Kułak: Różnice pomiędzy wersjami

[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
Usunięta treść Dodana treść
Linia 1:
'''Kułak''' – pojęcie stosowane w propagandzie bolszewickiej w [[Związek Socjalistycznych Republik Radzieckich|ZSRR]] na określenie chłopów niechętnych władzy komunistycznej lub forsowanej przez komunistów [[kolektywizacja|kolektywizacji wsi]] (przełom lat 20. i 30. XX wieku), albo stawiających opór przy przejmowaniu ich ziemi przez [[kołchoz|kołchozy]]y. Po II wojnie światowej pojęcie było wykorzystywane w podobnych kontekstach w propagandzie [[demokracja ludowa|państw demokracji ludowej]].[[Plik:Kulak iz kolhoza.jpg|thumb|250px|Sowiecki plakat propagandowy:"Kułak precz z kołchozu"]]
 
== Kułak w ZSRR ==
W okresie przymusowej [[kolektywizacja w ZSRR|kolektywizacji]] uznanie za kułaka oznaczało zaliczenie do wrogów władzy radzieckiej (por. [[wróg ludu]]), przeciw któremu uzasadnione było stosowanie wszelkich form represji państwowej. Chłop uznany przez lokalne władze partyjne za kułaka, jak i jego rodzina, podlegali [[rozkułaczanie|rozkułaczeniu]], co oznaczało konfiskatę całego majątku, przejęcie ziemi przez [[kołchoz]], a następnie deportację do obozów [[GUŁAGGułag|GUŁAGu]]u lub zesłanie do odległych rejonów ZSRR{{r|Holodomor}}.
====Ewolucja znaczenia====
Przed rewolucją bolszewicką kułak (ros. ''кулак'' – pięść) oznaczał bogatego chłopa, który prowadził gospodarstwo rolne zatrudniającego pracowników najemnych do sezonowych prac polowych. W ludowej rosyjskiej tradycji był często złośliwie portretowany jako samolub i sknera, "który trzyma w garści całą wieś".
 
Po rewolucji propaganda bolszewicka nadawała temu pojęciu wyjątkowo pejoratywne zabarwienie. W ideologii bolszewików bogaci chłopi stanowili wroga klasowego (obok burżuazji czy drobnomieszczaństwa), nie sprzyjającego rewolucji komunistycznej, dlatego należało ich zniszczyć. Jaskrawo przerysowany obraz kułaka-krwiopijcy i wyzyskiwacza ludu był wykorzystywany zwłaszcza w sytuacjach powtarzających się trudności z zaopatrzeniem w żywność w miastach lub w okresach klęsk głodowych na [[Powołże|Powołżu]], [[Kubań|Kubaniu]] czy [[Ukraińska SRRSocjalistyczna Republika Radziecka|sowieckiej Ukrainie]]{{r|Solz}}. Prawdziwe przyczyny tych zjawisk były oczywiście inne (niewydolność upaństwowionego handlu, rekwizycje żywności i ziarna zasiewowego, forsowanie kolektywizacji, marnotrawstwo i bałagan panujący w kołchozach).
====Obraz w propagandzie====
Ludności miejskiej borykającej się z trudnościami aprowizacyjnymi władza komunistyczna wskazywała winnych: kułaków, którzy według propagandy chcą zagłodzić miasta skrywając ogromne zapasy żywności w podziemnych magazynach, poburzają swoich sąsiadów przeciw władzy radzieckiej, prowadzą sabotaż na polach kołchozowych itd.
Linia 12:
Obok kułaka celem propagandowej nagonki w okresie kolektywizacji był także [[podkułacznik]]. Za podkułacznika mógł być uznany każdy mieszkaniec wsi, który nie posiadał majątku (trudno go więc było zaliczyć do kułactwa), a który był niechętny władzy komunistycznej lub opierał się kolektywizacji.
[[Plik:1930-е. Раскулаченная семья возле своего дома в с. Удачное Донецкой области.jpg|thumb|300px|left|Kułacka rodzina wypędzana z domu podczas akcji [[rozkułaczanie|rozkułaczania]]. Obwód doniecki, 1930 rok]]
Na fali propagandy wymierzonej w kułaków została wykreowana postać [[Pawlik Morozow|Pawlika Morozowa]]. Według propagandowej wersji jego biografii w 1932 r. czternastoletni Morozow doniósł władzy komunistycznej o ukrywaniu ziarna przez swojego ojca kułaka, za co miał zostać zamordowany przez innych członków rodziny. Postać Morozowa została w propagandzie okrzyknięta patronem [[PionierzyOrganizacja Pionierska imienia W. I. Lenina|ruchu pionierskiego]] i stawiana dzieciom w [[Związek Socjalistycznych Republik Radzieckich|ZSRR]] za wzór postawy obywatelskiej.
 
