niewinne dzieci, przez co ich los był tragiczny. Wielu zgineło w trakcje transportu przez Morze Śródziemne, resztę nieuczciwi przewoźnicy sprzedali w niewolę.
Wyprawy krzyżowe nie osiągneły zamierzonych celów, jednym z nich było wyzwolenie grobu Chrystusa z rąk „niewiernych”<ref>James A. Haught, ''Świety Koszmar. Ilustrowana historia mordów i okrucieństw religijnych'', Warszawa 2003. s.30,31 </ref>.
Nie udało się również właczyć do Państwa Kościelnego północnych i środkowych Włoch. Państwo w tym czasie podzielone było na prowincje którymi zarządzali rektorzy, pięciu świeckich i pięciu duchownych. W XIII w. urząd ten uległ klerykalizacji. Za finanse Państwa Kościelnego odpowiadał camerarius papieski. W 1274 r. [[Rudolf I Habsburg]] zwrócił się do papieża o koronację, potwierdzając jednocześnie niezależność Państwa Kościelnego od Cesarstwa<ref>Jan Gordziałkowski, ''Historia Państwa Kościelnego'', Kraków 2007</ref>.
Wielokrotnie bywało podbijane, np. w [[1527]] roku – [[Sacco di Roma]].
Jako pierwszy prawo do sprawowania przez papieży władzy świeckiej zakwestionował [[Napoleon Bonaparte]]. Popieranie przez papiestwo Austrii będącej w konflikcie z Francją doprowadziło do wkroczenia wojsk francuskich na terytorium Państwa Kościelnego. W 1797 r. [[Pius VI]] został zmuszony do zawarcia pokoju w Tolentina. W jego wyniku papież zrezygnował z[[ Awinion]]u, Venaissin, [[Bolonia|Bolonii]], [[Ferrara|Ferrary]] i Romanii. Musiał również oddać część dzieł sztuki i rękopisy z [[Biblioteka Watykańska|Bibilioteki Watykańskiej]].
Zabójtwo francuskiego generała było pretekstem do kolejnego wkroczenia Francuzów na terytorium Państwa Kościelego w 1798 r. Razem z Francuzami do Rzymu weszła [[1 Legia|1 Legia Polska]] [[ Karol Kniaziewicz | gen. Karola Kniaziewicza]] , której towarzyszył [[Jan Henryk Dąbrowski |gen. Jan Henryk Dąbrowski]]. Na ''Forum Romanum'' grupa patriotów włoskich ogłosiła restytucję republiki. Na [[kapitol]]u zasadzono ''drzewo wolności'' a na posągu [[Marek Aureliusz | Marka Aureliusz]] umieszczono trójkolorowa kakardę. W miejsce zlikwidowanego Państwa Kościelnego utworzono Republikę Rzymską. Papieża karocą wywieziono najpierw do [[Sienna |Sienny]], później do Cortezy a na końcu do [[Valence]] koło Grenoble, gdzie zmarł.
Republika Rzymska upadła, ale po zwycięstwie Napoleona w 1801 r. pod [[Marengo]] , znów została przywrócona. Jednak po podpisaniu konkordatu między Stolicą Apostolską a Republiką Francuską , w 1803 r. Republikę Rzymska zlikwidowano a przywrócono Państwo Kościelne. Po konflikcie papieża [[Pius VII|Piusa VII]] z cesarzem Napoleonem, który uznał papieża za ''szaleńca którego należy zamknąć'', Pius VII został aresztowany i wywieziony pod eskortą wojskowa do [[Grenoble]], a Państwo Kościele w 1809 r. znów zostało zlikwidowane<ref>Jan Gordziałkowski, ''Historia Państwa Kościelnego'', Kraków 2007, s.90,91,92, </ref>., stając się w latach [[1809]]-[[1815]] częścią Napoleońskiej Francji.
Ponownego powołania do życia Państwa Kościelnego dokonano w 1815 r. w czasie [[Kongres wiedeński|Kongresu wiedeńskiego]]. Granice państwa wyznaczono na rzece [[Pad]], włączając do jego terenów legatury; [[Rawenna]], Bolonia i Ferrara a nawet [[Benewent]]<ref>Jan Gordziałkowski, ''Historia Państwa Kościelnego'', Kraków 2007, s.92, </ref>, jednak dążenia wszystkich Włochów do zjednoczenia, nawet tych będących obywatelami Państwa Kościelnego, po braku poparcia dażeń narodowych ze strony papieża [[Pius IX|Piusa IX]], doprowadziły w 1848 r. do wybuchu powstania w Rzymie. Powstańcy ogłosili zniesienie świeckiej władzy papieża i utworzenie Republiki Rzymskiej.