====Represje====
Uporczywa nagonka propagandowa na kułaków miała uzasadniać brutalną rozprawę z nimi („[[likwidacja kułactwa jako klasy]]”). Stanowiło to również przygotowanie do wielkiej kolektywizacji lat 1929-1934, kiedy to przymusowo odebrano wszystkim chłopom ziemię, zmuszając ich do pracy na polach kołchozowych bądź do emigracji do miast. Szacuje się, że w toku przymusowej kolektywizacji poddano represjom ok. 15 milionów chłopów, z których większość zesłano do łagrów lub przesiedlono przymusowo w odległe rejony ZSRR{{r|Solz}}.
 
Oskarżając "klasę kułaków" na terenie [[Ukraińska Socjalistyczna Republika Radziecka|Ukraińskiej Socjalistycznej Republiki Radzieckiej]] o agitację przeciwko [[kołchoz]]om oraz o [[sabotaż]], władze ZSRR rozpętały w roku 1933 [[Wielki Głód na Ukrainie|wielki głód na Ukrainie]] ([[język ukraiński|ukr.]] ''Hołodomor'') w wyniku którego zginęły miliony ludzi {{r|kanibale}}.
 
Kolejna fala represji miała miejsce podczas tzw. operacji kułackiej NKWD ([[rozkaz NKWD nr 00447]] ), na mocy którego w latach 1936-1937 aresztowano i skazano ok. 800.000 osób. Na mocy tego rozkazu represjom podlegali w szczególności byli kułacy, którzy powrócili do swoich miejsowości po odbyciu kar (np. deportowani w ramach operacji rozkułaczania czy kolektywizacji z początku lat 30-tych XX w.).
 
== Kułak w PRL ==
Według klasyfikacji urzędowej chłopi zostali podzieleni na biedniaków, średniaków i kułaków. Biedniak był pozytywny, średniak neutralny, kułak – godny napiętnowania. Piętnowany był m.in. przy pomocy [[Artykuł prasowy|artykułów prasowych]], [[reportaż]]y radiowych, [[Dzieło literackie|utworów literackich]], [[plakat]]ów. Na rysunkach był przeważnie osobnikiem o złośliwym wyrazie twarzy, ubranym "po pańsku" ([[Marynarka (ubranie)|marynarka]], [[Bolero (kamizelka)|kamizelka]], często widoczny łańcuszek do zegarka kieszonkowego). W reportażach opisywany był jako osobnik, który chowa [[Zboża|zboże]], nie chcąc podzielić się z innymi, potrzebującymi. Kułaków należało „rozkułaczyć”, czyli odebrać im [[majątek|majątki]]. Preferowaną formą własności rolnej była własność [[PGRPaństwowe Gospodarstwo Rolne|państwowa]] lub [[Spółdzielnia|spółdzielcza]], które powstawały w wyniku [[Kolektywizacja|kolektywizacji]]. Również średniacy byli pod lupą i należało ich pilnować, „neutralizować”, aby nie stali się kułakami. Ataki na kułaków skończyły się w [[Polska Rzeczpospolita Ludowa|PRL]] w końcu [[Lata 50. XX wieku|lat 50. XX w.]], a w latach 70. władze [[PZPRPolska Zjednoczona Partia Robotnicza|partyjne]] i państwowe zaczęły wręcz promować dobrze gospodarujących i przedsiębiorczych [[rolnik]]ów.
 
{{Przypisy|przypisy=