W 1849 r. odbyły sie wybory do Konstytuanty, która pozbawiła władzy papieża, ukrywajacego sie w [[Gaeta|Gaecie]] i uchwalila upaństwowienie wszystkich dóbr kościelnych. Papież poczynił starania o uzuskanie pomocy ze strony Francji, Hiszpanii i Austrii. Obca interwencja, zwłaszcza korpusu francuskiego doprowadziły do obalenia Republiki której jednym z obrońców był [[Józef Garibaldi]] a premierem [[Giuseppe Mazzini|Józef Mazzini]]. Wojska francuskie pozostały w Rzymie aż do 1870 r.<ref>Jan Gordziałkowski, ''Historia Państwa Kościelnego'', Kraków 2007, s.92,93 </ref>.
== Upadek ==
W 1860 r. Państwo Kościelne utraciło kolejne tereny, kurcząc się do skrawka ziemi długości 150 km i szerokości 50 km, dodatkowo w 1861 r. obradujący w Turynie parlament proklamował [[Zjednoczone Królestwo Włoch|Królestwo Włoch]] i zgłosił pretensje do Rzymu, uznanego za stolicę Włoch<ref>Jacques Mercier, ''Dwadzieścia wieków historii Watykanu'', Warszawa 1986, s.245, </ref>.
Po wojnie Francji z Prusami w 1870 r., wojska francuskie zostały wycofane z Rzymu. Przy niewielkim oporze armii papieskiej, ich miejsce zajęły wojska włoskie. Ludność Rzymu prawie w całości opowiedziała się za przyłaczeniem do Włoch, a miasto w 1871 r. stało się stolicą zjednoczonego państwa. W przeprowadzonym referendum 133 681 wyborców opowiedziało się za przyłaczeniem do Włoch a tylko 1507 było przeciw. Papieża Piusa IX wojsko włoskie musiało chronić przed gniewem ludu a obłożenie przez niego ekskomuniką wszystkich sprawców i uczestników zajęcia Rzymu, nic nie zmieniło. Wraz z zajęciem Rzymu upadło istniejące ponad tysiąc lat Państwo Kościelne<ref>[[Karlheinz Deschner]], ''Polityka papieska w XX wieku'', Gdynia 1997, t.1, s.29, </ref>.
Papież [[Pius IX]] ogłosił się "więźniem Watykanu" i nie zgodził się na likwidację swej władzy świeckiej<ref>Praca zbiorowa, ''Historia dla klasy II technikum'', Warszawa 1974, s.216, </ref>. Pomimo zapewnienia mu [[Ustawa gwarancyjna|w ustawie gwarancyjnej]] przez rząd włoski licznych przywilejów tj. przyznania mu za utracone wpływy z Państwa Kościelnego dotacji w wysokości 3 225 000 lirów rocznie, wolne od podatków korzystanie z budynków [[Watykan]]u, [[Lateran]]u i z [[Castel Gandolfo|Villi Castel-Gandolfo]], pełną swobodę sprawowania swego urzędu, prawo do posiadania gwardii osobistej, ogłoszenia do świętym i nietykalnym, dezyzji nie zmienił co stało sie powodem konfliktu między Papiestwem a rządem Włoch trwającym do 1929 r. a zwanym [[Kwestia rzymska|kwestię rzymską]]<ref>[[Karlheinz Deschner]], ''Polityka papieska w XX wieku'', Gdynia 1997, t.1, s.30, </ref>.
Powszechnie uważa się, że kontynuatorem Państwa Kościelnego jest powstałe w 1929 r. ''Citta Del Waticano'', państwo [[Watykan]], ale w sensie prawno-międzynarodowym są to dwa odrębne podmioty prawa międzynarodowego. Państwo Watykan powstało po podpisaniu [[Traktaty laterańskie|traktatów laterańskich]] zawartych między rządem Włoch reprezentowanym przez [[Benito Mussolini|Benito Mussoliniego]] a Papiestwem reprezentowanym przez [[Pietro Gasparri|Pietro Gasparriego]]. Traktaty rozwiązujące tzw. [[Kwestia rzymska|kwestię rzymską]] z powodów propadandowych i finansowych stały sie korzystne dla obu stron<ref>Jan Gordziałkowski, ''Historia Państwa Kościelnego'', Kraków 2007, s.95,96, </ref>.
{{Przypisy}}
== Bibliografia ==
* {{cytuj książkę |tytuł=The Oxford Illustrated History of Christianity |inni=John MaManners (red.) |miejsce=Oxford, New York |rok=1990 |isbn=0-19-822928-3}}
* Jan Gordziałkowski, ''Historia Państwa Kościelnego'', Kraków 2007.
* Praca zbiorowa, ''Historia. Vademecum maturalne 2009'', Gdynia 2006.
* [[Hans Küng]], ''Krótka historia Kościoła katolickiego'', Wrocław 2004.
* Leopold von Ranke, Dzieje Papiestwa w XVI-XIX wieku, Warszawa 1981.
* Cecile Morrisson, Kruciaty, Warszawa 1997.
* James A. Haught, Świety Koszmar. Ilustrowana historia mordów i okrucieństw religijnych, Warszawa 2003.
* Jacques Mercier, Dwadzieścia wieków historii Watykanu, Warszawa 1986.
* [[Karlheinz Deschner]], Polityka papieska w XX wieku, Gdynia 1997.
[[Kategoria:Historia Kościoła katolickiego]]
| |||